دشت سوسن چلچراغ داماش یك زیستگاه حفاظت شده با مساحت چهار هكتار می باشد و در فصل رشد سوسن چلچراغ، این دشت میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی می شود، در حین این رویداد ملی طبیعی بومیان با اجرای موسیقی های سنتی شاد، رقص ، آواز و رسوماتی خاص از میهمانان پذیرایی می كنند، البته به غیر از این نوع گل در این مكان گل های دیگری هم رشد می كنند،
سوسن چلچراغ یكی از نادرترین گل های جهان است كه به عنوان گل ملی، در فهرست میراث ملی كشورمان به ثبت رسیده است.این گل زیبا حدود ۵۰ الی ۱۵۰ سانتی متر قد میكشد.این گل زیبا همانند لاله واژگون، برعكس است. گلبرگهای روشن آن به سمت بیرون برگشته و پرچمهای آن كاملا مشخص میشود. دانههایی بنفش رنگ روی گلبرگهای سوسن چلچراغ، زیبایی آن را دو چندان كرده است. عطر این سوسن سفید بسیار منحصر به فرد است و هر انسانی را مدهوش میكند. این گل در تمام جهان تنها در ایران و جمهوری آذربایجان میروید و به نوعی میراث ملی به شمار میآید.
تنها زیستگاه حفاظت شده این گل زیبا در كشورمان، در نزدیكی روستای داماش در بخش عمارلوی رودبار قرار دارد كه وسعت اش به چهار هكتار می رسد. این دشت تماشایی از نیمه خرداد تا اواسط تیر میزبان افراد زیادی می شود كه جاده پر پیچ و خم برهسر-جیرنده را پشت سر می گذارند و خود را به این دشت گل می رسانند.شاید تصور خاصی از این گل زیبا نداشته باشید. به همین دلیل باید بدانید كه این گل از خانواده لیلیوم به حساب میآید.
سوسن چلچراغ رنگی روشن دارد و آن را به نام سوسن سفید نیز میشناسند. این گونه گل عمر كوتاهی دارد و تنها میتواند تا اواسط تیر ماه دوام بیاورد. قسمت دردناك داستان آنجاست كه تكثیر سوسن چلچراغ بسیار سخت است و خود گیاه نیز میلی به تكثیر ندارد. به همین دلیل با وجود این همه زیبایی، این گل در معرض انقراض قرار دارد.با وجود آب و هوایی كوهستانی، هوا در نیمه خرداد ماه كمی گرم و شرجی میشود. همین هوای نیمه شرجی و شرایط خاص منطقه داماش، باعث شده تا گونهای بسیار نادر از دسته سوسنیان، یعنی سوسن چلچراغ، تنها در این منطقه رشد كند. سوسن چلچراغ، روستای داماش را برای زندگی انتخاب كرده و مردم محلی به این گل مینازند. اولین بار «لدر بوری»، یك گیاه شناس فرانسوی، این گل را كشف كرد و به همین دلیل نام آن را «لیلیوم بوری» قرار دادهاند.
محل رویش
گل سوسن چلچراغ بسیار كمیاب است و تنها در دو نقطه از جهان كه در رشته كوه البرز از فلات ایران قرار دارند، به صورت طبیعی می روید:
* لنكران – تالش – جمهوری آذربایجان
* داماش – بخش عمارلو – استان گیلان – ایران
پیش تر تعدادی از این گل در نواحی بسیار محدودی از استانهای اردبیل و مازندران نیز مشاهده می شد اما دیگر اثری از آنها دیده نمی شود. امروزه پر تراكم ترین رویشگاه آن در در یك ناحیه ی كوچك از جنگلهای مخروبه ی راش در اطراف داماش و در ارتفاع ۱۷۰۰ تا ۱۹۰۰ متری می باشد و حدود ۲۰۰۰ نمونه در آن وجود دارد. مساحت این منطقه چهار هكتار می باشد و به عنوان یك منطقه حفاظت شده شناخته می شود.

منطقه داماش تنها رویشگاه سوسن چلچراغ در ایران
تنها زیستگاه حفاظت شده ی سوسن چلچراغ در نزدیكی روستای داماش در بخش عمارلو از توابع شهرستان رودبار قرار دارد . وسعت این زیستگاه ۴ هكتار است و به عنوان یك ذخیره گاه ژنتیكی برای این گیاه كمیاب محسوب می گردد.
دامنه ی ارتفاعی این زیستگاه از ۱۷۵۰ تا ۲۰۰۰ متر متغیر می باشد و متوسط دما و متوسط بارندگی سالیانه ی آن به ترتیب ۱۰ درجه سانتیگراد و ۴۵۰ میلی متر است. اقلیم منطقه نیمه مرطوب معتدل میباشد و علاوه بر سوسن چلچراغ گیاهان دیگری همچون اقطی، گرنه، بنفشه، انواع سرخس، گل قاصد، شبدر وحشی و سرخ ولیك نیز در آن می رویند.
این منطقه به طور كامل توسط سازمان حفاظت محیط زیست گیلان نگهداری و حفاظت میشود و جزء مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست كشور می باشد. رویشگاه سوسن چلچراغ با حصاری از سایر قسمت ها جدا شده و هرگونه بهره برداری از آن تنها با مجوز رسمی از دفتر وزارت و بازرسی سازمان محیط زیست كشور امكان پذیر است.
در نیمه خرداد ماه به مناسبت رویش مجدد این گل، بومیان منطقه جشنی برپا میكنند.مردم محلی برخی بر این باور هستند كه سوسن چلچراغ در شب نورافشانی میكند. البته این مساله از نظر علمی نیز ثابت شده است كه پرچمهای داخل سوسن چلچراغ دارای مواد فلئورسانس هستند كه میتوانند نور را بازتاب كنند. به همین دلیل از گذشته تا به امروز، همزمان با گل دهی دوباره سوسن چلچراغ در فصل بهار، مردم محلی به جشن و پای كوبی میپردازند.
در این جشن مردم با لباسهای محلی دست دوز حاضر میشوند و به جشن و پایكوبی میپردازند. صدای ساز و آواز در همه جای روستای داماش به گوش میرسد. خرپشتك، كشتی گیله مردی، طناب كشی، چوب بازی، چرخ و فلك، تیش بازی، هلولك، دور بچرخان و گلفا، جزء بازیهای محلی منحصر به فردی است كه در این جشن انجام میشوند.
همچنین در روزهای جشن گل دهی سوسن چلچراغ، بازارچههای محلی برپا میشوند. بازاری كه مردم محلی با لباسهای سنتی صنایع دستی خود را به فروش میرسانند. در بین تراكم جمعیت، بومیان منطقه با تنبور، سنتور، كمانچه، و نی و تنبك، بازدید كنندگان را شاد میكنند.
مسافران و گردشگران در بازدید از این دشت زیبا می توانند در دل طبیعت و با استفاده از كمپ و چادر شب را به صبح برسانند. بنابراین اگر شما با آژانس به این سمت آمده باشید و شب را در جوار سوسنهای چلچراغ گذرانده باشید، مشكلی برای اقامت ندارید. آنها خود كمپ را با استفاده از چادرهای مسافرتی برقرار میكنند.مسیر دسترسی به این منطقه، از طریق پی گرفتن بزرگراه قزوین به شهر لوشان ممكن میشوند. پس از رسیدن به دوراهی كه به سمت فرعی جیرنده منشعب میشود، مسیر را به سمت جیرنده تغییر دهید. جادهای ناهموار و پیچ در پیچ كه در دامنههایی تقریبا خشك و كم پوشش امتداد مییابد. از لوشان تا جیرنده حدود ۴۲ كیلومتر است و از آنجا هم حدود ۴۰ كیلومتر تا روستای داماش مسیر باقی میماند. جاده فاقد كمترین علائم راهنمایی جادهای است و راه را فقط با پرسش از رهگذران و ماشینهای عبوری میتوان یافت. البته اگر از محلیها سراغ داماش و چلچراغهایش را بگیرید، زودتر مسیر را خواهید یافت
