برج علی آباد كشمر در ۱۲ كیلومتری شمال شرقی بردسكن در میان روستای كشمر واقع است و در ۵ كیلومتری شمال جاده بردسكن به مشهد نمایان است. برج علی آباد كشمر بر فراز بقایا و آواره‌های قلعه كهن بنام كوشك بنیان شده‌است و قدمت این منطقه به دوره كیانیان و اشكانیان می‌رسد. اعتقاد بر این است كه برج علی آباد كشمر یك مقبره بوده‌است. به همین خاطر به مقبره كشمر نیز معروف شده‌است. این كه مقبره چه شخصیتی است به خوبی مشخص نیست. یا به یادبود زرتشت یا طغرل سلجوقی ساخته شده‌است و یا یادبود نبوده و مقبره یكی از این افراد بوده‌است. برج علی آباد كشمر ۱۸ متر ارتفاع دارد و محیط خارجی آن ۴۲ متر و محیط داخلی آن ۲۱ متر می‌باشد.
ورودی برج علی آباد كشمر در سمت جنوب قرار گرفته و به صورت طاق‌نمایی در داخل قاب مستطیل بزرگ آجری تعبیه شده كه در لبه‌های آن دو نیم ستون از آجر و داخل آن نیز تز ئینات لوزی آجری كار شده است. نمای خارجی برج علی آباد كشمر بسیار زیبا و هنرمندانه تزئین شده است، به گونه‌ای كه در نگاه نخست هر بازدیدكننده‌ای را برای دقایقی محو تماشا می‌كند.
نمای خارجی بنا دارای پوششی مخروطی شكل است و از آجر ساخته شده‌است. این بنا دو پوششه می‌باشد و علاوه بر سقف مخروطی خارجی سقفی گنبدی به شكل عرق چین در داخل دارد و این دو گنبد از بخش میانی به هم متصل و در مركز این پوشش‌ها دو روزنه تعبیه شده‌است كه به منظور روشنایی و تخلیه هوا می‌باشد. پوشش دوم بسیار بلندتر از پوشش اول می‌باشد ارتفاع آن ۵ متر بالاتر است این بنا دوجداره‌است و از جدار داخلی طاق‌هایی به داخل بنا ساخته شده‌است. راهروی پلكانی و مارپیچ بین دو جدار صعود به پوشش اول را مهیا می‌كند و حدود ۵۰ پلكان دارد. بدنه بنا دارای دو قسمت است كه قسمت پایین دوازده ضلعی است و پایه بنا را تشكیل می‌دهد قسمت بالای بدنه اصلی، دارای ۴۸ ترك به شكل نیم ستون می‌باشد.
همچنین دوازده قاب آجری به شكل‌های لوزی در آن تعبیه شده‌است. بر روی این ترك‌ها و قاب‌ها اشكال هندسی از آجر و كاشی دیده می‌شود كه جلوه خاصی به بنا داده‌است. كاشی‌ها نیز به رنگ فیروزه‌ای می‌باشد. در بدنه برج روزنه‌هایی به منظور روشنایی داخل بنا تعبیه شده‌است. بنا از داخل دارای سه طبقه‌است و ارتفاع تیزه اصلی گنبد تا كف ۳۱ متر است. معماری آن به شیوه معماری برج رادكان است و این برج به آتشكده زرتشت نیز معروف است. از برج كشمر كتیبه‌ای در دست نیست اما درب ورودی بنا دارای كتیبه‌ای بوده‌است كه فعلا اثری از آن نیست این برج به شیوه معماری اواخر قرن هفتم هجری ساخته شده‌است و به سبك معماری دوره سلجوقیان نزدیك است
محققین با مطالعاتی كه روی آن انجام داده‌اند به این نتیجه رسیده‌اند كه لحظه تحویل سال شمسی را از روی این برج در محل یكی از طاقچه‌های آن با استفاده از نور خورشید تعیین می‌كرده‌اند. این برج به هر منظوری ساخته شده بر كنار راه معرفی بوده‌است كه مركز ایران را به نیشابور متصل می‌كرده‌است و مسافران زیادی در گذر از این منطقه از آن دیدن كرده‌اند
تاریخچه برج علی‌آباد كشمر
این بناء بر فراز بقایا و آواره‌های قلعه كهن بنام كوشك بنیان شده و زمان ساخت این مناره را در حدود قرن هفتم هجری قمری دوره كیانیان و اشكانیان می‌دانند. روایات زیادی در مورد این بنا حكایت شده است. اعتقاد بر این است كه این برج یك مقبره بوده‌است. به همین خاطر به مقبره كشمر نیز معروف شده‌است.
این كه مقبره چه شخصیتی است به خوبی مشخص نیست. یا به یادبود زرتشت یا طغرل سلجوقی ساخته شده‌است یا یادبود نبوده و مقبره یكی از این افراد بوده‌است. این برج به آتشكده زرتشت نیز معروف است. این برج به هر منظوری ساخته شده بر كنار راه معروفی بوده‌است كه مركز ایران را به نیشابور متصل می‌كرده‌است و مسافران زیادی در گذر از این منطقه از آن دیدن كرده‌اند.
تاریخچه برج علی آباد كشمر
• مطالعاتی كه محققان روی این بنا انجام داده‌اند، دریافته‌اند كه لحظه تحویل سال شمسی از روی این برج در محل یكی از طاقچه‌های آن با استفاده از نور خورشید تعیین می‌شده است.
معماری برج علی آباد كشمر
برج علی آباد كشمر بیشتر نشان دهنده اسلوب معماری در قرن هفتم است و از دیدگاه معماری با برج رادكان چناران قابل مقایسه است. این بنا از داخل دارای سه طبقه‌است و ارتفاع تیزه اصلی گنبد تا كف ۳۱ متر است.
ترمیم و بازسازی برج علی آباد كشمر
برج علی آباد بارها ترمیم شده ولی در ترمیم آن مصالح امروزی مثل سیمان استفاده شده‌است. فرح دیبا همسر محمد رضا شاه كه به آثار ملی اهمیت زیادی می داد در سفری كه به این منطقه داشته‌است دیداری نیز از روستای كشمر و این برج به عمل آورده‌است.
به دستور وی خانه‌های اطراف این برج را خریداری كرده‌اند و مقرر شده بود كه تمامی این خانه‌ها خراب شده و اطراف برج پاكسازی شود ولی از آن پس دیگری اقدامی در این خصوص صورت نگرفته‌است فقط یك محوطه نه چندان مناسب بدان افزوده شده‌است عدم حمایت و توجه به آن، باعث گردیده شد كاشی كاری‌های اطراف آن كه تا چند سال پیش سالم بوده امروز از بین برود.
• برج علی آباد كشمر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۱۲۷ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.
برج تاریخی كشمر
نشانی:
برج علی‌آباد در فاصله ۵ كیلومتری شمالی جاده اصلی بردسكن به شهرستان خلیل آباد در میان روستای كشمر واقع است.
