تل تخت پاسارگاد: سكوی عظیم و مرموز در قلب تاریخ ایران
مقدمه:
در میان دشت های پهناور استان فارس و در قلب مجموعه تاریخی پاسارگاد، سكوی عظیمی به نام تل تخت خودنمایی می كند. این اثر باستانی كه قدمت آن به دوران هخامنشیان می رسد، همواره در هاله ای از ابهام و راز بوده و گمانه زنی های بسیاری راجع به كاربری و فلسفه ساخت آن وجود دارد. در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف تل تخت پاسارگاد، از جمله معماری، تاریخچه و نظریه های مربوط به كاربری آن خواهیم پرداخت.
تل تخت یا دژ داریوش، كه به تخت مادر سلیمان هم معروف است، یكی از بناهای محوطه پاسارگاد میباشد.
داریوش چهارمین پادشاه هخامنشی (با احتساب بردیای دروغین) كه تخت جمشید را بنیان نهاد در حاشیه بنای پاسارگاد دژ تل تخت را بنیان گذاشت كه این بنا در محدودهای به وسعت دو هكتار سامان یافته است.
تل تخت در زمان ایران باستان به عنوان بنایی تشریفاتی و مذهبی مورد استفاده قرار میگرفت و پادشاهان هخامنشی از این بنا با ساخت دژ و برج و بارو حفاظت میكردند.
در این دژ تالارهای ستون دار، انبار، اتاقها و سكوهایی بزرگ وجود دارد كه بخش عمدهای از این بناها در كاوشهای دیوید استروناخ در ۴۰ سال پیش كشف شده است.
داریوش بزرگ، چهارمین پادشاه هخامنشی پساز به قدرت رسیدن علاوه بر احداث تختجمشید در مرودشت، برخی اقدامات نیز در پاسارگاد انجام میدهد كه از آنجمله تغییر كاربری بنای باستانی تُلتخت در شمال پاسارگاد از یك بنای تشریفاتی به دژی مستحكم با وسعت دو هكتار است
تُلتخت در مسیر راه باستانی مناطق مركزی ایران با ناحیه فارس به عنوان نخستین ایستگاه در محل ورود به پارسهكده (ده پارسه یا همان پاسارگاد) و دره بلاغی بنا و سپس در دوره سلوكیان و حكومت محلی ناحیه فارس و دوره اسلامی مسكونی شد
اهمیت تل تخت:
تل تخت پاسارگاد به عنوان یكی از مهمترین آثار باستانی ایران، از نظر تاریخی، معماری و باستان شناسی دارای اهمیت قابل توجهی است. این بنا نمایانگر شكوه و عظمت تمدن هخامنشی و نبوغ مهندسی و معماری آن دوران است. تل تخت به عنوان میراث جهانی یونسكو به ثبت رسیده و هرساله پذیرای گردشگران و پژوهشگران بسیاری از سراسر جهان است.
كاوش های باستان شناسی:
كاوش های باستان شناسی در تل تخت پاسارگاد از اواخر قرن نوزدهم آغاز شده و تا به امروز ادامه دارد. در این كاوش ها، اشیاء و بقایای ارزشمندی از جمله سفال، ظروف فلزی، سكه و مهر كشف شده
