شهر گور یا شهر فیروزآباد، در ۱۰۰ كیلومتری جنوب شیراز یكی از پرجاذبهترین و گمنامترین شهرهای گردشگری ایران است.
فیروز آباد تا قبل از حمله اسكندر به ایران، شهر گور نامیده میشد.
اسكندر مقدونی این شهر را كاملا ویران كرد و قرنها بعد از اسكندر، اردشیر موسس سلسله ساسانی این شهر را احیا و آباد كرد، اما در حمله تازیان به ایران این شهر دوباره ویران شد.
فیروزآباد كه قدیم آن را گور مینامیدند به روزگار كیانیان شهر بزرگی بوده و حصاری عظیم داشت.
از دیدنیهای این شهر میتوان به قلعه دختر، كاخ ساسانی و برج آتشكده و بقایای شهر گور اشاره كرد.
شهر ساسانی گور نخستین شهر دایرهای شكل ایران محسوب میشود كه به دستور اردشیر بابكان ساخته شده است.
كاوشهای باستان شناسی در این شهر ساسانی برای نخستینبار در سال جاری توسط دیتریش هوف، باستانشناسی آلمانی آغاز شده است.
این شهر چهار دروازه اصلی داشته است. این دروازهها عبارتند از باب مهر كه از طرف شرق، باب بهرام كه از طرف غرب، باب هرمز كه دروازه شمالی محسوب میشده و در آخر نیز باب اردشیر كه از طرف جنوب باز میشده است.
از جمله یافتههای مهم باستان شناسی در شهر گور، كشف دروازه تخت نشین بوده است كه شباهت زیادی به سر درهای تخت جمشید دارد.
رنگهای به كار رفته در این كف همچنان سالم هستند و توجه ساسانیان را به استفاده از رنگ های متنوع در معماری نشان میدهد.
منار شهر گور:
در وسط شهر گور، مناری ۴ گوش با مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ به ارتفاع ۳۰ متر احداث گردیده است.
در خصوص ساخت این مُنار نظریههای مختلفی ارائه شده است:
منار به عنوان سمبل قدرت پادشاه
منار، جهت دایره درآوردن و ساختن شهر
محل ارتباط با قلعه دختر جهت اطلاع از حملات دشمن
محل نیایش
رصدخانه شهر گور:
قدیمیترین رصدخانه ایران، در كنار نقوش رنگی شاهزادگان ساسانی در شهر گور فیروزآباد قرار دارد.
این رصدخانه شاهكاری از دانش ایران در آن عصر محسوب میشود.
پروفسور دیتریش هوف در حفاری شهرگور فیروزآباد فارس به سازهای دایرهایشكل رسید كه پس از مطالعه، مشخص شد، قدیمیترین نمونه از رصدخانههای بهدست آمده در ایران و از آن دوران ساسانی است.
نمونههای همانندی از این سازه در دهلی و جیپور هند هست؛ ولی باتوجه به اینكه رصدخانه مراغه مربوط به دوره ایلخانان مغول و نزدیك ۳۰۰ سال پساز رصدخانه شهرگور بنا شده است، این سازه، قدیمیترین رصدخانه ایران بهشمار میرود.
برج ستارهشناسی پیدا شده در شهر گور، از خشت و گل و كاملاً تندرست است. قطری نزدیك ۶۵/۵ متر دارد كه روی آن، ۱۲ نشانه از علامتهای بكار گرفته شده در اندازه گیریهای رصدی و سكوهایی نموداری، هست.
شهر گور در دوران ساسانی و از زمان پادشاهی اردشیر بابكان بنا شده و تا دوران اسلامی در حكومت عضدالدوله دیلمی بر فارس كه نام آن به فیروزآباد تغییر میكند، اهمیت فراوانی داشته است.
فارس در سده چهارم هجری قمری یكی از پیشتازان دانش اخترشناسی در سراسر ایران بوده و شهرگور نیز در این سده، هنوز اهمیت داشته است.
حتی ابوریحان بیرونی نیز نوشته كه رصد دایره البروج با وسیلهای به قطر ۱۲۳ سانتیمتر در شیراز انجام شده كه آن وسیله را در سازه بهدست آمده در شهرگور، كار میگذاشتند.
نقش چهار شاهزاده:
چهار شاهزاده ساسانی برای اولینبار روی یكی از دیوارهای بدست آمده از این شهر كشف شد.
این چهار شاهزاده را دو زن و یك مرد جوان به همراه نوجوانی تشكیل میدهند.