صید مشتا: روشی سنتی و پایدار برای صید آبزیان در جنوب ایران
صید مشتا یكی از روش های سنتی صید آبزیان در سواحل جنوب ایران، به ویژه استان هرمزگان، است. این روش كه قدمتی دیرینه دارد، از طریق استفاده از جزر و مد و به كارگیری تور، به صید ماهی، میگو، خرچنگ و سایر آبزیان می پردازد. صید مشتا به دلیل سازگاری با محیط زیست و پایداری آن، در میان صیادان محلی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
مشتا نوعی روش صید سنتی آبزیان در استان هرمزگان در جنوب ایران است. این نوع صید با استفاده از جزر و مد انجام می‌شود. در این روش چوب‌هایی در ساحلكار گذاشته شده و با استفاده از تور حصاری ایجاد می‌شود، كه هنگام بالا آمدن آب تعدادی آبزی وارد آن شده و با پایین رفتن آب، آبزیان داخل آن به وسیله صاحبان مشتاها صید می‌شوند. این نوع صید در اكثر سواحل استان هرمزگان انجام می‌شود.
در راستای حفاظت از آبزیان در فصل تخم گذاری صید هامور ماهیان این صید به روش سنتی مشتا نیز از ۱۵ فروردین تا آخر اردیبهشت سال ۹۱ در آبهای هرمزگان ممنوع است. در این نوع صید با استفاده از تور و میله، تور را بصورت افقی در ساحل دریا نصب می كنند كه با استفاده از جزر و مد دریا آبزی به دام می افتد. صید حلوای سفید و سیاه و شوریده از اول اردیبهشت تا پایان خرداد و صید میش ماهی نیز از نیمه اول مرداد تا پایان شهریور ممنوع است
صید با تورهای منوفلامنت نیز در طول ساحل در آبهای هرمزگان ممنوع است. منوفلامنت تور ریز و نامرئی است كه در آن ماهی های كوچك صید و سبب نابودی ذخائر آبزیان می شود.
هرمزگان با سالانه ۱۴۳ هزار تن صید آبزی رتبه نخست را در كشور دارد. این استان هزار و ۴۳۰ كیلومتر مربع ساحل و ۲۲ بندر صیادی دارد. صید بی رویه و غیر مجاز از عوامل تخریب زیستگاهها و كاهش ذخایر آبزیان در هرمزگان به شمار می رود.
مشتا نوعی روش صید آبزیان است كه با استفاده از تور و چوب به شكل عدد T در ساحل كار گذاشته می شود كه هنگام بالا آمدن آب تعدادی آبزی وارد آن شده كه با پایین رفتن آب آبزیان داخل آن بوسیله صاحبان مشتاها صید می شوند. هر چند میزان آبزی كه در داخل مشتاها به دام می افتند در هر نوبت به كمتر از سه تا پنج كیلوگرم می رسد اما سال گذشته حدود سه هزار و ۵۰۰ كیلوگرم ماهی در یكی از مشتاهای شهر بندرعباس به دام افتاد.
مزایای صید مشتا
صید مشتا به دلیل برخورداری از مزایای متعدد، به عنوان روشی سنتی و پایدار برای صید آبزیان شناخته می شود. از جمله این مزایا می توان به موارد زیر اشاره كرد:
- سازگاری با محیط زیست: در این روش صید، به دلیل عدم استفاده از ادوات مضر و تخریب كننده، كمترین آسیب به محیط زیست وارد می شود.
- پایداری: صید مشتا به گونه ای انجام می شود كه ضمن حفظ ذخایر آبزیان، امكان بهره برداری پایدار از آنها را برای نسل های آینده فراهم می كند.
- ایجاد اشتغال: صید مشتا به عنوان یك شغل سنتی، نقش مهمی در ایجاد اشتغال برای ساكنین محلی، به ویژه در مناطق ساحلی، ایفا می كند.
- ارزش فرهنگی: صید مشتا به عنوان بخشی از فرهنگ و تاریخ جوامع ساحلی جنوب ایران، از ارزش فرهنگی بالایی برخوردار است.
چالش ها و راهكارها
صید مشتا نیز مانند هر روش صید دیگری، با چالش هایی مواجه است. از جمله این چالش ها می توان به موارد زیر اشاره كرد:
- كاهش ذخایر آبزیان: به دلیل صید بی رویه و استفاده از روش های مخرب در برخی مناطق، ذخایر آبزیان رو به كاهش است.
- آلودگی محیط زیست: ورود فاضلاب و پساب های صنعتی به دریا، می تواند به آلودگی محیط زیست و آسیب به آبزیان منجر شود.
- تغییرات آب و هوایی: تغییرات آب و هوایی می تواند بر رفتار و پراكنش آبزیان و در نتیجه بر صید آنها تاثیر بگذارد.
برای مقابله با این چالش ها و حفظ پایداری صید مشتا، لازم است اقداماتی در جهت مدیریت صید، حفاظت از محیط زیست و مقابله با تغییرات آب و هوایی انجام شود. از جمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره كرد:
- اعمال محدودیت برای صید: وضع قوانین و مقررات برای محدود كردن صید بی رویه و تعیین فصول صید مجاز
- ترویج روش های صید پایدار: آموزش صیادان در مورد روش های صید پایدار و تشویق آنها به استفاده از این روش ها
- حفاظت از محیط زیست: اجرای برنامه های كنترل آلودگی و حفاظت از منابع آبی
- پژوهش و مطالعات: انجام تحقیقات و مطالعات برای بررسی وضعیت ذخایر آبزیان و پایش تغییرات آب و هوایی
نتیجه گیری
صید مشتا به عنوان یك روش سنتی و پایدار برای صید آبزیان، نقش مهمی در معیشت و فرهنگ جوامع ساحلی جنوب ایران ایفا می كند. با حفظ و احیای این روش صید، می توان ضمن بهره برداری از منابع آبی، به حفظ محیط زیست و ترویج فرهنگ صیادی پایدار نیز كمك كرد.
