موزه منیره فرمانفرمائیان ، اولین موزه هنرمند زن ایرانی در یكی از تالار‌های عمارت جنوب شرقی باغ موزه نگارستان قرار دارد و با نمایش ۵۰ اثر از آثار نقاشی و آینه‌كاری این هنرمند افتتاح می‌شود و به صورت دائم در معرض دید عموم قرار گرفت. منیر شاهرودی فرمانفرمائیان (زادهٔ ۱۶ آذر ۱۳۰۱ – درگذشتهٔ ۳۱ فروردین ۱۳۹۸)، نقاش و گردآورنده هنر مردمی، اهل ایران بود.
برای رسیدن به تالار موزه منیر فرمانفرمائیان باید از تالار موزه مكتب كمال الملك گذشت تا به یك در چوبی بزرگ رسید كه سرآغاز دیدن رقص نورها و هزار تكه شدن در دنیای آینه‌ها است. قسمتی از نمایشگاه به آثار نقوش هندسی ساده اختصاص پیدا كرده است. این آثار با قرار گرفتن قطعه‌های كوچك هندسی كه با تكنیك نقاشی پشت شیشه و رنگ آمیزی جذابیتی صد چندان پیدا كرده است برای بینندگان آشنا است چون یاد آور معماری بناهای آینه كاری ایران (مانند سفر او به شیراز و دیدن شاهچراغ ) و معماری اسلامی است.
منیر شاهرودی فرمانفرمایان زمان كودكی در هنگام خواب به سقف اتاق خود خیره میشد و به گلها و زیبایی آنها خیره میشد. شاید در همان لحظات بود كه منیر فرمانفرمایان جرقه‌ای در وجودش به وجود آمد با الهام از سنت ایرانی به دنیای بزرگ هنرمندانه مشهور دنیا پیوست. زمان زندگی در شهر نیویورك با اندی ورهول آشنا شدند كه این آشنای و همكاری در كارها سبب انتقال و تبادل اطلاعات شد. این آثار به دلیل سبك خاص آن كه نوعی از انتزاع هندسی است، تركیبی از طرح‌های سنتی ایرانی و مدرن به شمار می‌رود. هم‌چنین تركیب نقاشی‌های پشت‌شیشه‌ای سنتی، آینه‌كاری و اشكال مینیمال هندسی با یك درك مدرن هنری توانسته به این آثار امتیاز ویژه‌ای ببخشد.
در جوانی با فرانك استلا، ویلم دكونیگ، جكسن پولاك و اندی وارهول همكاری و رفت و آمد داشت، هنرمندان جوانی كه بعدها به غول‌های هنر جهان تبدیل شدند. شهرت فرمانفرمائیان به دلیل آینه كاری‌های او و تبدیل نمادی از معماری ایرانی به هنری جهانی است. او در سفری به شیراز مجذوب آینه‌كاری مسجد شاهچراغ شد و پس از آن طرح‌های هندسی برگرفته از این آینه‌كاری‌ها را به دست استادان آینه‌كاری سنتی ایرانی سپرد تا آثاری به وجود آید كه در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ میلادی، در دنیا یگانه بود و به موزه‌ها و مجموعه‌های اروپا و آمریكا راه پیدا كرد.
خانم فرمانفرمائیان در اوایل ساله ۱۹۵۰ میلادی برابر با ۱۳۲۹ شمسی هنگامی كه در همسایگی منزل خود در شهر نیو یورك قدم می‌زدند، رویای برگزار كردن گالری در این موزه را در سر داشتند. موزه گوگنهام در آن زمان در حال ساخت بود و هنوز به اتمام نرسیده بود. شش دهه بعد رویایی ایشان به واقعیت تبدیل شد. نمایشگاه ” بیكران امكان” اولین نمایشگاه سولو یك ایرانی در موزه گوگنهم است.كارهای خانم فرمانفرمائیان در كتابی به عنوال “یك آینه باغ” در ساله ۲۰۰۷میلادی به چاپ رسیده است.
فرمانفرمائیان در بخش دیگری از كارها با رویارویی سنت و مدرنیته آثار بزرگ و پركاری را به وجود آورده است كه قطعات كوچك و ظریف آینه با محاسبات دقیق هندسی در كنار هم قرار گرفته و مخاطب را با فضایی رویایی مواجه می‌كند. اما كنار هم قرار گرفتن نقوش هندسی ساده در آثار مختلف باعث به وجود آمدن فرم‌های متنوعی شده است كه هر كدام جلوه‌ای خاص و منحصر به فرد یافته‌اند. دسته دیگری از آینه‌كاری‌ها نیز به فرم‌های سه بعدی یا نقوش غیرهندسی نامتقارن اختصاص دارد كه دیگر ارتباطی با سنت آینه‌كاری ایرانی ندارند..
منیر فرمانفرمائیان در طول زندگی هنری خود به فعالیت‌های دیگری هم چون نقاشی، طراحی لباس برای مجله‌های مد نیز پرداخته است كه در موزه منیره فرمانفرمائیان می‌توان تعدادی از آثار او را در این زمینه مشاهده كرد.
طراحی جواهرات منیر نیز باز نگاهی به هنر ایرانی داشته است. ۴ قطعه جواهر كه یاد آور هنر او در زمینه طراحی مد است بازهم به هندسی بودن رویكرد هنرمند اشاره می‌كند. منیر هر وقت از آثارش صحبت كرده است به هندسی بودن كارهایش تاكید فراوانی داشته است: « هندسه مرا به زادگاهم برگرداند، به مربع، مثلث و دایره، به مشاهدات كودكی من از تجربه حضور در میان زیبایی برآمده از این مرز و بوم. همه چیز برایم معنای تازه‌ای یافت؛ مكعب، استوانه و منشور.»
بهمن كیارستمی مستندی در رابطه با این موزه و آثار خانم منیر فرمانفرمائیان ،با نام “منیر” ساخته است كه خود خانم فرمانفرمائیان در آن توضیح می دهد و می‌گوید: «كار من فقط بر اساس خط وشش ضلعی است و هیچ فلسفه ای پشت آن نیست! من فقط با خطوط شش ضلعی كار می كنم و این چهارچوب كار من است.»
در این تالار افسون گر و خیال انگیز به دیواری است كه یكی از جملات منیر را بر روی خود دارد:
« ایران دل، چشم و روح من است» منیر شاهرودی فرمانفرمائیان
فرانك استلا در فیلم مستند منیر ساخته‌ی بهمن كیارستمی در مورد تاثیر پذیری منیر از معماری و فرهنگ ایرانی و تلفیق آن با هنر مدرن غربی می‌گوید: « منیر برای اینكه بتواند با فرهنگ بصری كه از آن می آمد كار كند، برایش آسان تر بود كه به نیویورك بیاید و در آنجا این كار را بكند تا اینكه در تهران بماند حالا او می توانست به تهران برگردد و كاری را انجام دهد كه در نیویورك كشف كرده بود.»
نحوه دسترسی به موزه منیره فرمانفرمائیان
آدرس: تهران، باغ موزه نگارستان
