محله شهرك غرب تهران ( شهرك قدس) یكی از مدرنترین و مرفه نشین‌ترین محلات تهران است كه در منطقه ۲ شهرداری و شمال غربی شهر تهران واقع شده است. بافت مدرن و امروزی شهرك غرب این تصور را به وجود می‌آورد كه این محله پیشینیه قدیمی و تاریخی خاصی ندارد، اما داستان به این صورت نیست و این محله دارای سابقه تاریخی مشخصی است و از سوی دیگر شاید تصور بسیاری از شما این باشد كه محله صرفا به دلیل قرار گرفتن در غرب تهران، شهرك غرب نام‌گذاری شده است.محله شهرك غرب از شمال با سعادت‌آباد، از جنوب بزرگراه همت، از غرب با خیابان فرحزادی و بزرگراه چمران و از شرق با ده ونك همسایه است.
به دلیل وزش دائمی باد از غرب به شرق در تهران و نیز پالایش هوا توسط انبوه درختان بوستان‌ها و كوه‌های مجاور، شهرك غرب از مناطق خوش آب و هوای تهران به حساب می‌آید و از هوای به مراتب بهتری نسبت به سایر مناطق شمالی شهر برخوردار است.میانگین ارتفاع زمین‌های شهرك غرب از سطح دریا حدود ۱۵۳۵ متر، میانگین مقدار باران سالیانه ۴۰۵ میلی‌متر و متوسط سالیانه رطوبت نسبی هوا ۴۵ درصد می‌باشد.جهت وزش باد غالب، غربی (۲۷۰ درجه) و متوسط سرعت وزش باد ۵/۵ متر بر ثانیه‌است. نسیمی از دره‌های خنك كوهستان شمال در شب (بادكوه) و نسیم خفیفی از بیابان‌های جنوب تهران در روز (باد دشت) به‌طور آهسته هر شبانه روز جریان دارد.
بافت محله شهرك غرب
اگر گذرتان به این محله افتاده باشد حتما خیابان‌های بن بست بسیاری را دیده‌اید كه ایتدای این بن‌بست‌ها دارای اتاقك نگهبانی است و در انتها فضایی باز برای دور زدن خودروها در نظر گرفته شده است، دلیل اصلی طراحی آنها به این شكل، بالا بردن آرامش و امنیت ساكنین است. از سوی دیگر تعدد خانه‌های ویلایی كه جمعیت نسبتا كمی هم دارند سبب شده زیبایی و سكوت خاصی در این محله حكمفرما باشد و به همین دلیل هر روز بر متقاضیان سكونت در این محله افزوده شود.
علت نام گذاری محله شهرك غرب
بافت مدرن و امروزی شهرك غرب این تصور را به وجود می‌آورد كه این محله پیشینیه قدیمی و تاریخی خاصی ندارد. اما داستان به این صورت نیست، بلوار خوردین كه از بلوارهای اصلی شهرك غرب است و میدان صنعت را به خیابان‌های ایران‌زمین، هرمزان و بلوار دادمان متصل می‌كند، در گذشته یك روستای خوش آب و هوا به همین نام بوده است. این روستای تاریخی در كیلومتر جنوب شرقی امامزاده صالح فرحزاد و كیلومتر ۲ ده ونك قرار داشته است. محمد معتمدی در كتاب جغرافیای تهران درباره این روستا اینگونه گفته كه جمعیت روستای خوردین ۸۵ نفر بوده و همگی آنها مسیحی بوده‌اند. این روستا در زمان ناصرالدین شاه جز املاك مستوفی‌الممالك بوده است. در منابع تاریخی این محل با نام‌های خوردین و خُردین به معنای تپه و برجستگی زمین و به تفسیر دیگر خور (خورشید) عنوان شده است.
زمین‌های این روستا از سال ۱۳۴۰ تفكیك شده و شركت های بزرگ ساختمان‌سازی خارجی و داخلی شروع به طرح ریزی و اجرای ساختمان‌ها و بناهای مختلف كردند.
در مورد نام گذاری شهرك غرب باید بدانید كه این شهرك در اوایل دهه‌ی ۴۰ با طراحی مهندسان امریكایی و بر اساس مدل نمونه برج‌های مسكونی ایالات متحده امریكا ساخته شده است. در آن زمان یعنی زمان حكومت محمدرضا شاه پهلوی، متخصصان و صنعتگرانی كه برای مشاركت در فعالیت های صنعتی و علمی به ایران می‌آمدند در این مجتمع و خانه‌های ویلایی شهرك غرب ساكن می‌شدند.
حضور آمریكایی ها دلیلی برای آغاز طرح‌های شهرسازی به سبك نسبتا مدرن و كاملا متفاوت با تهران قدیم توسط شركت‌های ساختمانی خارجی در زمین های اطراف روستای تاریخی خوردین شد. در واقع میتوان گفت جمعیت زیاد آمریكایی ها در شهرك غرب و نفوذ بالای آنها باعث شده بود دولت نگاه ویژه ای به این محله داشته باشد و امكانات اموزشی و رفاهی را به سرعت فراهم كند.برای مثال مدرسه امریكایی ها كه در نتیجه این موضوع در آن زمان ساخته شد از وسیع‌ترین مراكز آموزشی در آن دوران به شمار می‌رفت كه پس از انقلاب اسلامی به دو مدرسه جداگانه برای دختران و پسران در كلیه مقاطع تحصیلی تبدیل شد.
در دوران پهلوی برنامه‌هایی تحت عنوان مدرنیزاسیون پایتخت در حال اجرا بود كه نقش تاثیرگذاری در شكل گیری شهرك غرب ایفا كرد و تعدادی از برج‌های ضلع شمال شرقی میدان صنعت در نتیجه این دوره هستند. شهرسازی متفاوت، خانه‌های ویلایی و برج‌های مدرنی كه در طی این سال‌ها ساخته شدند، شهرك غرب را به یكی از نمادهای شهری مدرن و جدید ایران تبدیل كرده است. باید بدانید كه بعد از پیروزی انقلاب به افتخار بیت‌المقدس، شهرك قدس نامیده شد اما همچنان شهرك غرب مصطلح‌تر است.
خیابان های مهم محله شهرك غرب
همانطور كه در ابتدای این گزارش ذكر شد شهرك غرب تهران به چند اتوبان اصلی مانند همت، چمران و شیخ فضل‌الله نوری دسترسی مستقیم دارد و بعلت داشتن خیابان‌های پهن معمولا مشكلی از لحاظ ترافیك وجود ندارد. برای استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی باید بدانید كه پایانه تاكسیرانی میدان صنعت برای اكثر نقاط تهران از نارمك گرفته تا بازار بزرگ تهران و پاسداران و … تاكسی دارد.
در واقع در هر ضلع میدان صنعت ایستگاه محله‌های مختلف قرار گرفته است. پایانه اتوبوسرانی هم در ابتدای خیابان خوردین وجود دارد كه برای مناطق مختلف تهران مانند میدان هفت تیر، میدان آزادی، شهرك بوعلی و … ایستگاه دارد. خط ۷ متروی تهران كه خرداد گذشته افتتاح شد در میدان صنعت ایستگاه دارد و رفت‌و‌آمد را برای ساكنین شهرك غرب و همچنین افرادی كه به این محله رفت‌و‌آمد دارند راحت‌تر كرده است.
میدان صنعت تنها میدان محله‌است و به همین جهت میان مردم تهران، با نام «میدان شهرك غرب» نیز معروف است.این میدان در ۱۰ تیر سال ۱۳۷۵ خورشیدی هم‌زمان با روز صنعت افتتاح شده و در جنوب محله قرار دارد و انتهای شمالی بزرگراه شیخ فضل‌الله نوری (بزرگراه امام) و مسیرهای ورودی-خروجی بزرگراه همت را به بلوارهای خوردین، پاك نژاد و فرحزادی متصل كرده‌است.
خیابان بندی‌ها و بلوارهای زیبا و عریض و امكان دسترسی سریع به چندین بزرگراه اصلی تهران از جمله بزرگراه‌های چمران (پارك وی)، نیایش، یادگار امام، همت، شیخ فضل‌الله نوری و حكیم، سامانه ترافیكی بسیار مطلوبی را در این قسمت از شهر تهران به وجود آورده‌است.وجود خانه‌های ویلایی متعدد كه جمعیت بسیار كمی را در خود جای داده‌اند، باعث شده تا سكوت و زیبایی خیابان‌های فرعی شهرك غرب، زبان‌زد تهرانی‌ها باشد. در تازه‌ترین نتیجه مسابقه «كوچه خوب شهر تهران»، گذر اردیبهشت خیابان ایران زمین از میان ۲۵۰۰ گزینه، به عنوان بهترین كوچه منطقه ۲ تهران انتخاب شده‌است.خیابان‌های بن‌بست بسیاری در این محله وجود دارند كه علّت اصلی طراحی آنها به این شكل، بالا بردن امنیت و آرامش هرچه بیشتر ساكنان بوده‌است (ابتدای این بن‌بست‌ها دارای راهبند و اتاقك نگهبانی است و در انتهای آنها فضای باز دایره مانندی جهت دور زدن خودروها در نظر گرفته شده و پس از آن پیاده‌رو به فضای سبز یا پیاده‌روی خیابان اصلی پشت متصل است كه در محل تلاقی مجدداً در فلزی یا اتاقك نگهبانی دیده می‌شود، بدین وسیله كلیه رفت‌وآمدها در صورت توافق اهالی كنترل می‌شود).
مراكز آموزشی و فرهنگی محله شهرك غرب
در شهرك غرب مدارس متعددی وجود دارد كه نیازهای آموزشی ساكنین را برطرف می‌كند، در زیر نام تعدادی از آنها آورده شده است:
متوسطه دوره اول تیزهوشان دخترانه فرزانگان
دبستان دولتی پسرانه سروش
دبستان دولتی دخترانه شهید بهزادی
دبستان غیردولتی دخترانه راه رشد
متوسطه دوره اول غیردولتی دخترانه مهرورز
متوسطه دوره دوم دخترانه ماهور
متوسطه دوره دوم دولتی دخترانه هدی
متوسطه دوره دوم غیردولتی دخترانه روشنگر
دبیرستان دولتی پسرانه ابوریحان
دبستان غیردولتی پسرانه فجردانش
در این محله آموزشگاه‌های زبان خارجی مانند آموزشگاه زبان ایران‌مهر در بلوار دادمان، آموزشگاه زیان اندیشه پارسیان در بلوار دریا آموزشگاه زیان نوبل نرسیده به خیابان فرحزادی ، كانون زیان ایران واقع در خیابان حسن سیف و … وجود دارد. ضمن اینكه آموزشگاه‌های فرهنگی، هنری بسیاری در شهرك غرب فعالیت دارند و پاسخگوی نیاز ساكنین محله می‌باشند.
در شهرك غرب دو دانشكده دانشگاه آزاد اسلامی هم قرار دارد؛ دانشكده علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی در بلوار دریا و دانشكده تربیت‌بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واقع در میدان صنعت ابتدای خیابان ایران زمین.
مراكز خرید اصلی محله شهرك غرب
شهرك غرب را میتوان مهم‌ترین مركز خرید غرب تهران به حساب آورد، مجتمع‌های تجاری بسیاری در این محله قرار گرفته‌اند. مجتمع تجاری میلاد نور را میتوان مهم‌ترین و شناخته‌شده ترین مجتمع تجاری شهرك غرب دانست. پس از آن مجتمع تجاری گلستان و مجتمع تجاری ایران زمین در خیابان ایران زمین هستند كه طرفداران خود را دارند. سایر مجتمع‌های تجاری این محله عبارتند از:
مجتمع تجاری گل افشان واقع در خیابان گل افشان، مجتمع تجاری لیدوما واقع در خیابان شهید فرحزادی، مجتمع تجاری مهستان واقع در خیابان شهید فرحزادی، مجتمع تجاری ارم واقع درخیابان فرحزادی، مجتمع كامپیوتر شهرك غرب واقع در خیابان فرحزادی.
مركز خرید شهروند واقع در خیابان ایران زمین هم از مراكز خرید شاخص شهرك غرب به شمار می‌آید. بازار میوه و تره‌بار مهستان واقع در میدان مهستان هم نقش عمده‌ای در تامین میوه و تره بار ساكنین محله دارد.
مراكز درمانی محله شهرك غرب
در این محله چند بیمارستان مهم تهران قرار دارند كه از جمله آنها میتوان به بیمارستان بهمن در خیابان ایران زمین شمالی اشاره كرد، این بیمارستان فوق‌تخصصی همواره محل درمان افراد سرشناس است؛ بیمارستان لاله در خیابان سیمای ایران و بیمارستان آتیه در خیابان فرحزادی از دیگر بیمارستان‌های این محله هستند. از درمانگاه‌های شهرك غرب نیز میتوان به درمانگاه خیریه ریحانه، كلینیك و درمانگاه قدس، كلینیك شبانه روزی ماهان، كلینیك و درمانگاه تخصصی دندان حضرت ابوالفضل و … اشاره كرد.
همچنین در شهرك غرب دو بیمارستان شبانه‌روزی دامپزشكی با نام‌های بیمارستان دامپزشكی پایتخت در بلوار دادمان و بیمارستان دامپزشكی آتیه پالاس در خیابان حسن سیف وجود دارند. ضمنا تعداد داروخانه‌های این محله هم به اندازه كافی است كه از بین آنها میتوان به داروخانه بصیرت، داروخانه دكتر برخورداری، داروخانه ایران زمین و … اشاره كرد.
مراكز مهم دولتی محله شهرك غرب
از مراكز دولتی شهرك غرب میتوان به سفارت اردن در بلوار فرحزادی، خیابان فلامك شمالی، سفارت الجزایر در خیابان مهستان، سفارت امارات متحده عربی در خیابان ایران زمین، تقاطع مهستان، سفارت بوسنی و هرزگوین در خیابان ایران زمین، ساختمان مركزی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در میدان صنعت، بلوار خوردین، پژوهشگاه هوافضا در خیابان مهستان، پژوهشگاه نیرو انتهای بلوار شهید دادمان، ساختمان ستاد مركزی وزارت بهداشت در خیابان سیمای ایران، سازمان نظام مهندسی ساختمان تهران در خیابان مهستان، كلانتری ۱۳۴ شهرك قدس در خیابان مهستان و ایستگاه مركزی آتش‌نشانی ۲۵ واقع در خیابان خوردین و تقاطع بلوار دریا اشاره كرد.
اماكن تفریحی و ورزشی محله شهرك غرب
تعداد زیادی بوستانهای عمومی دارای مسیر پیاده‌روی و مبلمان در شهرك غرب وجود دارد كه از جمله‌ی آنها میتوان به بوستان فدك، بوستان ایران‌زمین، بوستان گلستان، بوستان بهشت، بوستان بنفشه، بوستان مدروس، بوستان هرمزان، بوستان مادر، بوستان زرافشان، بوستان كودك و … اشاره كرد.
همچنین از مراكز فرهنگی این محله میتوان به فرهنگسرای قانون و نگارخانه‌ی ابن‌سینا در خیابان ایران زمین، نگارخانه دریابیگی و كتابخانه رعد در خیابان هرمزان اشاره كرد. چندین مجتمع ورزشی در این محله وجود دارد؛مجتمع ورزشی گلبانگ، مجموعه ورزشی النبی، باشگاه ورزشی انوش و مجتمع ورزشی تنیس قدس. برای علاقمندان به دنیای كتاب هم، شهر كتاب ابن سینا در انتهای خیابان ایران زمین واقع در تقاطع خیابان خوردین پاتوق خوبی به حساب می‌آید.
سینماهای شهرك غرب
سینما ابن سینا (نشانی: شهرك غرب – فاز ۱ – خیابان ایران زمین شمالی – روبروی باغ خوردین)
سینما قدس
سینما بازارچه قدیم
مجموعه سینماهای اریكهٔ ایرانیان (نشانی: شهرك غرب – تقاطع خیابان شهید محمدمهدی فرحزادی و بزرگراه نیایش)
پردیس سینمایی شهرك (نشانی: شهرك غرب – تقاطع خیابان سیمای ایران و خیابان شهید محمد مهدی فرحزادی – مجتمع تجاری پلاتین)
بوستانهای شهرك غرب
باغ‌های توت در شمال شرقی محله، باغ خوردین، كمربند سبز شهرك غرب، محوطه‌های جذاب و سرسبز برج‌های محله و… بخش زیادی از فضای سبز شهرك غرب را تشكیل می‌دهند اما ورود به آنها برای عموم مردم مجاز نیست و باغ‌های قدیمی نیز دارای مسیرهای مناسب و مبلمان شهری برای استفاده گردشگران نیستند.
پارك‌های عمومی دارای مسیر پیاده‌روی، مبلمان و… عبارت‌اند از:
بوستان دره (نشانی: شهرك غرب – خیابان ایران زمین – انتهای خیابان سوم | مساحت: ۲۳۲۰۴ متر مربع)
بوستان مولانا (نشانی: ضلع غربی تقاطع بلوارهای پاكنژاد و دادمان (پونك باختری) | مساحت: ۱۷۰۰۰ متر مربع)[۱۷]
بوستان خوارزم🇯🇵 (نشانی: شهرك غرب – خیابان زرافشان – خیابان خوارزم حد فاصل دوم و پنجم | مساحت: ۱۵۸۵۱ متر مربع)
بوستان شمس تبریزی (نشانی: ضلع شرقی تقاطع بلوارهای پاكنژاد و دادمان (پونك باختری) | مساحت: ۱۳۰۰۰ متر مربع)[۱۷]
بوستان دادمان (نشانی: شهرك غرب – بلوار دادمان (پونك باختری) | مساحت: ۱۱۴۰۰ متر مربع)
بوستان بهار (نشانی: شهرك غرب – بلوار پونك باختری | مساحت: ۸۵۵۱ متر مربع)
بوستان سپهر (نشانی: شهرك غرب – تقاطع خیابان‌های سپهر و درختی | مساحت: ۸۰۰۰ متر مربع)
بوستان هرمزان (نشانی: شهرك غرب – خیابان هرمزان – بالاتر از مركز تلفن تقاطع پیروزان | مساحت: ۶۹۰۷ متر مربع)
بوستان بنفشه (نشانی: شهرك غرب – نبش جنوب شرقی میدان صنعت | مساحت: ۵۵۵۹ متر مربع)
بوستان اردیبهشت (نشانی: شهرك غرب – خیابان زرافشان – خیابان خوارزم حد فاصل پنجم و هفتم | مساحت: ۵۵۴۸ متر مربع)
بوستان زرافشان (نشانی: شهرك غرب – تقاطع خیابان زرافشان و خیابان شهید محمدمهدی فرحزادی | مساحت: ۵۵۳۰ متر مربع)
بوستان یوگا (نشانی: شهرك غرب – خیابان فلامك شمالی – خیابان درخشان | مساحت: ۴۸۵۰ متر مربع)
بوستان مهر (نشانی: شهرك غرب – خیابان ایران زمین – خیابان دوم – انتهای گذر اردیبهشت | مساحت: ۴۵۶۶ متر مربع)
بوستان گل افشان (نشانی: شهرك غرب – خیابان گل افشان – نرسیده به تقاطع ایوانك | مساحت: ۴۲۸۹ متر مربع)
بوستان ایران زمین (نشانی: شهرك غرب – خیابان ایران زمین – پشت مجتمع تجاری گلستان | مساحت: ۳۸۶۷ متر مربع)
بوستان افرا (نشانی: شهرك غرب – بلوار خوردین – حد فاصل هفتم و نهم | مساحت: ۳۷۳۴ متر مربع)
بوستان اقاقیا (نشانی: شهرك غرب – خیابان زرافشان جنوبی – نبش سیمای ایران زمین | مساحت: ۳۵۰۰ متر مربع)
بوستان مادر (نشانی: شهرك غرب – نبش شمال غربی میدان صنعت | مساحت: ۲۵۵۳ متر مربع)
بوستان شیوا (نشانی: شهرك غرب – خیابان ایران زمین – روبروی مجتمع گلستان | مساحت: ۱۵۴۵ متر مربع)
بوستان توحید (نشانی: شهرك غرب – بلوار خوردین – حد فاصل تقاطع پونك باختری و دریا | مساحت: ۱۵۱۷ متر مربع)
بوستان گلستان (نشانی: شهرك غرب – خیابان مهستان – انتهای خیابان گلستان شمالی | مساحت: ۱۱۰۷ متر مربع)
بوستان سدروس (نشانی: شهرك غرب – خیابان ایران زمین – جلوتر از مجتمع تجاری گلستان- روبروی اتوبان چمران
بوستان نرگس (نشانی: شهرك غرب – خیابان فلامك شمالی – خیابان درخشان | مساحت: ۲۰۰۰ متر مربع)
بوستان راه فدك (نشانی: شهرك غرب – خیابان ایران زمین)
بوستان نیما (نشانی: شهرك غرب بلوار فرحزادی – خیابان سپهر)
بوستان ایمان (نشانی:بلوار دادمان خیابان كناری مسجد ثامن)
