كندوان قشنگ است؛ هم قشنگ و هم منحصر به فرد؛ با آن خانه‌های كندوشكل جا گرفته در دل دامنه‌های سهند سرفراز. این روستای باستانی چند هزار ساله اما تا همین چند وقت پیش نه محل مناسبی برای اقامت گردشگرانی داشت كه آن را مقصد گردشگری خود قرار داده بودند و نه دلخوشی برای ساكنانش. حالا اما تعدادی از كندوهای صخره‌ای آن به اقامتگاه‌های بومگردی تبدیل شده تا هم محل آسایش و آرامش گردشگران و بازدیدكنندگان روستا شود و هم عامل كسب نانی و شغلی و درآمدی برای روستاییان.
تصویر كندوان، چشم به راه گردشگران
به گزارش خبرنگار جام‌جم از تبریز، كندوان؛ این روستای منحصربه‌فرد در جهان كه قدمت آن به هزاران سال پیش می‌رسد و البته برخی محققان هم ساخت كران‌ها و خانه‌های آن را به قرن هفتم هجری و همزمان با یورش مغول‌ها مربوط می‌دانند، در دامنه سرسبز سلطان داغی، در ۱۸ كیلومتری جنوب اسكو و حدود ۶۰ كیلومتری جنوب‌غربی تبریز در استان آذربایجان‌شرقی قرار دارد.
صخره‌های كله قندی و غارهای دستكن این روستا كه به عنوان خانه‌های مسكونی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یكی از سه روستای شگفت‌انگیز صخره‌ای جهان را پدید آورده است، با این تفاوت كه امروزه در دو روستای صخره‌ای موجود در تركیه و آمریكا زندگی دیگر جاری نیست، اما در روستای صخره‌ای ایران ساكنان هنوز در دل سنگ‌ها به زندگی خود ادامه می‌دهند.
اگر تا همین یكی دو دهه پیش می‌خواستید وارد یكی از منازل خاص و كندوشكل این روستا شوید، با عدم استقبال و حتی مخالفت صاحبان كران‌ها مواجه می‌شدید، اما اكنون مالكان همین خانه‌ها با ایجاد كمی تغییرات داخلی و تعبیه برخی امكانات رفاهی، با آغوش باز و هزینه‌ای كمتر از هتل‌ها منازل خود را جهت اقامت موقت و چند روزه در اختیار شما قرار می‌دهند. این امر در سایه اجرای طرح بوم گردی و حمایت از ایجاد اقامتگاه‌های بوم گردی در كندوان میسر شده است، طوری كه تا قبل از اجرای آن بیشتر روستاییان و بومیان ساكن در این روستای توریستی به دلایل مختلف چون بیكاری، عدم تامین معاش، نبود امكانات رفاهی و معیشتی مناسب و … مجبور به ترك خانه و كاشانه خود می‌شدند و اگر این امر ادامه می‌یافت شاید چندی نمی‌گذشت كه این روستا نیز به مانند دو روستای صخره‌ای دیگر جهان، خالی از سكنه می‌شد.
اما با اجرای این طرح، نور امید در گوشه و كنار زندگی آنها تابیدن گرفته و روستاییان را به ادامه حیات در این روستای زیبا و استثنایی امیدوارتر كرده است. آنها حتی به منظور ارائه خدمات مطلوب‌تر به گردشگران بخصوص گردشگران خارجی در كلاس‌های آموزش زبان انگلیسی شركت می‌كنند تا در معرفی روستا و نیز فروش محصولات و صنایع دستی خود به گردشگران موفق‌تر عمل كنند. با توجه به این‌كه اسكو یكی از محورهای گردشگری رویداد «تبریز ۲۰۱۸» است، توسعه همه جانبه كندوان می‌تواند به جذب بیشتر گردشگران داخلی و خارجی و رونق اقتصاد منطقه كمك كند.
توسعه همه جانبه روستا
علیرضا قوچی، مدیر پایگاه میراث فرهنگی روستای كندوان با اشاره به اهمیت این روستا در جذب گردشگر می‌گوید: روستای باستانی كندوان با جذب حدود یك میلیون و ۷۰۰ هزار مسافر در سال نقش زیادی در توسعه گردشگری استان ایفا می‌كند. به همین منظور از ۱۵ مجوز دریافتی استان برای ایجاد اقامتگاه بوم گردی، ۱۳ فقره آن به كران‌های روستا تعلق گرفته است و به موجب آن صاحبان خانه‌های سنگی مجوزدار موظفند با ضوابط تعیین شده توسط اداره میراث فرهنگی استان از جمله تامین خورد و خوراك گردشگران، تهیه لحاف و تشك یا تخت تمیز و بهداشتی و… میزبان مسافران و گردشگران داخلی و خارجی بازدیدكننده از روستای خود باشند.
قوچی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌افزاید: با اجرای طرح اقامتگاه‌های بومگردی كه با هدف توسعه گردشگری روستایی و اماكن اقامتی بومی و محلی، توسعه صنایع‌دستی روستایی، فروش محصولات كشاورزی، معرفی فرهنگ غذایی، جاذبه‌های ناملموس و معنوی روستایی همراه است، مسافران و گردشگران برخلاف هتل‌ها كه ویژگی یكسانی دارند، از این اقامتگاه‌های بومی و محلی و با هزینه بسیار پایین‌تر بهره‌مند می‌شوند. به گفته وی، صاحبان كران‌ها نیز سعی می‌كنند مهمانان با شیوه سنتی زندگی در آن محل خاص آشنا شوند و از غذاهای محلی آنجا استفاده و در محیطی طبیعی سفر كنند.
كندوان، زیرساخت‌های گردشگری ندارد
ایجاد اقامتگاه‌های بومگردی در كندوان گرچه به خودی خود اتفاقی خوب و مثبت است و باعث و بانی توسعه روستا و روستاییان، اما كارشناسان معتقدند تا زیرساخت‌ها و نیازهای اولیه منطقه‌ای در این روستا فراهم نشود، پیشبرد اهداف بومگردی در آن منطقه به كندی پیش خواهد رفت.
در همین خصوص بیشتر ساكنان روستای كندوان، نبود پاركینگ مناسب برای خودروهای گردشگران را یكی از عمده مشكلات این روستا می‌دانند و معتقدند تا این مشكل حل نشود و گردشگران جای پارك مناسبی برای خودروهای خود نداشته باشند، تمایلی به بازدید از روستا و حتی اقامت در كران‌ها نخواهند داشت.
برخی ریش سفیدان روستا در گفت‌وگو با جام‌جم از مسئولان درخواست كردند هرچه سریع‌تر به این مشكل روستا رسیدگی شود تا به اهداف مذكور دست یابند. ضمن این‌كه زمین پاركینگ نیز در ورودی كندوان موجود است و تنها همت مسئولان را می‌طلبد.
محبوبعلی صدری، یكی از مالكان كران‌های كندوان كه منزل خود را برای اقامت گردشگران آماده كرده است، درخصوص مشكلات روستا می‌گوید: اگرچه امیدوارم پذیرایی از مهمانان منبع درآمد خوبی داشته باشد، اما باتوجه به واقع شدن برخی كران‌ها در ارتفاعات بالا و نرسیدن آب لوله‌كشی به آنها بیشتر مواقع با كمبود آب مواجه هستیم و بعید می‌دانم گردشگر تمایل داشته در محلی اقامت كند كه از نظر تامین آب در مضیقه باشد.
برخی روستاییان كندوان هم كه امرار معاش آنها از طریق فروش محصولات بومی چون عسل، گردو و … و همچنین صنایع‌دستی بومی منطقه تامین می‌شود، از بی‌سروسامانی بازارچه صنایع‌دستی روستا گلایه می‌كنند و از مسئولان می‌خواهند به وضعیت آشفته این بازارچه هم سروسامانی بدهند.
موانع ثبت جهانی كندوان
كندوان به دلیل بافت سنتی و منحصربه‌فرد بودنش در آثار ملی كشور به ثبت رسیده و مسئولان در تلاشند آن را به ثبت جهانی برسانند، اما ساخت و سازهای جدید، مهم‌ترین مانع ثبت روستا در یونسكو است.
البته مسئولان چند سالی است از طرح ساخت روستایی در همسایگی كندوان و انتقال ساكنان خانه‌های غیرمجاز به روستای جدید به منظور رفع مشكل ثبت جهانی آن خبر داده‌اند، حال آن كه اغلب روستاییان ساكن در كندوان به اجرای این طرح امید چندانی ندارند.
در همین زمینه چندی پیش مرتضی محمدزاده، فرماندار اسكو گفت: همه ساخت‌وسازهای غیرمجاز روستای كندوان، حكم تخریب دارند. با این حال به دنبال مصالحه و قانع كردن اهالی برای تخریب ساخت‌وسازهای غیرمجاز و همگون‌سازی نمای واحدهای باقی مانده با بافت روستا هستیم.
محمدزاده درخصوص روند ثبت كندوان در فهرست آثار جهانی هم گفت پیش‌بینی می‌شود پرونده ثبت جهانی كندوان پایان سال ۲۰۱۸ به یونسكو ارسال شود، گرچه همچنان مشكل ساخت‌وسازهای جدید، دستكاری در طبیعت و سازه‌های جدید وجود دارد و متأسفانه زمانی كندوان را درك كردیم كه كار از كار گذشته بود.
خبرنگار: سعیده دلال پور
منبع: جام جم آنلاین