شهرستان سیب و سوران همچنان كه از تركیب نام آن پیدا است از دو منطقه بنام روستای سیب و شهر سوران تشكیل شده است كه قدیمیترین بافت شهرستان می باشد و قدمت روستای سیب به اواسط دوره صفویه بر می گردد. این منطقه به استناد آثار تاریخی و باستانی فراوانی كه وجود دارند بعنوان یكی از كهن ترین مناطق زیستی محسوب میشود. آثار باستانی این شهرستان نظیر قبرستان قدیمی سیب ، میل مارو، پیر كهور و كله برزاد به قبل از اسلام برمیگردد.
شهرستان سیب و سوران در جنوب شرقی استان سیستان و بلوچستان واقع شده است و حدودا ۴۰۰ كیلومتر از زاهدان مركز استان فاصله دارد.جمعیت كل شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۶۱۵۰۷ نفر بوده‌است.سیب و سوران با وسعت ۶۷۸۰ كیلومتر مربع معادل ۳/۶ درصد مساحت استان را به خود اختصاص داده است. شهرستان سیب و سوران از شمال به سراوان و از جنوب به مهرستان و از شرق به سراوان و پاكستان و از غرب به خاش منتهی می شود.
مختصات جغرافیایی شهرستان سیب و سوران در نقشه ۶۲ درجه و ۵ دقیقه طول شرقی و ۲۷ درجه و ۱۴ دقیقه عرض شمالی می باشد. مساحت شهرستان ۶۷۸۰ كیلومتر مربع ودارای چهار دهستان (پسكوه، سیب و سوران، هیدوچ و كنت) و دو مركز شهری شامل سوران و هیدوچ است. مسافت این شهرستان تا تهران ۱۹۵۰ كیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۱۳۱ متر می باشد همچنین آب و هوای شهرستان سیب و سوران گرم و خشك می باشد و میانگین بارش سالانه در این شهرستان حدود۷/۱۰۵ میلی متر است.
از مهمترین مناطق كوهستانی می توان به دامنه جنوبی كوه بیرك كه در شهرستان سیب و سوران واقع است و نیز بخش هیدوچ اشاره كرد كه منطقه ای كوهستانی می باشد. رودخانه ماشكید در ۸ كیلومتری شرق كوهك از مرز خارج شده و به كشور پاكستان وارد می شود. شاخه های اصلی این رودخانه عبارتند از سیمیش، روتك و ماشكید كه شاخه های ماشكید و روتك در آبادی شهرستان سیب و سوران نقش مهمی دارند.
سطح زیر كشت محصولات زراعی و باغی شهرستان سیب و سوران بالغ بر ۱۰ هزار هكتار است از این مقدار ۴۵ درصد به كشت باغات و ۵۵ درصد به زراعت های سالانه اختصاص دارد. عمده ترین محصول باغی شهرستان، خرما می باشد با تولید سالانه ۲۱ هزار تن كه ۸۱ درصد آن از نوع مضافتی بعنوان مرغوبترین خرمای كشور است. محصولات عمده زراعی شهرستان یونجه، جو ، گندم و ذرت میباشد.
از انواع غذاهای رایج شهرستان سیب و سوران میتوان به تنورچه، تباهگ یا تباهه، انواع آش ها ، خورشت ها و نانهای محلی اشاره كرد.
از آداب و رسوم مردم ساكن شهرستان سیب و سوران می توان به میهمان نوازی یا همان پناه دادن، حشر و مدد و بجار اشاره نمود. بجار مراسمی است كه با هدف كمك به زوج های جوان، كلیه بستگان و آشنایان كمك های نقدی خود را برای تشكیل زندگی جدید به خانواده داماد تقدیم میكنند .
جاذبه‌های دیدنی؛ قلعه‌های سب، كَنت و پَسكوه؛ تپّه‌ی شنی ریگ ملك، سنگ نگارهای تاریخی درّه‌ی واستانه دهستان پسكوه و مجموعه‌ی طبیعتی بكر رشته كوه بیرك كه شامل حیاط وحش از جمله زادگاه پلنگ ایرانی و انواع حیوانات اهلی و همچنین مناظر زیبای طبیعی كوه و آبشارهای هشّانی، پورینكی، بن گر و غارهای صداكی و درّه شیران است. منطقه حفاظت‌شده ۷۳ هزار هكتاری بیرك با گونه‌های خاص و كمیاب جانوری در شرق شهرستان سوران، یكی‌از زادگاه‌های پلنگ ایرانی است كه هم‌اكنون با خشكسالی‌ها برای تداوم حیات می‌جنگد.
قلعه سب ،در روستای سب از توابع بخش مركزی، حدودا ۸ كیلومتر از سوران(مركز شهرستان) فاصله دارد؛قلعه‌ی سب شكوه معماری بلوچستان و بلندترین بنای خشتی و گلی ایران است. این قلعه از دوران صفویه به یادگار مانده و مركز حكومت ملوك الطوایف شهرستان سراوان بزرگ بوده كه امروزه با استقلال یافتن شهرستان سیب و سوران و مهرستان، از حوزه جغرافیای سراوان خارج شده است.
سب سالم ترین قلعه‌ای است كه از دوران اسلامی به جا مانده. این قلعه در اوایل قرن دوازدهم هجری مركز حكمرانی حاكم محلی، «ملك دینارخان» و فرزندانش بود .این قلعه زیباترین و بلندترین بنای خاكی كشور است و شروع بنایش در دوره صفویه بوده است كه تاكنون حداقل سه بار تعمیر شده و بناهایی به آن اضافه شده است.
قلعه كنت دیگر اثر تاریخی این منطقه است كه این قلعه متعلق به دوره افشاریه است كه توسط مردم عادی با خشت خام بنا شده و به دستور حاكم وقت در سه طبقه بر روی تپه ای بلند بنا شده است . این قلعه در زمینی با مساحت ۹۷۰ متر و زیر بنای ۸۴۰متر ساخته شده است و سبك معماری این اثر هم چون قلعه سیب است. درب وپنجره های این قلعه چوبی بوده وچاه آب آن نیز كه در حصار قلعه واقع شده مخصوص استفاده غلامان و حیوانات موجود در قلعه بوده و آب شرب حاكم در این قلعه نیز از روستای سیب تهیه می شده است.
قلعه پسكوه نیز قلعه ای دیگر در این شهرستان است كه مربوط به دوره صفوی است. شهرستان سراوان دارای قلعه های تاریخی بسیاری است كه چشم هر گردشگری را به زیبایی های خود خیره می كند . قلعه كهنه، قلعه بلقیس در بخش مركزی، قلعه سرجو شصتان، قلعه هشك، قلعه هیتك، قلعه دزك، قلعه كوهك، قلعه اسفندك، قلعه های جالق، قلعه كَله گان، قلعه ناهوك، قلعه زابلی، قلعه پسكوه، قلعه كنت، قلعه هیدوچ، قلعه بخشان و قلعه گشت از جمله قلاع موجود دیگر در این منطقه است.
هم چنین سنگ نگاره‌های تاریخی دره واستانه؛ دارای قدمتی معادل دوهزار و سیصد سال قبل از میلاد است، زمانی كه انسان‌ها با ایما و اشاره و نقاشی باهم ارتباط برقرار می‌كردند.
چشمه آب معدنی «پیرگیابان» عارضه ای طبیعی و كمتر شناخته شده در سیب و سوران است كه علاوه بر زیبایی سحر انگیزش، خاصیت درمانی نیز برای بیماران دارد.
این چشمه به دلیل دارا بودن املاح معدنی، خواص طبی و درمانی برای برخی بیماری ها، همواره مقصد گردشگری مردم منطقه و دیگر نقاط استان است. آب این چشمه بسیار شور و غیرقابل شرب است و فقط مصرف خارجی دارد كه در خشكسالی های طولانی بلوچستان آب آن كم نمی شود. از این چشمه روزانه حدود ۲۰ گردشگر بازدید می كنند كه عمده آنها برای بهره بردن از خواص معدنی و تاثیرگذار آب آن در درمان بیماری های پوستی به این منطقه می آیند.
درخت كهنسال و تنومند سول واقع در قسمت انتهایی روستای سب محله سولان (هلكوك) شهرستان سیب و سوران می باشد. این درخت قدمتی بیش از هزار سال و طولی بیش از ۲۰ متر دارد. این سول، سال ها پیش به علت ارتفاع زیاد و بر اثر وزش توفان از جای خود كنده شده است و اكنون تنه قطور آن در محل وجود دارد و بازدید كنندگان از آن بازدید به عمل می آورند. از لحاظ تنومندی و قطر هیچ درختی در منطقه و مناطق یاد شده به اندازه سول سب نمی رسد. شاخه های این درخت بصورت مارپیج رشد می كند.
تپه شنی ریگ زرگران تپه ای مرتفع در دامنه كوه ، یكی از جاذبه های دیدنی و گردشگری شهرستان سیب و سوران در ۱۰ كیلومتری شهر سوران ، روستای آپاتان واقع شده و جز جاذبه های بكر و طبیعی شهرستان می باشد كه هر ساله گردشگران زیادی را به خود جذب نموده است .
شنیده ها حاكی است اگر مقداری از این ریگ برداشته شود و به مكانی دیگر منتقل شود ، پس از مدتی ریگها از محل جدید ناپدید و به محل اصلی بازگردانده می شود و مقدار اصلی ریگ تغییری نخواهد كرد و همین موضوع موجب شده تا داستانها و باورهای متفاوتی از تپه بر سرزبانها بیافتد.
بنا بر نقل قول های متفاوت ، این تپه مركز ثقل ماسه های روستای آپاتان است.
اكثر زرگران در گذشته برای ساخت گوشواره (در) از ریگ این تپه نموده اند به همین دلیل اسم این تپه شنی به ریگ زرگران معروف شده و اسم دو گوشواره محلی به نام های ریحت كه تو پر است و نیاز به ریگ ندارد و كواپك یا در كه تو خالی بوده و از ریگ برا پر كردن آن استفاده نموده اند.برخی اعتقادات نیز وجود دارد كه ریگ زرگران زیارت گاه است و یا اجنه از آن مراقبت می كنند.گفتنی است این ریگ با باد و طوفان از بین نمیرود و بر روی لباس هم نمیچسبد.
به گفته مسئول موزه محلی و مردم شناسی شهرستان سراوان این موارد صحت ندارد و باورهای غلطی است كه میان مردم رواج پیدا كرده است. در واقع از هر طرف كه باد بوزد ریگ ها در تپه شنی جمع می شوند كه باید این موضوع توسط زمین شناسان مورد بررسی قرار گیرد.
صنایع دستی شهرستان سیب و سوران شامل حصیر بافی، سوزن دوزی، سكه دوزی و گلیم بافی است.
