نگل‌های ۲۰۰۰ تنكابن غرق در زباله: فاجعه‌ای زیست‌محیطی
جنگل‌های ۲۰۰۰ هكتاری تنكابن، كه به عنوان یكی از زیباترین و بكرترین مناطق شمال ایران شناخته می‌شدند، در حال حاضر به معضل انباشت زباله تبدیل شده‌اند. حجم انبوه زباله‌های رها شده در این جنگل‌ها، نه تنها چهره این منطقه را به شدت زشت و ناپسند كرده، بلكه خطرات جدی برای سلامت محیط زیست و سلامتی انسان‌ها به وجود آورده است.
منشأ زباله‌ها:
- زباله‌های خانگی: متاسفانه، بسیاری از ساكنان و گردشگران منطقه، بدون هیچ گونه احساس مسئولیت، زباله‌های خود را در دل طبیعت رها می‌كنند.
- زباله‌های صنعتی: برخی از واحدهای صنعتی و تولیدی نیز، بدون رعایت ضوابط زیست‌محیطی، فاضلاب و پسماندهای خود را در رودخانه‌ها و جنگل‌ها رها می‌كنند.
- زباله‌های بیمارستانی: در برخی موارد، مشاهده شده كه زباله‌های عفونی و خطرناك بیمارستانی نیز در جنگل‌ها و حاشیه رودخانه‌ها رها شده‌اند.
دو هزار، یك منطقه توریستی از توابع بخش خرم آباد تنكابن در شمال ایران است كه دارای آب و هوای معتدل كوهستانی با تابستان‌های مطبوع و زمستان‌های نسبتاً سرد است كه به دلیل شرایط اقلیمی و طبیعی ویژه و جاذبه‌های متنوع مقصد طبیعت‌گردی محسوب می‌شود.
منطقه دوهزار فوق العاده زیبا بوده و دارای چشم اندازهای بدیع و كوهستانی، چمنزارها و جنگل است اما این روزها این منطقه توریستی حال و روز خوبی ندارد و با وجود جاذبه‌هایش به سختی نفس می‌كشد و غرق در زباله شده اس.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، منطقه مازندران، از سالیان دور یكی از روش‌های مرسوم و سنتی در بخش مدیریت زباله‌ها در كشور دفن زباله‌ها در زمین بوده كه در ابتدا خانواده‌های ایرانی با حفر گودال در مناطق اطراف محل سكونت اقدام به دفن آن می‌كردند اما در سال‌های بعد كه مسئولین شهری اقدام به جمع آوری زباله‌ها و دفن در گودال‌های تعبیه شده در اطراف مناطق شهری و روستایی می‌كردند استفاده از محل های دفن زباله یا روش تلنبار كردن سطحی زباله‌ها جهت دفع آن مرسوم شد كه سال‌هاست از این روش سنتی در مازندران نیز استفاده می‌شود.
متاسفانه مدتی است منطقه دو هزار تنكابن به محلی برای دفن زباله تبدیل شده و شیرابه‌های زباله در این منطقه جنگلی سرازیر شده است كه این امر آسیب جدی به محیط زیست وارد خواهد كرد بنابراین با توجه به اینكه دو هزار مقصد گردشگران بسیاری است لازم است نسبت به این موضوع توجه داشته باشند.
ساماندهی زباله در مازندران با توجه به گردشگرپذیر بودن استان از دغدغه‌های جدی مسئولان است و در برخی مواقع نیز موضوع زباله تبدیل به بحران شده است.
سید ابراهیم هاشمی، فرماندار تنكابن در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای منطقه مازندران، در این زمینه توضیح داد: پرداختن به معضل زباله در این منطقه از دو سال قبل تاكنون مهمترین مساله بوده است. در این راستا كارشناسان فنی شهرداری تنكابن از شهرهایی همچون ساوه، كرج و مراغه بازدید كردند تا با تجربه این شهرها در امحای زباله آشنا شوند.
فرماندار تنكابن با اشاره به بازدید كارشناسان از كشورهای كره جنوبی، گفت: مقرر شد موضوع ساخت نیروگاه زباله در شهرستان تنكابن مانند شهرهای آمل و اصفهان از طریق قرارگاه خاتم الاوصیا دنبال شود.
هاشمی تصریح كرد: معضل تهیه زمین یكی از بزرگترین مشكلات در ساخت نیروگاه زباله است. برای احداث نیروگاه زباله حدود ۴ هكتار زمین نیاز است كه باید با هزینه شهرداری خریداری شود. با توجه به كمبود و گرانی زمین در تنكابن، برای خرید زمین با مشكلاتی مواجه هستیم كه در این زمینه در حال پیگیری هستیم.
فرماندار تنكابن افزود: پیگیری‌هایی از طریق شوراهای بخش نشتارود، تنكابن، خرم آباد و شیرود صورت گرفته تا یك میلیارد تومان برای خرید و تملك زمین در اختیار قرارگاه خاتم الاوصیا قرار گیرد تا تجهیزات مربوط به نیروگاه زباله نصب شود.
هاشمی یادآور شد: برای شهرداری‌های نشتارود، تنكابن، خرم آباد و شیرود سهمی درنظر گرفته شده كه متناسب با درآمد و ظرفیتی كه دارند سهم خود را پرداخت كنند و در مسیر فرآیند وصول این وجوه هستیم تا زمین مورد نظر خریداری شود.
وی خاطرنشان كرد: برآورد ما این است كه تا دو ماه آینده زمین برای احداث نیروگاه زباله سوز در اختیار قرارگاه خاتم الاوصیا قرار گیرد.
فرماندار تنكابن تصریح كرد: در صورت احداث این نیروگاه زباله‌های شهرستان‌های رامسر و عباس آباد باید تحویل نیروگاه زباله تنكابن شود.
فربد فخاری، كارشناس مسئول آلودگی آب و خاك حفاظت محیط زیست مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنای منطقه مازندران، اظهار كرد: ظرفیت بالای گردشگری استان و استفاده از این ظرفیت در تمام فصول سال به ویژه بهار و تابستان، شرایط اقلیمی و جغرافیایی، توپوگرافی، شكنندگی اكوسیستم و محیط زیست در مازندران سبب شده مدیریت دفن زباله‌ها به روش سنتی در استان با مشكلات عدیده‌ای روبرو شود.
وی ادامه داد: مازندران دارای آب و هوای مطبوع و مناطق زیبای جنگلی، پارك‌های جنگلی، آبشارهای بومی، شهرك‌های مسكونی، مناطق كوهستانی و روستاهای ییلاقی زیبا و اماكن زیارتی است كه این موارد در كنار عواملی از جمله پرتردد بودن محورهای مواصلاتی، استان را از سایر كشور متمایز ساخته كه بالطبع حجم مسافرین ورودی به مازندران نیز با سایر استان‌های كشور قابل مقایسه نخواهد بود.
فخاری تصریح كرد: تمامی قابلیت‌های استان سبب شده هر ساله میلیون‌ها گردشگر داخلی و هزاران گردشگر خارجی وارد مازندران شده و در ایام عید، تابستان، تعطیلات پایان هفته و سایر تعطیلات رسمی شاهد حضور انبوه گردشگران و مسافران باشیم به طوری كه در برخی روزها، جمعیت بعضی شهرهای مازندران به خصوص شهرهای ساحلی و غربی منطقه به چند برابر جمعیت بومی آن رسیده كه از این آمار می‌توان نتیجه گرفت حجم زباله‌های تولیدی و بالطبع مدیریت زباله‌های تولیدی نیز از سایر نقاط كشور مشكل تر خواهد بود.
وی عنوان كرد: وجود بیشترین حجم زباله تولیدی در مقایسه با سایر استان‌ها معضلات فراوانی در بخش مدیریت زیست محیطی استان ایجاد خواهد كرد. سفرهای مسافران به استان با وجود سودآوری و اشتغال‌زایی، عوارض فراوانی برای طبیعت داشته و توجه به مسائل زیست محیطی آن قابل تامل است.
دبیر كمیته پسماند اداره كل حفاظت محیط زیست مازندران تصریح كرد: تفاوت مراكز دفن زباله استان در مقایسه با سایر استان‌ها، جانمایی و قرارگیری آن در میان زیباترین مناطق طبیعی كشور است. بسیاری از محل‌های دفن زباله در سال‌های قبل به صورت سنتی و تصمیمات منطقه‌ای و محلی انتخاب شده و برخی از این مراكز دارای مجوز زیست محیطی است.
فخاری یادآور شد: در زمان انتخاب یك مكان دفن، در میان گزینه‌ها و محل‌های پیشنهادی، وضعیت تقریباً مشابهی از نظر اكوسیستم و شرایط و حساسیت‌های زیست محیطی مشاهده می‌شده، بنابراین در برخی مواقع تنها عوامل جانبی همچون راه دسترسی آسان، اتصال راحت تر چند مركز تولید بزرگ زباله شهری و روستایی و انتقال آسان زباله‌های تولید شده این مراكز به محل‌های دفن، معیار انتخاب قرار گرفته است.
وی تصریح كرد: ظرفیت بالای گردشگری، جمعیت رو به رشد، مناطق مسكونی در حال توسعه و متعاقب آن حجم بالای تولید زباله در مازندران و محدودیت‌های پیش رو در انتخاب محل‌های دفن زباله از عوامل مهم مشكل آفرین در روش سنتی مدیریتی زباله‌های خانگی است. با اجرای كامل طرح جامع مدیریت پسماند استان، چند شهر مجاور در یك شهرستان با محوریت یك شهر مركزی، مجهز به سیستم دستگاه زباله سوز یا كارخانه‌های كمپوست خواهند شد.
كارشناس مسئول آلودگی آب و خاك حفاظت محیط زیست مازندران یادآور شد: به طور حتم با این روش‌ها بخش عمده‌ای از زباله‌های تولیدی، مدیریت و امحاء می‌شود اما باز هم بخشی از زباله‌های باقی مانده در استفاده از روش های مدیریت فوق برحسب ضرورت، نیاز به دفع در مراكز دفن زباله خواهد داشت.
فخاری خاطرنشان كرد: از روش‌های بهداشتی دفن زباله با رعایت ملاحظات زیست محیطی می‌توان به روش آهك پاشی در محل‌های دفن، فنس كشی، محصور كردن كامل این اماكن، حمل مناسب و بهداشتی زباله‌ها با استفاده از خودروهای مناسب و مجاز تا مراكز دفن، تفكیك زباله‌ها برحسب ضرورت در محل‌های دفع قبل از دفن یا تلنبار كردن زباله‌ها و تصفیه شیرابه‌های تولیدی (پس از جمع آوری و هدایت آن با تعبیه كانال‌های مناسب در همه اضلاع محل‌های دفن به ورودی سیستم‌های تصفیه فاضلاب مناسب) با بهره‌گیری از سیستم تصفیه فاضلاب اشاره كرد.
وی تصریح كرد: با توجه به مباحث مطرح شده در كارگروه مدیریت پسماند اداره كل محیط زیست استان، ضمن پیگیری مستمر اجرای كامل طرح جامع مدیریت پسماند استان، گزارش‌هایی در زمینه لزوم تصفیه شیرابه‌های تولید شده در اماكن دفن فعلی تنظیم شده كه با پیگیری‌های محیط زیست و مصوبات كارگروه در این خصوص بسیاری از شهرداری‌های مازندران در حال رایزنی با شركت‌های توانمند سازنده سیستم تصفیه فاضلاب برای عملیاتی كردن این موضوع تا پایان امسال است كه به طور حتم اجرای آن می‌تواند مشكلات موجود در مراكز دفع فعلی را برطرف كند.
كارشناس مسئول آلودگی آب و خاك حفاظت محیط زیست مازندران با اشاره به محل دفع زباله تنكابن، گفت: این مكان در اراضی جنگلی منابع طبیعی با وسعت ۸ هكتار در مسیر جاده دو هزار واقع شده است.
فخاری اظهار كرد: احداث كارخانه زباله سوز و افزایش ظرفیت تولید كارخانه كمپوست فعلی كه با مشكلاتی در مرحله اجرا مواجه شده در دستور كار اعضای كارگروه پسماند استان و مسئولان شهرستان تنكابن قرار دارد.
وی خاطرنشان كرد: تا زمان اجرای كامل طرح جامع مدیریت پسماند، احداث سیستم تصفیه فاضلاب جهت تصفیه شیرابه‌های حاصل از دپوی زباله‌ها در محل دفع فعلی و رعایت ملاحظات زیست محیطی جهت دفن بهداشتی زباله ها باید در اولویت كاری مسئولان قرار گیرد كه این مهم در حال پیگیری است.
راه‌حل‌های ضروری:
- افزایش آگاهی عمومی: با برگزاری كارگاه‌های آموزشی و كمپین‌های اطلاع‌رسانی، می‌توان مردم را نسبت به پیامدهای ناگوار رها كردن زباله در طبیعت آگاه كرد.
- تشدید برخورد با متخلفان: باید با اعمال جریمه‌های سنگین و اقدامات قانونی قاطع، با كسانی كه زباله در طبیعت رها می‌كنند برخورد كرد.
- ایجاد زیرساخت‌های مناسب: با ایجاد سطل‌های زباله در نقاط مختلف جنگل و همچنین سامانه‌های جمع‌آوری و دفع زباله می‌توان از انباشت زباله در طبیعت جلوگیری كرد.
- حمایت از سازمان‌های مردم‌نهاد: باید از فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد در زمینه پاكسازی جنگل‌ها و حفاظت از محیط زیست حمایت كرد.
حفاظت از جنگل‌ها و محیط زیست، وظیفه‌ای همگانی است. هر یك از ما با خودداری از رها كردن زباله در طبیعت و حمایت از طرح‌های زیست‌محیطی، می‌توانیم در حفظ این میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده سهیم باشیم.