شاهرودیان به سبب زندگی در مجاورت كویر تاحدودی خصوصیت مردم كویری را دارند اما به دلیل مجاور بودن با كوهستان و وجود باغ های فراوان در شهر تا حدودی با مردم منطقه داخل كویرهای مركزی متفاوتند . شاهرود به دلیل قرار داشتن در یكی از مسیرهای اصلی جاده تهران – مشهد همواره با نام شهری در مسیر مشهد شناخته شده است ؛ انگور شاهرودی و زردآلوی شاهرود نیز از ارمغان های این شهر است . هر چند از نظر جهانگردی ، جاذبه های با اعتباری در این شهر وجود دارد ، اما به اندازه سایر شهرهای تاریخی چندان مسافر و جهانگردی را جذب نمی كند .
شاهرودی ها در ارتباط اولیه ممكن است كمی سرد به نظر آیند امااگر به پوسته داخلی شخصیت آنان وارد شوید مردمی میهمان نواز و آرامند . شاهرودیان علاقه خاصی به نگهداشت فرهنگ مذهبی و اصیل شهر خود دارند . شاهرودی ها چندان تمایلی به صرف غذا در رستوران ها ندارند و بیش تر غذاهای خانگی را ترجیح می دهند . نوعی نان و شیرینی به نام كاك در شكل های لوزی یا گرد به صورت محلی در این شهرستان تولید می شود كه خوشمزه و كمی شیرین است و بیشتر با صبحانه صرف می گردد.
مردم شاهرود تاحدودی مقتصدند اما در این استان سمنانی ها به این صفت بیش تر مشهورند . مصرف چای فراوان از ویژگی های مردم قدیمی منطقه است و در غذاهای سنتی شاهرود ، اغلب گوشت قرمز به گوشت مرغ ترجیح داده می شود . مصرف آبغوره به آبلیمو برتری دارد و ناشی از وجود انگور فراوان از نوع شاهرودی در این منطقه است .
شاهرودی ها از شهری با سابقه كشاورزی برخورداندو با وجود تعدادی كارخانه در پیرامون شهر هنوز هم فرهنگ غالب منطقه كشاورزی و به ویژه باغداری است . مقدار قابل توجهی از زردآلوی این شهر سالانه به برگه تبدیل شده و بخشی نیز به كشورهایی نظیر آلمان و… صادر می شود . اهالی شاهرود مردمی آرام و باحیا و تا حدودی كمرو هستند و در این شهر كم تر از دعوا و جارو جنجال خبری هست . عزاداری های محرم با شكوه بسیار در این شهر برگزار می شود و نخل های متعددی بر دوش مردم به گردش در می آید .
شاهرودی ها چندان به سرگرمی هایی نظیر سینما ، بیلیاردو… علاقه نشان نداده اند و بیشتر حال و هوایی سنتی دارند . فرهنگ آپارتمان نشینی (جز در مناطقی محدود در شمال شهر ) رایج نشده است و بیشتر مردم تمایل به سكونت در خانه های حیاط دار دارند . فرهنگ مرد سالاری در شاهرود هنوز پابرجاست ، هر چند در سالهای اخیر تعداد قابل توجهی از زنان تحصیل كرده شهر به كار مشغول شده اند .
جاذبه های گردشگری شاهرود
آرامگاه شیخ ابوالحسن خرقانی در شهر بسطام و در ۶ كیلومتری شاهرود قرار دارد و آرامگاه ابن یمین شاعر نامی قطعه سرای زبان فارسی ، موزه شاهرود ، آرامگاه شیخ حسین جوری ، یخدان های اطراف شاهرود ، كاروانسرای عباس آباد ، بهدشت و میاندشت ، برج كاشانه بسطام ، گنبد غازان خان و منار تاریخی بسطام ، مسجد شیخ علی اكبر ، تكیه زنجیری ، مسجد و مدرسه بسطام ، از جاذبه های ماندگار این شهرستان به حساب می آیند .
وجود جنگل زیبای ابر در مسیر جاده شاهرود به گرگان از جاذبه های بوم گردی این شهرستان است كه در برخی از فصل های سال گویی ابرها در میان درختان جنگل قرار دارند . در روستای مجن همواره بخشی از آب رودخانه جاری است . برخی افراد طبیعت گرد، شكارچی و… به طور معمول به جنگل ابر می آیند و آن جا چادر می زنند .
به طور كلی به خاطر ارتباط محدود شاهرودی ها با مردم دیگر نقاط كشور ، پذیرش غریبه ها در این شهر تا حدودی مشكل است هر چند در ۱۰- ۱۵ سال اخیر تعداد قابل توجهی دانشجو در دانشگاههای متعدد شاهرود به تحصیل مشغول شده اند و در این شهرستان مسكن گزیده اند . البته مردم شاهرود در مقایسه با دیگر مردم این استان اجتماعی ، خونگرم و از شیوه مهمان نوازی بیش تری برخوردارند و به اصطلاح جوشش بیشتری دارند . بهجه شاهرودی به دشواری لهجه سمنانی نیست و به جز برخی اصطلاحات و واژه ها به طور معمول برای یك غیر شاهرودی هم قابل فهم است . نمردم شاهرود علاقه خاصی به سفر به مشهد و استان گلستان دارند و در هنگام فراغت بیشتر به این شهرها سفر می كنند .
در بین مردم استان سمنان مردم شهرستان شاهرود به داشتن فرهنگ عرفانی و دینی مشهورند ، وجود عارفان و شاعران شناخته شده ای همچون بایزید بسطامی ، شیخ ابوالحسن خرقانی ، ابن یمین ، فروغی بسطامی و.. همچنی مجتهدان برجسته دینی نشان از خوی و كیش این مردم است .
