قلعه خاندان بهادری مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان كمیجان، دهستان اسفندان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۷ اسفند ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۷۷۰۱ به‌عنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.شهرستان كمیجان در ۹۵ كیلومتری مركز استان مركزی قرار دارد و مردمان این دیار به زبان تركی آذربایجانی و تاتی صحبت می‌كنند.كمیجان به لحاظ آب و هوایی منطقه‌ای بكر است و می‌تواند موقعیت مناسبی برای گذران فراغت و گردشگری باشد. قدمت این سرزمین در شمال‌غرب استان مركزی با توجه به یافته‌ها و كشف سنگ‌نگاره‌ها به دوران پارینه سنگی برمی‌گردد و سابقه تاریخ ژرف گویای فراز و نشیب‌های زیادی در منطقه است.
قلعه بهادری؛ سالم‌ترین بنای تاریخی كمیجان
– منطقه مركزی – كمیجان به دلیل این سابقه، بناهای تاریخی خاصی را در خود جای داده است كه یكی از این ابنیه قلعه خاندان بهادری در روستای اسفندان است.ساخت این قلعه كه یكی از سالم‌ترین آثار تاریخی این شهرستان كهن است، به دوره قاجار برمی‌گردد و خانواده بهادری در آن سكنی گزیده بودند.قلعه خاندان بهادری با وسعت ۱۱ هزار مترمربع زمین و بنایی به متراژ سه هزار مترمربع دارای دو بخش و دو درب چوبی در قسمت شمالی و غربی بناست كه البته درب اصلی قلعه در بخش جنوبی بنا قرار دارد و درب دیگر به سمت حمام خزینه، انبار، مطبخ و اتاق‌های خدمتكاران منتهی می‌شود.
این بخش با ویژگی‌های خاص معماری كه دارد؛ دارای بخش شاه‌نشین، باغ، قلمستان و برج‌های بلند است. به دلیل گذر زمان آسیب‌های بسیاری به برج‌ها وارد شده و ارتفاع آنها امروز به حدود شش متر رسیده است.
درب اصلی قلعه كه از آن به عنوان دروازه یاد می‌شود، از دو لنگه چوبی با میخ‌های فلزی تشكیل و تزیین شده است. با ورود به داخل قلعه از بخش بیرونی عمارت می‌توان اتاق‌های پنج دری، سه دری، ایوان، ستون‌ها، اروسی و پنجره‌های رنگی را دید كه جلوه خاصی به این بنا داده است.
وسیع‌ترین و بزرگ‌ترین ساختمان‌های قلعه در بخش شمالی بنا قرار گرفته كه به بخش اعیان‌نشین اختصاص داشته است و مصالح به كار رفته در ساخت این بنا شامل خشت، سنگ، آجر، چوب، آهك و گچ است.
قلعه خاندان بهادری در كنار یكی از راه‌های مهم ارتباطی استان مركزی به سوی غرب كشور قرار گرفته است به طوری كه منطقه وفس كه قلعه بهادری در آن واقع شده از دیرباز محل اتصال راه‌های تهران، همدان، قم، كرمانشاه و كردستان بوده است. این قلعه حكومتی و دفاعی به همین سبب و برای حفظ امنیت و نظارت بر اوضاع منطقه ساخته شده است. این قلعه مربوط به دوره قاجار است و تاكنون میراث فرهنگی سه مرتبه اقدام به مرمت آن كرده است.
این قلعه در سال ۱۳۸۱ توسط كریم بهادری به میراث فرهنگی اهدا شد و در هفدهم اسفندماه همان سال به عنوان اثر ملی ثبت شد.با توجه به ارزش تاریخی این بنا و قدمت، این بنا می‌تواند گردشگران بسیاری را به خود جذب كند. البته كمیجانی‌ها و اغلب مردم استان تا حدی این قلعه را می‌شناسند، اما شناساندن آن به دیگر علاقمندان آثار تاریخی در كشور می‌تواند گردشگران زیادی را راهی این منطقه و قلعه كند.
