نقش تاجگذاری اردشیر: نمادی از مشروعیت و قدرت ساسانیان
نقش تاجگذاری اردشیر بابكان، بنیانگذار سلسله ساسانی، یكی از مهمترین و ماندگارترین آثار هنری ایران باستان است. این نقش برجسته كه بر روی صخره ای در فیروزآباد فارس حجاری شده است، لحظه‌ای را به تصویر می‌كشد كه اهورامزدا، خدای بزرگ زرتشتی، حلقه پادشاهی را به اردشیر اعطا می‌كند.
این نقش از نظر تاریخی و هنری از اهمیت بالایی برخوردار است. از نظر تاریخی، این نقش تاجگذاری را به عنوان یك رویداد مهم و مشروعیت بخش در سلسله ساسانی به تصویر می‌كشد. این امر به تقویت پایه‌های قدرت اردشیر و جانشینان او كمك كرد. از نظر هنری، این نقش به دلیل جزئیات دقیق، تركیب بندی ماهرانه و استفاده از نمادهای زرتشتی، اثری ارزشمند محسوب می‌شود.
در تنگاب فیروزآباد پانزده كیلومتر مانده به فیروزآباد دست راست، آن سوی رودخانه در كمر كوه نقشی از مراسم تاجگذاری اردشیر بنیانگذار سلسله ساسانی بجا مانده است. درین نقش مظهر میترا تاج شاهنشاهی را باردشیر میدهد. پشت سر شاه كودكی كه شاید ولیعهد (شاپور اول) بوده و پس از آن سه نفر از وزرا و امرای كشور دیده میشوند، كه بحال احترام ایستاده‌اند. بین شاه و مظهر میترا نبشته‌ای پهلوی وجود داشته كه اینك بسیاری از حروف آن ریخته و ضایع شده و تقریباً دیگر خوانا نیست. كمی دورتر در بیرون این متن بسوی جنوب نبشته دیگری است، در ۷ سطر بخط درشت پهلوی كه شرح مفصل و ترجمه آن ضمن همین نوشته بیان خواهد شد. اندازه این سنگ نگاره ۲×۳ متر است.
مظهر خدا و اردشیر درین حجاری مانند سنگ نگاره مراسم تاجگذاری اردشیر در نقش رجب، نمودار شده، تاج شاه گومانند و دستش را بحال احترام بلند كرده است. كمی دورتر از مجلس تاجگذاری شخص كوتاه اندامی كه شاید ولیعهد بوده و پس از آن سه نفر دیگر نقش شده. حلقه بین شاه و مظهر خدا و روبان آن تا پائین امتداد دارد. درازا و پهنای سنگ نگاره ۳×۵ متر و جلوی نقش صفه‌ای بعرض یك متر، سه نفر پشت سر شاه نیز دستهای خود را بحال احترام بلند كرده‌اند. بلندی نقش از كف رودخانه چهار متر است و بدشواری می‌توان از آن بالا رفت. برجستگی نقش زیاد و مخصوصاً نقش شاه و مظهر اهورامزدا، از سایرین برجسته‌تر است.
اشخاصی كه مایل باشند نقش و كتیبه را ببینند باید از درخت نارون روبروی پایه پل سنگی ویران شده صد متری بالاتر روند و از آنجا از رودخانه كه لیز است و بسختی می‌توان با كفش از آن عبور نمود، بگذرند آنهم در ماههای تابستان و پائیز كه سطح آب رودخانه پائین میآید.
اهمیت نقش تاجگذاری اردشیر:
نقش تاجگذاری اردشیر به چند دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است:
- ارزش تاریخی: این نقش یكی از مهمترین اسناد تصویری از دوره ساسانی است و اطلاعات ارزشمندی در مورد مراسم تاجگذاری و باورهای دینی آن دوره ارائه می دهد.
- ارزش هنری: این نقش اثری هنری زیبا و باارزش است كه از مهارت و ظرافت هنرمندان ساسانی حكایت دارد.
- ارزش نمادین: این نقش نمادی از مشروعیت و قدرت ساسانیان است و نقشی مهم در هویت ملی ایرانیان ایفا كرده است.
نقش تاجگذاری اردشیر امروزه به عنوان یكی از آثار باستانی مهم ایران در فهرست میراث جهانی یونسكو به ثبت رسیده است. این نقش یادآور عظمت و شكوه سلسله ساسانی و همچنین نمادی از هویت و فرهنگ ایرانی است.
