ریپورتاژ آگهی
حمام حاجی رشت

حمام حاجی رشت

.در این محله حمام‌هایی همچون حمام نایب، حمام برلیانت و حمام حاجی وجود داشته كه برخی هنوز برجا مانده و برخی نیز در روند نوسازی‌ها از بین رفته‌اند
  • 1400/12/16
  • استان : گيلان
  • شهر : رشت
  • دسته : حمام های تاریخی ایران
آدرس : استان گیلان, رشت-حمام حاجی رشت در محله قدیمی ساغری سازان رشت واقع شده است
تلفن : 66059000-021

حمام حاجی رشت در محله قدیمی ساغری سازان رشت واقع شده است .در این محله حمام‌هایی همچون حمام نایب، حمام برلیانت و حمام حاجی وجود داشته كه برخی هنوز برجا مانده و برخی نیز در روند نوسازی‌ها از بین رفته‌اند. یكی از معروفترین حمام‌های این محله، حمام ساغری‌سازان یا حمام حاجی است كه در ابتدای كوچه تحویلی قرار دارد و امروزه تنها به متروكه‌ای تبدیل شده است. حمام كه سر نبش كوچۀ تحویلی قرار دارد كاشیكاری‌هایی با نقش‌های گل و بته دور در ورودی‌اش دارد كه توجه هر عابری را به خود جلب می‌كند.

شهرت این حمام بیشتر به دلیل كاشی‌كاری زیبای سر در آن است كه در دو طرف سردر دیده می‌شود.در سردر آن صحنۀ نبرد رستم با دیو سپید بر روی كاشی نقش بسته. این حمام را حاجی محمد جعفر حج فروش ساخته و اكنون جزو آثار ملی ایران به شمار می‌رود ولی متأسفانه تبدیل به مخروبه شده و امكان بازدید از داخل آن فراهم نیست.

حمام حاجی رشت-AJo1pjKsqP


متأسفانه این حمام با اینكه تحت حفاظت سازمان میراث فرهنگی قرار دارد، امّا هیچ‌گونه اقدامی در جهت بازسازی آن به منظور قرار دادن حمام به عنوان مكانی برای گردشگری همانند حمام‌های قدیمی شهرهای دیگر انجام نشده است و تنها سقف آن در چند سال قبل مورد بازسازی قرار گرفته است. از دیگر حمام این محله می‌توان به حمام نایب اشاره كرد كه در حال حاضر به باشگاه ورزش‌های رزمی تبدیل شده است.سر در بنا دارای تزئینات كاشیكاری و كتیبه تاریخی است. گرمابه‌ی اكبریه، معروف به حمام حاجی در سال ۱۲۷۰ خورشیدی یعنی ۱۵ سال پیش از انقلاب مشروطه، در محله‌ی قدیمی ساغریسازان رشت ساخته شده است. آنگونه كه دكتر منوچهر ستوده در كتاب «از آستارا تا استرآباد» گزارش داده: « سردر این حمام نسبتا قدیمی و كار مشهدی یوسف كاشی ساز پدر مشهدی محمد و مشهدی احمد است كه پس از پدر به كاشی‌سازی اشتغال داشته‌اند.

حمام حاجی رشت-Yoz9csq5My

حمام تاریخی حاجی روزی مورد استفاده مردان و زنان قاجاری بوده اما حالا مثل هر بنای دیگری در حاشیه خیابان باریك این محله از چشم رهگذران افتاده است. این حمام كه به طور دقیق‌تر در خیابان شهید مطهری، گذر بادی الله، نبش كوچه تحویلی واقع است، در تاریخ ۱۱ مهر ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۱۴۸ به عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. این ملك شخصی است و گفته شده است مالكش خانم دكتر حج فروش است كه علاوه بر پزشكی در زمینه نقاشی هم تبحر دارند و بنابراین به حفاظت از هنر و تاریخ علاقه مند هستند؛ با این حال وضعیت این بنای تاریخی مهم وخیم است. درب این حمام دوره قاجار چوبی است و تزیینات آن در اثر رطوبت نشست كرده و گل‌های چهار پر آن مشبك شده است. اما هنوز درب این گرمابه روی پاشنه چوبی خود می‌چرخد. اگرچه پنجره‌های چوبی و بزرگ روبه خیابان، هنوز رنگ پریده و شیشه شكسته است، اما برخی از پنجره‌های چوبی رختكن با آن رنگ فیروزه‌ ایش را از جا بدرآورده و در گوشه‌ای نهاده‌اند. بخشی از رختكن تخته‌كوب شده و خبری از ادامه مرمت نیست، هنوز تلی از خاك و كثافت و ضایعات در بخش‌های داخلی حمام قرار دارد.

گنبد مركزی سقف حمام و دیگر گنبدهای كم ارتفاع‌تر حمام با آن نورگیر مشبك فلزی‌اش، زنگار سال‌ها بخود گرفته و شبكه‌های آهنی زنگ زده خبر می‌دهد كه سال‌ها گنبدهای حمام بی‌حفاظ شیشه‌ای رها شده است.

از تعداد حمام‌های تاریخی رشت، روایت های مختلفی وجود دارد. برخی مانند میرزا ابراهیم در سفرنامه اش به سال ۱۲۷۶ هجری قمری تعداد آن را ۱۷ اعلام كرده بود و برخی دیگر مانند رابینو در سال ۱۳۳۱ هجری قمری، ۳۵ باب حمام در رشت شناسایی كرده بود. اما صرف نظر از این اعداد و ارقام كه نتیجه ای جز تأسف به سبب انگشت شمار بودنشان در حال حاضر ندارد، آنچه امروز در رشت به عنوان حمام تاریخی شناخته می شود تنها به ۳ عدد تقلیل یافته است؛ البته با این توضیح كه تنها یكی از آنها با نام حمام تاریخی حاجی در فهرست سایت های گردشگری رشت معرفی شده است.

 

حمام حاجی رشت-SNRqwnX50V

حمام گوهر در محلۀ پیرسرا كه فقط سر در كاشیكاری شده‌اش در معرض دید عموم است، حمام حاجی در محلۀ ساغریسازان كه البته فقط سردر آن را می‌بینیم و داخلش خرابه است و حمام آقا بزرگ در كوچۀ آفخرا كه برخلاف دو حمام دیگر همچنان كاربری خود را حفظ كرده و البته فقط حمام مردانه است.
حمام حاجی كه نام های كمتر شناخته شده ای مانند حاجی محمد، حاج محمد جعفر و حمام حج فروش نیز دارد با مساحت ۲۰۲۰ متر مربع دارای دو ورودی اصلی است؛ یكی از ضلع جنوبی مشرف به خیابان ساغری سازان و دیگری در ضلع شرقی در كوچه تحویلی. البته در گذشته ورودی دیگری مخصوص بانوان در امتداد كوچه تحویلی نیز وجود داشت كه در حال حاضر نه تنها بسته است بلكه تخریب شده است. گشتی در حمام، هنوز بقایایی از تاریخ حمام را در مكاتبات اداری نشان می‌دهد. دو عدد دفترچه تلفن رسمی برای سال های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۴ كه شماره تماس برخی از شخصیت‌های مهم رشت در آن درج شده است. یك نشریه متعلق به وزارت كار و امور اجتماعی با عنوان: «قانون كار» كه مرداد ماه سال ۱۳۴۵ چاپ شده است.

در پشت حمام قدیمی ساغریسازان كوچه ای وجود داشت كه در اوائل آن آثاری از یك قبرستان كوچك و نسبتاً قدیمی دیده می‌شد. یهودی تپه در همین حوالی واقع بود.
درحال حاضر مرد سیگار فروشی جلوی درب آن می نشیند و اگر برای ورود به این مخروبه مهجور، سنگ جلوی پایتان نیندازد می توانید شاهد وسایل شخصی از قبیل آینه، موتور سیكلت، میز و همچنین تیر و تخته و مصالح ساختمانی دیگری باشید كه برای كسانی است كه یا ادعای مالكیت این حمام را دارند یا در مقوله همان ترددهایمشكوكی قرار می گیرند كه به تازگی یكی از اعضای كمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر از آن گلایه مند بود.

حمام حاجی رشت-NUqEA7dYnG