مجموعه تاریخی فرحآباد مجموعهای از بناهای تاریخی مربوط به بقایای شهر قدیمی فرحآباد است كه در كنار راه ساری-فرحآباد، داخل فرح آباد قرار دارد. این ابنیه در زمان شاه عباس صفوی بنا شدهاند. در دوران صفوی بهدلیل رونق فراوان به این شهر دارالسرور و دارالسلطنه گفته میشد. بسیاری از بناهای قدیمی شهر تاریخی فرحآباد در اثر حمله روسها از میان رفتند و مسجد فرحآباد، مدرسه، بخشی از پل شاه عباسی، دیواری متعلق به یك قصر و حمام دوره صفوی از بناهای باقیمانده در این مجموعه هستند. كاخ جهاننما نیز كه قصر شاه عباس بوده است، در اثر حمله قزاقها تخریب شد. مجموعه تاریخی فرحآباد كه از مكان های دیدنی ساری به شمار میآید، در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۵۵ بهعنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.
بقایای شهر قدیمی فرح آباد به وسعت ۳۰ تا ۴۰ هكتار، در فاصله تقریبی ۲۸ كیلومتری راه اصلی ساری – فرحآباد و در فاصله دو كیلومتری ساحل دریای مازندران قرار دارد. از مهمترین بقایای این شهر، مسجد و مدرسه قسمتهایی از یك پل، دیوار باقی مانده از یك قصر و حمام متعلق به دوره صفوی را میتوان نام برد.
این محل در زمان شاه عباس اول بندری آباد و پررونق بود تا جایی كه لقب دارالسرور و حتی دارالسلطنه را به آن اختصاص دادند. شاهان صفوی، بویژه شاه عباس، علاقه خاصی به این محل داشته و همه ساله، تابستان، مدتی در این شهر اقامت می كردند. این شهر در اواخر سلطنت شاه عباس دوم توسط روسها به آتش كشیده شد و روسها پس از كشتار همگانی و به آتش كشیدن كاخ جهاننما (قصر معروف شاه عباس بزرگ) از راه دریا گرختند.
بناهای مجموعه فرح آباد شامل كاخ، پل، مسجد، آب انبار، حمام، كاروانسرا، مدرسه، بازار و خیابان های متعددی بوده است كه در اطراف رود تجن ساخته بودند. متأسفانه این مجموعه ی زیبا در قرون اخیر در اثر عوامل طبیعی، جنگل كاری و توسعه كشاورزی تخریب شده است، ولی آنچه از بقایای آن مشاهده می شود دلالت بر شكوه و زیبایی آن در عهد صفوی دارد.
پی بردن به نقشه اصلی شهر نیازمند بررسی و حفاری علمی است. با توجه به وضعیت موجود میتوان گفت كه شهرسازی این منطقه مانند دیگر طرحهای شهرسازی دوره صفویه در شهرهای اصفهان و قزوین بود و هسته اصلی مجموعه را میدان مستطیل شكلی تشكیل میداد كه از شمال به كاخ جهاننما منتهی میشد.
مسجد و مدرسه فرحآباد
در میان همه آثاری كه در مجموعه فرحآباد ذكر شد، تنها مسجد به دلیل پایگاه مردمی خود، بر جا مانده است. این مسجد در زمینی مستطیل شكل به ابعاد ۷۵٭۶۵ متر قرار دارد و فرم آن چهار ایوانی است. ایوان اصلی مسجد با گنبد بزرگ آجری در قسمت جنوبی كه محراب نیز در آنجا واقع است، قرار دارد. در دو طرف ایوان دو شبستان عظیم قرار دارد و پیرامون حیاط را حجرههایی برای درس طلاب، در بر گرفته است. بناهای ضلع شمال به رباط و كاروانسرا بیشتر شباهت دارد و احتمال میرود كه برای استراحت مسافران بوده است.
مسجد جامع فرحآباد، ساری
ورودی مسجد در ضلع شمالی آن قرار دارد و سردر ورودی آن روزگاری مزین به كاشیهای هفت رنگ بود. از منارههای این مسجد تنها پایههای آن پابرجاست. آب مورد استفاده این مجموعه به وسیلهٔ جویهای روباز آجری با شیببندی ملایم از رودخانه تجن وارد حوض حیاط مركزی و آب مازاد از ضلع غربی آن خارج میشد. از تزیینات مسجد نشانههایی باقی است كه میتوان به كاربندی، كاشیكاری و مقرنسكاری اشاره نمود.
كاخ جهاننما
كاخ جهاننما با توجه به عظمت معماری و تلفیق هنر شرق و غرب كه به صورت نقاشی روی دیوارهای آن به كار رفته، به این نام مشهور شده بود. بقایای این كاخ در قسمت شمالی مجموعه تاریخی فرحآباد و در غرب رودخانه تجن قرار دارد. با توجه به برج و بارها، ساختمان دواشكوبه، زمین بازی چوگان و همچنین با توجه به روایت مورخان و جهانگردان دربارهٔ ویژگیهای آن، میتوان گفت كه مجموعه فرحآباد یكی از مهمترین شهرهای آباد زمان صفویه بوده است.
پل شاه عباسی
پل آجری نیمه ویران فرحآباد، به صورت شرقی-غربی، با ملات ساروج و آجر بر روی رودخانه تجن احداث شده بود. این پل دارای هفت چشمه بود كه امروزه به جز چند چشمه طاق، قسمت اعظم آن آسیب فراوان دیده است.
سواحل زیبای فرح آباد (خزرآباد) ساری با بیش از ۱۵ كیلومتر مسافت ساحلی ماسه ای، مرداب بسیار وسیع چندین هكتاری و چشم نواز در كنار سواحل دریا و حضور پرندگان بسیار زیبای مهاجر، رودخانه بسیار عریض و طویل تجن از ابتدا تا انتهای فرح آباد، دشت های فراخ و جلگه های وسیع و سرسبز و حاصلخیز، آب بندان بسیار بزرگ و شكارگاههای پرندگان، صیدگاههای ماهیگیری در سواحل دریا و رودخانه و آب بندان و مرداب و استخرهای پرورش ماهی، آب و هوای استثنایی و بسیار فرح بخش، اراضی كشاورزی و جلوه های هر كشت، اراضی باغی و تجلیات درختان و میوه های متنوع و رنگی و… از جاذبه های جغرافیایی فرح آباد ساری است
آدرس: فرح آباد ۲۸ كیلومتری شمال ساری







