موزه مردم شناسی و حمام مهدی قلی‌بیك مشهد در كنار مقبره امیر غیاث‌الدین ملكشاه در ضلع غربی حرم مطهر واقع درخیابان اندرزگو، در مجموعه تاریخی حمام مهدی قلی‌بیك قرار دارد. این حمام ،یكی از حمام‌های زیبای به جای مانده از دوره صفوی است كه با قرار گرفتن در كنار مقبره امیر ملكشاه (مسجد شاه) و آب‌انبار سرسنگ و راسته بازار سرشور، یك مجموعه تأسیسات شهری را تشكیل داده است.حمام مهدی قلی بیك، از قدیمی‌ترین و با ارزش‌ترین حمام‌های شهر مشهد و از موقوفات آستان قدس رضوی است كه در مجاورت مقبره امیر ملكشاه در محله قدیمی سرسنگ، بین بازار سرشور و بازار بزرگ واقع شده و كوچه مجاور آن به كوچه «حمام‌شاه» مشهور است. نام اصلی آن «حمام مهدی قلی‌بیك» بوده، ولی به‌دلیل مجاورتش با مقبره امیر ملكشاه به «حمام‌شاه» شهرت یافته است كه پس از پیروزی انقلاب نیز به «حمام رضوی» تغییر نام پیدا كرد.براساس وقف‌نامه این حمام، تاریخ ساخت آن، سال ۱۰۲۷هـ.ق است و واقف آن مهدی قلی‌بیك، میرآخور شاه‌عباس صفوی، از بازماندگان خانواده امیر ارغون اویرات (از نخستین حكام ایران شرقی و خراسان در دوره مغول) بوده است. از این بنا هیچ كتیبه‌ای برجای نمانده است و از معمار و سازنده آن خبری در دست نیست.واقف این حمام، یك قنات نیز برای آن احداث كرده است، با این شرط كه مازاد آب آن را به مسجد گوهرشاد دهند و اضافه بر آن را صرف امور خیریه كنند و اضافات آن را درنهایت، در زمین‌های خارج شهر جاری سازند. بنای این حمام با گذشت زمان و همچنین دخالت‌های غیراصولی، مانند افزودن یك قسمت زنانه جدید به قسمت‌های قدیمی آن در سال۱۳۵۰ دچار دگرگونی شد و چهره اصلی خود را از دست داد. بنای یاد شده از سال۱۳۶۹ به‌تدریج متروكه شد تا اینكه در سال۱۳۷۶ در فهرست بناهای تاریخی كشور به ثبت رسید.بنای حمام مهدی قلی بیك(حمام‌شاه)، پیش از آغاز عملیات مرمتی، شامل بخش‌های ورودی، سربینه(رخت‌كن)، گرم‌خانه و سرویس‌ها بود. اما با شروع عملیات باستان‌شناسی و مرمت، فضاهای جدیدی چون هشتی ورودی، شاه‌نشین شمالی(حاكم‌نشین)، حوض هشت ضلعی سربینه، لایه‌های زیبای نقاشی (در قسمت سربینه)، كاشی‌های ازاره سربینه (از نوع زیررنگی)، هشتی یا میان در، حوض كف هشتی، خزینه، حوضچه‌های تصفیه آب، استخر آب سرد و تنبوشه‌ها (لوله‌های سفالی آب‌رسانی در معماری سنتی) پیدا شد و طی این عملیات، مساحت حمام از حدود ۴۰۰مترمربع قبلی به هزار و ۸۷۵ مترمربع رسید. محوطه ورودی حمام به‌وسیله یك پله، همراه با یك انحنای ملایم، به هشتی كوچكی وصل می‌شود. با عبور از پنج پله با همان انحنا به سربینه یا رخت‌كن می‌رسیم كه زیباترین بخش حمام است.در وسط هشتی، حوض كوچكی به چشم می‌خورد كه به احتمال زیاد، مسیر برگشت از گرم‌خانه به رخت‌كن بوده و افراد پس از بیرون آمدن از گرم‌خانه، پای خود را آب می كشیدند و سپس وارد سربینه می‌شدند.پس از هشتی وارد گرم‌خانه می‌شویم. فضای گرم‌خانه، مربع شكل و دارای چهار ستون در وسط است كه پوشش گنبدی‌شكل سقف، شامل نورگیرها بر روی این ستون‌ها قرار دارد. در اطراف گرم‌خانه، غرفه‌ها و در قسمت غربی آن، خزینه حمام قرار دارد كه سطح همه آن‌ها كمی از كف گرم‌خانه بلندتر است. در كف خزینه، دیگ‌های مسی بزرگی برای گرم كردن آب دیده می‌شود. در دو طرف خزینه دو اتاق وجود دارد كه یكی از آن‌ها مربوط به حوضچه‌های تصفیه آب بوده و طی عملیات بازسازی برداشته شده است.بنای حمام مهدی قلی‌بیك كه با گذشت چهار قرن از ساخت این گنجینه هنری، هنوز اصالت آن محفوظ مانده است، با گذشت زمان و نبود مراقبت و همچنین دخالت‌های غیراصولی، دچار آسیب‌های جدی شده بود كه در سال۱۳۷۸ توسط معاونت فنی و عمرانی موقوفات آستان قدس رضوی، زیرنظر كارشناسان سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری خراسان رضوی و با اعتبار سازمان عمران و توسعه حریم حرم امام رضا(ع) بازسازی شد و درنهایت در اختیار سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد آستان قدس رضوی قرار گرفت و به موزه مردم‌شناسی تغییر كاربری داد.