تاریخچه :
در بافت قدیمی شهر آشتیان خانه ای تاریخی وجود دارد كه مردم آشتیان صاحب اولیه آن را شخصی به نام میرزا هدایت ا… وزیر دفتر می دانند . میرزا هدایت ا… ( پدر دكتر محمد مصدق ) از رجال و مستوفیان بنام همزمان با ناصرالدین شاه قاجار بوده و در دوره حكومت وی به وزارت لشكر و سپس به منصب وزیر دفتر برگزیده شد . نامبرده كه در زمینه ادب ، شعر ، فلسفه و كلام سر آمد زمان بود با گذراندن بخشی از عمر خود در امور سیاسی ، در سال ۱۳۱۰ه ق به مرض وبا بدرود حیات گفت .
ویژگی های معماری بنای موزه:
بنای تاریخی میرزا هدایت ا… وزیر دفتر در عصر قاجار با استفاده از مصالح خشت ، گل ، چوب ، آجر و گچ است به دست هنرمندان معمار به باغی از لطافت وزیبایی بدل شده است .
دسترسی به بنا از دو طریق ، یكی از درب واقع در كوچه واقع در ضلع شمال شرقی بنا و دیگری ازداخل بازار شهر آشتیان امكان پذیر است . این عمارت مشتمل بر راهروی ورودی ، میانسرا ( حیاط مركزی ) ، آب انبار و فضای مسكونی و خدماتی در دو جبهه شمالی و غربی حیاط می باشد . در حیاط بنا ، حوض و مخزن آب انباری قرار دارد كه روزی از قنات شهر پر می شده است دسترسی به پاشیر این آب انبار از گوشه جنوب شرق حیاط ، از طریق چند پله میسر میباشد . در نمای جبهه شرقی و جنوبی حیاط طاق نماهایی در یك یا دو طبقه ، با قوس جناقی به اجرا در آمده اند .
بخش شاه نشین عمارت در طبقه فوقانی دارای سقفی بلند تر از اتاق های طرفین است و با مقرنس های گچی تزئین شده است . ارسی هایی با پنجره های مشبك و شیشه های رنگین بر روی حیاط باز می شود و هنگامی كه باز میشود فضای سر سبز میانسرا به ساكنین هدیه می شود .
به طور كلی آرایه های معماری و تزئینات بنا كه شامل گچبریهای زیبا با موضوعات گل و گیاه در سقف ، دیوار اتاقها و همچنین نقوش روی چوب سقف پیشانی بنا ، آبنما و آجر كاری های عمارت یاد شده می باشد فضای به یاد ماندنی را به تصویر كشیده است .
موزه آشتیان با همكاری شورای اسلامی شهر آشتیان پس از مرمت و تجهیز در خرداد ماه سال ۸۵ توسط اداره كل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری استان مركزی به عنوان موزه شهر آشتیان افتتاح شد .
آثار به نمایش در آمده در این موزه عموماً توسط علاقه مندان به مواریت فرهنگی در شهر آشتیان اهداء شده و شامل نسخ خطی ، سفالینه های دوره اسلامی ، ابزار و وسایل روشنایی ، وسایل آشپزخانه ، ابزارآلات كشاورزی و … است .
