حیات وحش قشم

حیات جانوری جزیره قشم
در آب‌ ها و خشكی‌ های جهان سه سیستم حیاتی از نظر تنوع زیستی از بیشترین تنوع جانوری و گیاهی برخوردارند این سه اكوسیستم عبارتند از جزایر مرجانی و جنگل‌های حرا و جنگل‌های بارانی در جزیره قشم و آب‌ های پیرامونی آن دو اكوسیستم‌ های اول و دوم حضور دارند وسعت جنگل‌ های حرا در قشم بیش از ۲۰۰ كیلومترمربع است وسعت جزایر مرجانی در آب‌ های پیرامون قشم مشخص نشده اما بر اساس برآوردهای مقدماتی در اطراف قشم و تنگه هرمز تراكم مرجان‌ ها و تنوع جانوری وابسته به آن بیش از هر جای دیگر در خلیج فارس است.
تنوع جانوری جنگل‌های حرا در سراسر جهان و همچنین در ایران به راستی بی‌نظیر است. تنوع بی‌مهرگان جنگل‌های حرا فراتر از تصور است. در جزیره قشم مهره‌داران این سیستم حیاتی را كه نسبت به بی‌مهرگان از درصد ناچیزی برخوردار است كاملاً شناسایی نشده‌اند.
شناسایی مرجان‌ها، برآورد وسعت و پراكنش آنها و شناخت موجودات وابسته به مرجان‌ها در تنگه هرمز و مجاور قشم به سال‌ها كار مداوم دانشمندان كارشناسان متخصص زیست‌شناسی دریایی نیازمند است.

بیش از ۵۰ گونه از نرمتنان دو كفه‌ای، گاستروپودها، سفالوپودها و خارپوستان، خرچنگ و مرجان در سواحل قشم وجود دارد.
اطلاعاتی كه در سال‌های اخیر در زمینه‌ شناخت مهره‌داران خشكی‌زی و بخشی از جانوران بزرگ دریایی آب‌های پیرامون قشم و خشكی‌های جزیره جمع‌آوری شده موارد زیر را نشان می‌دهد:

گونه‌های شناسایی شده پستانداران قشم عبارتند از ۴ گونه خفاش كه یك نوع آن خفاش میوه‌خوار است، خفاش میوه‌خوار بزرگ‌ترین خفاش كشور بوده و بیشتر از قشم گزارش شده است.

۴ گونه جونده، یك نوع خارپشت، یك گونه خرگوش، یك گونه روباه و دو نوع نمسی و یك نوع جبیر یا غزال ایرانی نیز در قشم شناسایی شده است.

خزندگان شناسایی شده قشم نیز بسیار متنوع هستند. سه نوع مار و ۱۷ گونه مارمولك و یك نوع دوزیست در قشم شناخته شده‌اند.

در میان مهره‌داران قشم، پرندگان از بیشترین تنوع برخوردارند. فهرست پرندگان شناسایی شده قشم تا سال گذشته ۹۸ گونه بود اما با شناسایی ۷۵ گونه پرنده دیگر، این فهرست در حال حاضر به ۱۷۳ نوع رسیده است. برخی از این پرندگان از جمله پرندگان نادر كشورمان هستند كه شاهین كبود و حواصیل سبز از آن جمله‌اند.

معدود آهوان باقی‌مانده قشم به دشت‌های بسیار زیبای فراز كوه‌ها پناه برده‌اند و آخرین روزهای پرخطر زندگی خود را در آنجام می‌گذرانند. نسل آهو در جزیره قشم به شدت در خطر انقراض است. از این جانواران بسیار زیبا و باارزش كه در صورت حضور در جزیره، زیبایی خیره‌كننده‌ای به طبیعت آن می‌بخشد طی سال‌های گذشته هیچ‌گونه حفاظتی به عمل نیامده و با این ثروت‌های باارزش جزیره برخورد مناسبی صورت نگرفته است.
ـ دوزیستان و خزندگان جزیره قشم: با توجه به موقعیت‌ جغرافیای جزیره قشم در خلیج فارس و به دلیل تنوع نواحی اكولوژیك آن و همچنین به دلیل وجود زیستگاه‌های متنوع نظیر:

محیط تالابی جنگل حرا، پهنه‌های گلی، تپه‌ ماهورهای متنوع، مناطق بیابانی، شنزارها، سواحل شنی، مناطق صخره‌ای، مزارع و باغ‌های كشاورزی و چمنزارهای فصلی ـ مطالعه مقدماتی اكولوژیك توزیع و پراكنش دوزیستان و خزندگان جزیره صورت پذیرفت.
این مطالعه طی سال‌های ۸۲-۸۱ با همكاری پروفسور پاپنفوس (Prof. Papenfus) از دانشگاه بركلی آمریكا در سراسر جزیره انجام و نمونه‌های جمع‌آوری شده بر اساس خصوصیات مورفولوژیك، مورفومتریك و مریسیتك شناسایی و كلیه نمونه‌ها با فرمالین تثبیت(FIX) شده و در الكل در محل موزه قشم نگهداری می‌شوند.
نتایج مطالعه نشان داد كه نمونه‌های جمع‌آوری شده متعلق به ۱۰ خانواده:
۱) Bufonidae 2) Agamidae 3) Lacertidae 4) Gekkonidae
۵) Scincidae 6) Varanidae 7) Colubridae 8) Viperidae
۹) Cheloniidae 10) Hydrophiidae
این ۱۰ خانواده شامل ۲۲ جنس و ۲۶ گونه هستند. یك گونه وزغ، ۱۶ گونه سوسمار، ۶ گونه مار (۴ گونه سمی و ۲ گونه غیررسمی) و ۳ گونه لاك‌پشت دریایی تاكنون در جزیره شناسایی شده‌اند. نتایج مهم این پژوهش كه از لحاظ پراكنش دوزیستان و خزندگان در ایران حائز اهمیت است بدین شرح است:
۱ ـ گزارش تمامی گونه‌ها به جزء دو گونه سوسمار Pristurus rupestris و Acanthodactylus micripholis از جزیره برای اولین بار است.
۲ ـ گزارش گونه Ophiomorus از جزیره قشم به عنوان دومین گزارش این گونه از ایران است.
۳ ـ شناسایی گونه Lepidochelys olivacea از جزیره قشم برای اولین بار از خلیج فارس گزارش گردیده است.
فهرست گونه‌های شناسایی شده در قشم:

نام فارسی نام انگلیسی نام علمی
وزغ بلوچی Baluchestan coastal toad Bufo olivaceus
لاك‌پشت سبز Green turtle Chelonia mydas japonica
لاك‌پشت منقار عقابی Hawksbill turtle Eretmochelys imbricata bissa
لاك‌پشت زیتونی ریدلی Olive ridley turtle Lepidochelys olivacea
آگامای وزغی خاكستری Grey toad Agama Pherinocephalus Scutellatus
آگامای چابك Brilliant Agama Trapelus agilis
گكوی زگیلدار بلوچی Baluch rock Gecko Bunopus tuberculats
گكوی دم زبر Keeled rock Gecko Cyrtopodion Scubrum
گكوی شكم زرد Yellow-bellid house Gecko Hemidactylus Flaviviridis
گكوی ایرانی Persian Gecko Hemidactylus Persicus
گكوی تركی Turkish warty Gecko Hemidactylus turcicus
گكوی سنگلاخ بلانفورد Pristurus rupestris
سوسمار پاشرابه‌ی بلانفورد Acanthodactylus blanfordi
سوسمار پاشرابه‌ی ایرانی Persian fringe
Acanthodactylus micropholis
دایناسورهای كوچك قشم:

پروفسور تئودور پاپنفوس، متخصص خزندگان و استاد دانشگاه بركلی كالیفرنیا، هر سال به مدت یك ماه برای مطالعه در مورد خزندگان ایران به كشور ما مسافرت می‌كند. او عضو ارشد مركز مطالعات خزندگان جهان است و از چند دهه سابقه كار و پژوهش در این زمینه برخوردار است.

آقای تئودور پاپنفوس در آخرین مسافرت خود به ایران (سال ۱۳۸۲) دو روز میهمان سازمان منطقه آزاد قشم بود و طی آن از مناطقپارك ملی شهاب، باغ گیاهشناسی قشم و حاشیه جنگل حرا بازدید نمود. خزندگانی كه توسط این متخصص برجسته در جزیره قشم شناسایی شد، عباتند از:
– Bunopus tuberculatus
– Hemidactylus turcicus
– Ophiomorus tridactylus
– Trapelsu agilis
– Acanthodactylus
– Pristurus rupetris
علاوه بر خزندگان جزیره قشم، در جزه هنگام نیز خزنده بزرگ و سنگین وزن Uromastyx aegyptius به تعداد فراوان مشاهده شد.

گونهOphiomorus از جنس خزندگانی است كه در شنزارهای ایران به سر می‌برد. این خزنده در اعماق شن‌های روان زندگی، حركت و تغذیه می‌كند. شب‌ها كه شن‌های روی تپه‌ها خنك‌تر می‌شوند به سطح شنزار می‌آید و البته به ندرت دیده می‌شود.
جمعیت این خزنده كه به دلیل شكل بدن توانایی شنا كردن درون تپه‌های شن را دارد در قشم بسیار زیاد است. مشاهده این خزنده در جزیره باعث تعجب آقای پاپن فوس شد. این خزنده پیش از این در هیچ جزیره‌ای در جهان دیده نشده بود. حضور این خزنده در جزیره قشم دلیل روشنی است بر اینكه در دوره‌های گذشته زمین‌شناسی، قشم به سرزمین اصلی ایران متصل بوده است.
مشاهده انواع بسیار جالب خزنده با جمعیت قابل توجه در جزیره قشم موجب حیرت پرفسور پاپنفوس شد. به همین روی، علاقه وافری برای همكاری‌های علمی با منطقه آزاد قشم ابراز داشتند و به همین دلیل در مورد نحوه همكاری و زمینه‌های مختلف كار توافق اولیه صورت گرفت.

نكته دیگر آنكه قرار است پروفسور آندرسون استاد دانشگاه بركلی و رئیس انجمن خزنده‌شناسی جهان به ایران بیاید. پروفسور آندرسون دو سال قبل كتاب جامع خزندگان ایران را با بیش از ۱۹۰ عكس رنگی در ۴۵۰ صفحه به چاپ رسانده است.

پرندگان قشم

بارزترین پدیده طبیعی قشم گوناگونی پرندگان آن است. از میلیون‌ها سال پیش به این سو حدود چهارمیلیون پرنده مهاجر به‌طور منظم در فصل‌های مختلف سال، به خلیج فارس همانند یك زیستگاه ویژه، پناه می‌آورند.
غنی‌ترین اكوسیستم در جزیره قشم كه همه ویژگی‌های یك زیستگاه بیولوژیكی كامل را دارد، در شمال غربی جزیره واقع شده است. این منطقه بخشی از مجمع‌الجزایر همیشه سرسبز جنگل‌های مانگرو در تنگه خواران است كه بر اساس كنوانسیون رامسر، در فهرست مناطق حفاظت شده بین‌المللی به ثبت رسیده است. در این مكان، بیشترین تعداد پرندگان و متنوع‌ترین گونه‌ها دیده می‌شود.
به‌طور كلی، در گشت و گذاری چند روزه در جزیره قشم به آسانی می‌توان تا ۱۰۰ گونه از پرندگان آن را مشاهده كرد.

جنگل دریایی حرا در قشم شرایطی ویژه و بس مناسب برای آشیانه‌سازی و تغذیه میلیون‌ها پرنده فراهم آورده است. گسترده این جنگل كه روزانه دو بار هنگام مد دریا در آب فرو می‌رود، شامل توده‌های انبوه از گونه درخت Avicennia marina است. این درخت یكی از ۶۵ گونه شناخته شده مانگرو است كه توانسته خود را با آب شور دریا تطبیق دهد و به خوبی در آن رشد كند. سرشاخه درختان حرا اغلب توسط اهالی بومی، به منظور تغذیه دام، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در منطقه خلیج فارس افزون بر ۳۰۰ گونه پرنده شناسایی و به ثبت رسیده كه در فصل‌های مختلف سال می‌توان حدود ۱۵۰ گونه از آنها را پیرامون جزیره قشم و در لابه‌لای درختان حرا مشاهده كرد. برخی از این گونه‌ها در فصل‌های پاییز و بهار، در مسیر مهاجرت خود از افریقای جنوبی و شرقی به سوی اوراسیا و سیبری، جزیره قشم را به عنوان توقفگاهی برای تجدید قوا برمی‌گزینند و بعضی گونه‌ها نیز برای زمستان گذرانی به این جزیره مهاجرت می‌كنند.
پرندگان ساكن این جزیره را می‌توان در سراسر سال در مناطق بین جزر و مدی، سواحل صخره‌ای مرجانی، صخره‌های ساحلی، پهنه‌های گلی و در لابه‌لای درختان حرا مشاهده كرد. این آشیانه‌های اكولوژیكی سرشار از مواد غذایی هستند كه هنوز دست‌نخورده باقی مانده‌اند و همچنین زیستگاه مناسبی را برای آشیانه‌سازی پرندگانی به وجود آورده‌اند كه به تابستان‌های گرم عادت دارند.
برخی از پرندگان جزیره قشم عبارتند از:

پلیكان پا خاكستری، باكلان، حواصیل خاكستری، اگرت كوچك، اگرت ساحلی، اگرت سفید، حواصیل شب، حواصیل هندی، كفچه نوك، فلامینگو، عقاب ماهیگیر، كركس، جیرفتی، هوبره، سلیم خرچنگ‌خوار، صدف‌خوار، دیدومك، تله نوك پهن، كاكایی سر سیاه، كاكایی پشت سیاه، پرستو دریایی دودی، پرستو دریایی كاكلی كوچك، پرستو دریایی معمولی، پرستو دریایی كاكلی، سبز قبای هندی، زنبور خانگی كوچك، دم جنبانك ابلق، دم جنبانك كله زرد، میوه‌خور، بلبل خرما، سنگ چشم كله سرخ، سوسك چیفچاف، سوسك جنبان، سوك سرسیاه، طرقه بنفش، طرقه كوهی، چكچك بیابانی، شهدخور، زرد پر مزرعه، سهره خاكی.
برخلاف بسیاری از پرندگان شكاری كه از منابع گوناگون تغذیه می‌كنند، عقاب ماهیگیر منحصراً صیاد ماهی است. این پرنده بر فراز دریاها و دریاچه‌ها پرواز می‌كند و در آسمان دور می‌زند. پس از پیدا كردن طعمه، از ارتفاع پرواز خود می‌كاهد و در فاصله تقریباً سی متری آب دریا به پرواز و دور زدن ادامه می‌دهد. سپس با سرعت بسیار زیاد به سوی طعمه فرود می‌آید و درحالی‌كه نوك بال‌های بلندش به عقب خم شده است شیرجه‌ای برق‌آسا می‌زند و غذای خود را از درون آب صید می‌كند. ماهی‌ها احتمالاً تا آخرین لحظه‌های حمله متوجه نزدیك شدن صیاد خود نمی‌شوند.
پاهای عقاب ماهیگیر بلند و آبی‌ رنگ و ران‌هایش فاقد پرهای بلند و انبوه است. این پاها به پنجه‌های بسیار قوی ختم می‌شوند. در نوك انگشتان بلند و قدرتمند این عقاب چنگال سیاه، بلند و تیز قرار دارد. عقاب ماهیگیر با این پنجه‌های كاملاً مناسب است كه ماهی صید می‌كند.
در هنگام شیرجه زدن، ابتدا پنجه‌ها و پاهای عقاب وارد آب می‌شوند و مقداری آب به اطراف پخش می‌شوند. گاهی همه بدن عقاب نیز به زیر آب می‌رود. در صورت موفق شدن به صید، عقاب ماهیگیر در حالی‌كه ماهی را با هر دو پنجه در امتداد بدن نگه داشته است به سمت ساحل پرواز می‌كند و در نقطه مناسبی از ساحل می‌نشیند و به خوردن آب می‌پردازد.
در صورتی‌كه ماهی صید شده بزرگ باشد و با تكان‌های شدید بدن خود پرواز را برای عقاب مشكل كند، عقاب ماهیگیر در حال پرواز با نوك قوی خود به بخش‌هایی از سر ماهی زخم‌های اساسی وارد می‌كند.
برای كاستن از مزاحمت جانورانی مانند روباه و كاكایی، عقاب ماهیگیر محل خوردن ماهی را به دقت انتخاب می‌كند. او اغلب در نوك صخره‌ها و سنگ‌های محصور در آب‌‌های دریا می‌نشیند.
رنگ بدن عقاب ماهیگیر به شكلی است كه در كار صید كاملاً مؤثر و مفید است. پرهای زیرین بدن عقاب در حال پرواز به رنگ سفید متمایل به آبی آسمان است. در زیر بال‌ها نوار خاكستری باریكی دیده می‌شود. پشت بدن و بال‌ها كاملاً تیره رنگ است. نوار سیاهی از نوك تا پس سر عقاب ماهیگیر كشیده شده كه از روی چشم‌ها نیز گذشته است. با این ویژگی‌ها به آسانی می‌توان عقاب ماهیگیر را شناخت و از عقاب‌های دیگر تشخیص داد.
عقاب ماهیگیر در نوك صخره‌ها و مكان‌هایی كه دور از دسترس جانوران گوشت‌خوار است لانه می‌سازد. لانه این عقاب بسیار بزرگ است و از سر شاخه درختان و درختچه‌ها ساخته می‌شود. قطر لانه عقاب اغلب بیشتر از یك متر است. گاهی سه و به ندرت چهار جوجه در یك لانه مشاهده شده‌اند ولی اغلب یك یا دو جوجه در هر لانه بزرگ می‌شوند. اشتها و رشد جوجه‌ها بسیار زیاد است. عقاب ماهیگیر برای سیر كردن جوجه‌ها مجبور است به‌طور مداوم ماهی صید كند. بنابراین، لانه این عقاب اغلب در نزدیكی دریا دیده می‌شود.
در تمام سواحل صخره‌ای جزیره قشم و همچنین در سراسر جنگل‌های دریایی حرا می‌توان عقاب ماهیگیر را به آسانی دید.
تعداد عقاب‌های ماهیگیر در قشم بیش از هر نقطه‌ای در ایران است.
عقاب ماهیگیر در تمام فصول سال‌ در قشم حضور دارد

لاك پشت- گلخورك

شناكنان به ساحل نزدیك می‌شود كه سال‌ها پیش همان‌جا متولد شده بود شب كه می‌شود، جسم سنگین خود را بر روی ماسه‌های ساحل به پیش می‌كشد محلی مناسب می‌باید به كمك دست‌ها و پاهای كوتاه و باله مانند خود، به زحمت زیاد گودالی می‌سازد، بیش از صد تخم می‌گذارد، روی آنها را دوباره می‌پوشاند و هنوز هوا تاریك است كه فارغ، به آغوش دریا باز می‌گردد.
جزیره قشم به دلیل داشتن سواحل شنی و ماسه‌ای مناسب، همواره در فصل بهار لاك‌پشت‌های دریایی بسیاری را برای تخم‌گذاری به سوی خود می‌كشاند. ساحل شیب دراز در آب‌های جنوبی قشم، از جمله مكان‌های مناسب برای تخم‌گذاری لاك‌پشت‌های بزرگ پیكر دریایی است.
در شب‌های مهتاب كه نور نقره‌گون ماه، همه سواحل قشم را روشن می‌كند، تماشای جانوری با پیكری سنگین و شكلی غریب، كه از دریایی مواج و پرشكوه بیرون می‌آید. بیشتر به یك افسانه می‌ماند تا واقعیت.
حفر گودالی به عمق بیش از نیم متر به كمك باله‌ها، پر كردن گودال‌ با ده‌ها و گاه بیش از صد تخم در كمتر از نیم ساعت، تلاش در مخفی كردن لانه و راه پیمودن جانوری به آن سنگینی به كمك باله، به راستی تماشایی است و تجربه‌ای كه اگر بارها تكرار شود نیز باز اعجاب‌انگیز است. این رویداد به یادماندنی بارها و بارها در سواحل جنوبی قشم، به‌ ویژه در خلیج‌های دور افتاده اتفاق می‌افتد.
از میان هشت گونه لاك‌پشت دریایی شناسایی شده در آب‌های جهان، پنج‌گونه به پهنه‌های آبی خلیج فارس و دریای عمان وارد می‌شوند: لاك‌پشت سبز، لاك‌پشت عقابی، لاك‌پشت چرمی، لاك‌پشت سرخ و لاك‌پشت رایدلی.
پاكی آب، ورود رودخانه‌های متعدد، عمق مناسب و غنی بودن حیات گیاهی و جانوری در آب‌های كشور ما بیش از آب‌های ساحل جنوبی این دریا است و به همین دلیل آب‌های شمال خلیج فارس برای زندگی لاك‌پشت‌ها به مراتب بهتر و مناسب‌تر است. از میان پنج‌ گونه لاك‌پشت دیده شده در این دریا، دو گونه لاك‌پشت سبز و لاك‌پشت عقابی در سواحل ایران بر روی سواحل شنی و ماسه‌های نرم با شیب ملایم تخم‌گذاری می‌كنند.
سواحل بكر جنوبی جزیره‌ی قشم كه شیب ملایمی دارند، محل تخم‌گذاری لاك‌پشت‌های دریایی هستند. لاك‌پشت‌ها حداقل دو متر و حداكثر ۵۰ متر برای تخم‌گذاری از دریا فاصله می‌گیرند. همه لاك‌پشت‌ها، شب‌های برای تخم‌گذاری به ساحل می‌آیند. در موارد استثنایی نیز لاك‌پشت‌هایی در حال تخم‌گذاری در روز مشاهده شده‌اند.
لاك‌پشت‌های عقابی به ساحل می‌آیند، اغلب پس از آنكه مسافتی در ساحل جلو می‌روند، كیفیت ماسه را بررسی می‌كنند و چنانچه آن را مناسب تشخیص ندهند بدون تخم‌گذاری به دریا باز می‌گردند.
تعداد تخم‌های گذاشته شده در چاله‌ها از ۴۰ تا ۱۵۰ عدد در نوسان است. وزن تخم لاك‌پشت‌های عقابی از ۲۶ تا ۳۱ گرم، قطر آن حدود ۴۳ میلی‌متر و حجم تخم‌ها نیز حدود ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر مكعب است.
تخریب سواحل ماسه‌ای و برداشت شن و ماسه از آنها، توسعه فیزیكی و ساخت و ساز در سواحل، توسعه راه‌های ساحلی و آلودگی نفتی از جمله عواملی است كه مكان‌های مناسب تخم‌گذاری لاك‌پشت‌ها را به مرور از بین می‌برد و سبب كاهش نسل این آبزیان می‌شود.

خوردن گوش لاك‌پشت در ایران عمومیت ندارد اما اعتقاد نادرست به ارزش زیاد غذایی و دارویی تخم این آبزی در میان برخی افراد، نسل آنها را به شدت تهدید می‌كند. از دیگر دشمنان لاك‌پشت‌ها كه علاقه زیادی به تخم آنها دارد، سگ، روباه و خدنگ است. روباه و سگ با استفاده از قدرت بویایی خود به آسانی محل تخم‌گذاری لاك‌پشت‌ها را تشخیص می‌دهند و تخم‌ها را از حفره‌ها بیرون می‌آورند.
تخم‌گذاری لاك‌پشت‌های عقابی در سواحل قشم از نیمه دوم اسفند آغاز می‌شود و حداكثر تا پایان اردیبهشت ادامه می‌یابد. پس از آن، بین ۴۵ تا ۶۰ روز طول می‌كشد تا بچه لاك‌پشت‌ها سر از تخم بیرون آورند. دمای كم یا زیاد، بر خروج دیرهنگام یا زودهنگام بچه لاك‌پشت‌ها از تخم و همچنین تعیین جنسیت آنها تأثیر می‌گذارد. هر اندازه دمای محیط تخم‌ها بیشتر باشد بچه‌های زودتر از ماسه‌های سر بیرون می‌آورند و جنس آنها نیز ماده خواهد شد. اما كاهش دما تأثیر معكوس در این فرایند دارد. طولانی‌ بودن زمان تخم‌گذاری لاك‌پشت‌ها موجب ایجاد تعادل میان تعداد نر و ماده‌ها می‌شود.

بیرون آمدن بچه لاك‌پشت‌ها از زیر ماسه‌ها دیدنی و شگفت‌انگیز است. ابتدا یك بچه لاك‌پشت دماغ كوچك و سیاه خود را از میان دانه‌های ماسه بیرون می‌آورد. كمی آرام می‌گیرد و بدون كمترین جنبش و حركت، می‌ماند. پس از آن سر بچه لاك‌پشت‌ها تا زیر چشم‌ها از ماسه بیرون می‌آید، مثل اینكه اطراف را می‌پاید و بررسی می‌كند. دقایقی طولانی ممكن است در همین حالت بماند. بدون اینكه كوچك‌ترین حركتی داشته باشد. گاهی در این فاصله یك دو بچه لاك‌پشت دیگر نیز سر از ماسه‌ها درمی‌آورند. ممكن است چند بچه لاك‌پشت در كنار هم دقایق متمادی در حالی‌كه فقط سرهایشان از ماسه بیرون آمده همچنان بی‌حركت باقی بمانند. سرانجام زمانی كه یك یا چند لاك‌پشت به حركت درمی‌آیند مثل اینكه حركت سطح ناگهان باعث جنبش لایه‌های زیر شده باشد، ده‌ها بچه لاك‌پشت به یكباره با هم به سطح می‌آیند. در این حالت مانند آن است كه چشمه‌ای می‌جوشد بچه لاك‌پشت‌ها در هم می‌لولند و با عجله بیرون می‌آیند و بلافاصله به سمت دریا به راه می‌افتند. این نوزادان را تنها دركی غریزی و حسی به سوی دریا می‌كشاند و این آغاز راهی دشوار همراه با خطرهای بسیار برای آنهاست.

گلخورك
ماهی‌های خشك: گلخورك‌ها، كه ماهیان خزنده نیز نامیده می‌شوند، از گونه‌های آشنا و دائمی زیستگاه‌های مانگرو (حرا) در جزیره قشم به شمار می‌روند.
گلخورك‌ها در دالان‌ها و حفره‌هایی كه در گل و لای محل رویش درختان حرا به وجود می‌آیند زندگی می‌كنند و در هر دو حالت جزر و مد دریا فعال هستند و جزء معدود ماهیان‌اند كه بیشتر اوقات خود را خارج از آب می‌گذرانند.

گلخورك‌ها با ایحاد حرفه در بستر جنگل‌های حرا موجب رسیدن اكسیژن به ریشه‌های فرو رفته در گل و لای محل رویش حرا و ادامه حیات آنها می‌شوند.
گلخورك‌ها از سخت‌پوستان ریز یا بقایای گیاهی و آبزیان كوچك تغذیه می‌كنند و خود نیز در چرخه حیات غذای بسیاری از پرندگان آبزی، انواع ماهیان جنگل‌های حرا در جزیره قشم هستند. وجود گلخورك‌ها در كنار ده‌ها نوع پرنده و ماهیان ریز و درشت باعث ایجاد نظمی دلپذیر در چرخه زنجیره غذایی موجودات جنگل‌های حرا شده و علاقه‌مندان بسیاری را برای تماشای اعجاز طبیعت در جنگل‌های دریایی حرا به سوی خود می‌خوانند.

ماهی های زینتی آب های اطراف قشم

ماهی‌های زینتی (Ornamental fishes) به دلیل رنگ‌های زیبا و خیره‌كننده و یا شكل‌های عجیب آنها مورد توجه قرار گرفته‌اند. این ماهیان به دو دسته اصلی ماهی‌های آب شیرین و ماهی‌های آب شور (دریایی) تقیسیم می‌شوند. اگرچه حجم اصلی تجارت ماهیان زینتی در دنیا به ماهی‌های زینتی آب شیرین اختصاص دارد، اما فعالیت بر روی ماهیان زینتی دریایی (آب شور) نیز امروزه در جهان بسیار گسترش یافته و به رغم حجم اندك دارای ارزش بسیار و قابل توجه است. این امر به خاطر زیبایی و تنوع رنگ‌های جذاب این گونه ماهیان است
ماهی‌های زینتی آب شور به دلیل همجواری مرجان‌ها و صخره‌های مرجانی، به ماهی‌های مرجانی (Coral Reef fishes) نیز معروف هستند. در كشور ما نیز این ماهی‌ها در اطراف صخره‌های مرجانی و پیرامون جزایر مرجانی خلیج فارس وجود دارند.
ـ ماهی‌های زینتی دریایی: امروز آكواریوم‌های دریایی بسیار متداول گشته‌اند. نگهداری ماهی‌های صخره‌های مرجانی در آكواریوم كه روزگاری غیرممكن می‌نمود اكنون با پیشرفت تكنولوژی و دست‌یابی به زیست‌شناسی و فناوری نگهداری این ماهیان، با ساخت نمك‌های مصنوعی دریا و سایر نهاده‌ها روند سریع‌تری پیدا كرده است به نحوی كه در كشورهای پیشرفته، بسیاری از آنها مورد تكثیر و پرورش قرار گرفته‌اند. از طرفی، وجود ماهی‌های زیبا در صخره‌های مرجانی و آسان شدن ورود انسان به محل زیست طبیعی این مخلوقات زیبا باعث جذب هزاران توریست از سراسر دنیا برای دیدن صخره‌های مرجانی و موجودات ساكن آنها گشته است به‌طوری كه سالانه هزاران نفر تنها برای دیدن جزایر و صخره‌های زیبای مرجانی كشور مالدیو (كه به آكواریوم جهان معروف شده) به آنجا سفر می‌كنند و این كشور فقط از طریق جذب توریست درآمد فراوانی كسب می‌نماید.
نخستین چیزی كه در یك نگاه به آبسنگ‌های مرجانی توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌كند شفافیت آب و تنوع و تراكم موجودات آبزی این مناطق است. برای مثال در آبسنگ‌های بزرگ مرجانی استرالیا (Grate Barrier Reef) بیش از دوهزار گونه از انواع آبزیان در آن زندگی می‌كنند (Dakin- 1995).
ماهی‌های زینتی مرجانی به منظور كسب حداكثر و مناسب‌ترین فضای اطراف خود از لحاظ شكل رنگ و رفتار به‌گونه‌ای تكامل یافته‌اند كه توانایی زندگی در نواحی مختلف مرجانی را پیدا كرده‌اند. آنها برای زنده ماندن به انواع خاصی از غذاها وابستگی پیدا كرده‌اند و برای به دست آوردن آن روش‌ها و ترفند‌های ویژه خود را دارند. رقابت بر سر كسب غذا و فضا همیشه در چنین محیط فشرده‌ای در جریان است. این رقابت شامل تمامی موجودات صخره مرجانی می‌شود و از مرجان‌ها تا ماهی‌ها همگی در پی حفظ و گسترش قلمرو و فضای بیشتراند. همین امر باعث به وجود آمدن همزیستی و همسفرگی‌های بسیار جالب در بین موجودات صخره مرجانی شده به نحوی كه دو موجود برای بقا در دریا به طرز عجیبی به یكدیگر وابسته گشته‌اند. از این میان، همبستگی شقایق‌های دریایی و دلقك ماهیان بسیار مورد توجه قرار گرفته و همیشه از آن به عنوان زیباترین نوع این همزیستی‌ها یاد می‌كنند به نحوی كه ماهی دلقك از شقایق دریایی به شدت پاسداری می‌كند و مزاحمان را از آن دور می‌نماید.

ماهی‌های مرجانی نیز از صخره‌ها و مرجان‌ها حفاظت می‌كنند و به محض نزدیك شدن ماهی‌ها مزاحم و یا هم‌نوعان خود، آنها را به شدت مورد حمله قرار می‌دهند چرا كه آنجا چراگاه و محل تخم‌ریزی آنهاست. طراوت و زنده بودن یك صخره مرجانی در گرو چرخه اكوسیستم آن است و به محض اختلاف در این اكوسیستم شاهد از بین رفتن و كم شدن گونه‌ها و در نهایت مرگ صخره مرجانی خواهیم بود.
ـ ماهی‌های زینتی خلیج فارس: در جنوب كشور عزیزمان در محدوده ۲۴ تا ۳۰ درجه عرض جغرافیایی شمال سواحل زیبای خلیج فارس واقع شده است. این خلیج وضعیت نیمه بسته‌ای دارد و از بخش جنوب شرقی از طریق تنگه هرمز كه یك گذرگاه استراتژیك است به دریای عمان و اقیانوس هند و آب‌های آزاد متصل شده است. خلیج فارس به دلیل قرار گرفتن در عرض‌های زیر استوایی، یك زیست‌ كاملاً مخصوص به خود را دارد و به واسطه ارتباط با اقیانوس هند، زیست‌بوم آن تا حدی شبیه مناطق یاد شده است و به علت داشتن اكوسیستم‌های مرجانی و ماهی‌های خاص آن جزء مناطق مرجانی جهان محسوب می‌شود.
آبسنگ‌های مرجانی خلیج فارس با توجه به غنای اكولوژیكی مهم‌ترین منطقه زیست ماهی‌های زینتی دریایی منطقه هستند. اگرچه به نظر می‌رسد كه مرجان‌ها به‌طور معمول نباید در ماورای عرض جغرافیایی ۵/۲۳ درجه استوا وجود داشته باشند. ولی با توجه به فاصله از خط استوا و قرار گرفتن در عرض‌های زیر استوایی (ساب تروپیكال) و داشتن آب و هوایی معتدل گرم این خلیج مثال بارزی از انطباق موجودات دریایی به شمار می‌رود.
در خلیج فارس تراكم آبسنگ‌های در اطراف جزایر مرجانی مشاهده می‌شود اگرچه آبسنگ‌های حاشیه‌ای در نوار ساحلی نیز به‌صورت پراكنده دیده می‌شوند، وجود چنین آب و هوای خاصی باعث شده كه مرجان‌ها و ماهی‌ها و سایر موجودات دریایی با توجه به تغییرات دائم آب و هوای منطقه دارای دامنه تحمل زیادی نسبت به سایر مناطق گرمسیری باشند. به همین دلیل، اغلب‌ ماهی‌های زینتی منطقه خلیج فارس بسیار مقاوم به تغییرات دمایی و فیزیكوشیمیای آب هستند.

پراكندگی این ماهیان در اطراف صخره‌های مرجانی و مناطق منتهی به این صخره‌ها است. تنوع ماهی‌ها زینتی مرجانی و كم و زیاد شدن جمعیت آنها و پراكندگی‌شان در فصول مختلف متفاوت است و با توجه به شرایط زیست محیطی و كم و زیاد شدن غذا و شرایط آب مهاجرت منطقه‌ای نیز دارند. سنسورهای موجود در بدن این ماهیان به محض دریافت علائم تغییرات در شرایط زیست محیطی به آنها فرمان مهاجرت را می‌دهد و ماهی نیز منطقه خود را عوض می‌كند.

گونه‌های با ارزش ماهی‌های زینتی مرجانی خلیج فارس محدود هستند. علت این امر را در مقایسه با سایر مناطق مرجانی و كشورهای مطرح، نسبت به حجم تشكیلات مرجانی موجود در ایران و این كشورها باید بررسی نمود. به علاوه، منطقه آب و هوایی و جغرافیایی نیز از مهم‌ترین دلایل دیگر است. مثلاً طول آبسنگ مرجانی بزرگ استرالیا (Grate Barrier Reef) كه در حدود ۲هزار كیلومتر است و یا طول آبسنگ مرجانی دریای سرخ كه در حدود ۱۶۰۰ كیلومتر است و یا وسعت جزایر مرجانی استوایی فیلیپین یا اندونزی با ۱۷۰۰۰ جزیره مرجان و… با حجم تشكیلات مرجانی خلیج فارس قابل مقایسه نیستند. طبعاً مناطق مذكور با داشتن تنوع گونه‌ای بسیار و عوامل مهمی همچون وجود زیستگاه مناسب آب و هوایی، غذای فراوان، قرار گرفتن در مسیر آ‌ب‌های آزاد اقیانوس و محدودتر بودن عوامل آلودگی‌زا تنوع و فراوانی قابل ملاحظه‌ای دارند. علاوه بر آن عوامل انسانی دیگر مانند به كارگیری دانش روز و تلاش منسجم و همگانی كشورهای ذی‌نفع در جهت حفظ و حمایت از صخره‌های مرجانی به عنوان پناهگاه‌ ماهی‌های زینتی مرجانی باعث شده كه نتایج این تلاش‌ها برای آنها كم‌كم به ثمر بنشیند و آنها نیز از این منابع به عنوان مهم‌ترین منبع جذب توریست استفاده و بهره‌بردای نمایند.
متأسفانه در خلیج فارس فشار زیادی بر اكوسیستم‌های مرجانی وارد می‌شود. عواملی چون طوفان‌های مكرر كه ساختمان یك صخره مرجانی را به هم می‌ریزد و گرم شدن آب دریا و منطقه (در سال‌های ۷۷ و ۱۳۷۶) یا آلودگی‌های متعدد نفتی ناشی از حفاری‌ها و اكتشافات نفتی، تخلیه آب توازن نفتكش‌ها، ساخت و ساز اسكله و بندرگاه، ورود پساب‌های صنعتی، شهری، غرق شدن كشتی‌های نفتكش و آلودگی‌های طبیعی مانند بلوم جلبك‌ها و یا آلودگی‌های قارچی و انگلی به ویژه صید و قاچاق مرجان‌های سخت آهكی از جمله عوامل مخرب و تهدیدكننده صخره‌های مرجانی و به دنبال آن ماهی‌های زینتی ساكن آنها است. كه لزوم نظارت بیشتر و دقت سازمان‌های مسئول در حفاظت از این میراث زنده ۵ میلیون سالانه را می‌طلبد.

ـتنوع زیستی آب‌های قشم و ماهی‌های زینتی: جزیره قشم بزرگ‌ترین جزیره خلیج فارس است. این جزیره با آب و هوای ویژه و اكولوژی خاص خود و با داشتن ۳ جزیره در اطراف، زیباترین نقطه خلیج فارس است. وسعت و تنوع اكولوژیكی هر كدام از ۴ جزیره قشم، لارك، هنگام و هرمز بسیار درخور توجه و حائز اهمیت است. از جنگل‌های وسیع حرا با اكوسیستم‌ ویژه و منحصر به فرد در منطقه تا سواحل شنی و دیواره‌های مرتفع صخره‌ای و سواحل گلی و باتلاقی تا جزیره‌ها و صخره‌های مرجانی این منطقه همه و همه مجموعه‌ای از انواع اكوسیستم‌های آبی دریایی را در خود جای داده است.

فضای زیرآب‌های پیرامون جزیره قشم در هر قسمت بسیار متفاوت است. در طرفی ساحل پوشیده از جلبك‌های دریایی و در قسمت دیگر منطقه بین جزر و مدی گلی و در قسمت دیگر ساحل یكدست شنی و در قسمتی دیگر صخره‌های و مرجان‌های زیبای دریایی باعث شده انواع متنوعی از آبزیان را در این منطقه از پستانداران بزرگ دریایی چون نهنگ‌ها و دلفین‌ها و كمیاب‌ترین پستاندار دریایی نظیر دوگانگ‌ها را می‌توان دید. به علاوه، ماهی‌های بزرگی همچون كوسه نهنگ، (یا كوسه كر) و یا انواع ماهی‌های بزرگ مانند كوسه ماهی‌ها، سفره ماهی‌ها، یا ماهی‌های خوراكی و تجاری مانند: ماهی‌های هوور، هامور، سنگسر، شیر، میش‌ ماهی، شوریده و یا… انواع ماهی‌های زینتی دریایی نظیر: مارماهی، اسب‌ ماهی، خروس ماهی، فرشته ماهی، پروانه ماهی، زمرد ماهی، دلقك ماهی و بلنی‌ها و گلخورك‌ها و… تا انواع سخت‌پوستان مثل خرچنگ‌ها، میگو‌ها، لابسترها تا انواع نرمتنان مانند حلزون‌ها و شكم‌پایان، صدف‌ها، هشت‌پاها و یا انواع خارپوستان چون ستاره‌های دریایی و توتیا و بالاخره انواع مرجان‌ها و شقایق‌های دریایی، كرم‌های لوله‌ای و جلبك‌های دریایی همه و همه از تنوع زیستی موجودات دریایی در این منطقه حكایت دارد.
همان‌طور كه گفته شد، ماهی‌های زینتی قشم نیز در اطراف چهار جزیره و در تمامی این اكوسیستم‌ها یافت می‌شوند اما فراوانی آنها در اطراف صخره‌ها و مرجان‌ها و اكوسیستم‌های مرجانی بیشتر است.

آكواریوم طبیعی قشم

آب‌های قشم تنوع حاوی هزاران تپه و جزیره مرجانی و بیش از ۱۰۰۰ گونه ماهی زینتی و دیگر آبزیان است كه گنجینه پرارزش و تنوع جانوری شگفت‌انگیز آب‌های قشم را بسیار زیبا و رویایی ساخته است كه می‌تواند یك مقصد كلیدی برای جهانگردان سراسر جهان باشد. به‌طور كلی حیات آبی قشم دارای چهار بستر گلی، شنی، صخره‌ای و مرجانی است. به جز بستر گلی كه بیشتر در منطقه جنگل‌های حرا وجود دارد، بسترهای دیگر را در جای جای آب‌های پیرامون قشم می‌توان مشاهده كرد. بخش اعظم آب‌های قشم دارای بستر شنی است و بعد از آن می‌باشد به بستر‌های صخره‌ای و مرجانی اشاره كرد. در هر بستر می‌توان شاهد گونه‌های خاص آن بود، به‌طور مثال در بستر گلی و شنی از گروه بی‌مهرگان، شقایق‌های دریایی خاص منطقه، میگوها و مادر میگو (Locust Lobster) و از گروه مهره‌داران كفال، شوریده، شبه شوریده، گربه ماهی، مارماهی گلی، چند نوع از سفره ماهیان و كفشك ماهی را می‌توان نام برد.
در بستر صخره‌ای از جلبك‌های قهوه‌ای، قرمز و سبز منطقه ـ كه فصل شكوفایی آنها در پاییز است و به‌صورت علفزارهای دریایی می‌باشد. و از بی‌مهرگان نظیر عروس دریایی، كشتی چسب‌ها، مرجان‌ خاص خلیج فارس، كرم‌های پرتار منزوی، حلزون‌های دو كفه‌ای خوراكی مرواریدساز، نرمتنان بدون صدف، ستاره دریایی، خیار دریایی، توتیا و هشتپا، از گروه ماهیان انواع ماهی‌های صخره‌ای، خفاش ماهی، ماهی‌های تك خار، سرخار، كوسه سرچكشی منطقه، شاه میگو (Lobster)، میگوی تمییزكننده و در بستر مرجانی از گونه‌های مرجانی مانند: مرجان سنگی نظیر (Porites Acropora) و (Mean Drina) و مرجان‌های بادبزنی نظیر (Gorgonig)و از ماهیان نواحی مرجانی مانند ماهی جراح، خروس ماهی و خلاصه زیباترین شاه میگوی جهان با نام علمی (Panulirus Versicolor) را می‌توان نام برد.

شاه میگوی قشم

شاه میگوی خاردار آب‌های قشم: خلیج فارس با گستره‌ای نزدیك به ۲۵۱ هزار كیلومتر مربع، بین ۳۰/۲۶ درجه و ۳۱ درجه عرض شمالی و ۲۰/۵۶ درجه طول شمالی نصف‌النهار گرینویچ واقع شده است و جزیره‌ی زیبای قشم، همچون نگینی بر پهنه‌ی آب‌های نیلگون آن می‌درخشد.
قشم، بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین جزیره تنگه‌ی هرمز است كه طول آن حدود ۱۳۰ كیلومتر و عرض آن از ۱۰ تا ۳۵ كیلومتر متغیر است و شهر قشم در دماغه جزیره از بندرعباس ۱۸ كیلومتر فاصله دارد. این جزیره كه جهتی جنوب غربی ـ شمال شرقی دارد، احتمالاً مرتبط با یك چین‌خوردگی است كه حدود ۲۵ میلیون سال پیش (دوره‌ی میوسن) اتفاق افتاده است. همچنین در این جزیره، صخره‌های مربوط به ۵ میلیون سال پیش (دوره‌ی پلیوسن) نیز مشاهده می‌شوند.
جزیره‌ی قشم توسط كوه‌های آهكی كه اغلب دارای دیواره‌های عمودی هستند، احاطه شده است. این كوه‌ها به فواصل مختلف از كناره‌ی ساحل قرار گرفته‌اند به‌طوری كه بعضی از آنها به‌طور مستقیم در كناره قرار داشته و بعضی دیگر، چندین كیلومتر از كناره فاصله دارند.
سواحل این جزیره، دندانك دارند و عمق آب به دلیل وجود صخره‌های زیردریایی كم است. این صخره‌ها زیستگاه یكی از زیباترین شاهكارهای آفرینش یعنی، شاه میگوی خاردار (Spiny Lopster) است. این موجود سخت پوست كه نام علمی Panulirus versicolorبر آن نهاده‌اند، در فرانسه و اسپانیا لانگوست (Langouste) در منطقه‌ی خلیج فارس میگوی لاركی و در بلوچستان ملائو نامیده می‌شود.

تنوع رنگ و شیوه‌ی آمیختن رنگ‌ها بر بدن این جانور، بسیار چشمگیر و جذاب است. بدین‌صورت كه لكه‌هایی به رنگ آبی متمایل به سیاه و یك نوار سفید رنگ. سطح سرپشتی این شاه میگو را كه دارای زمینه‌ای سبز ـ آبی است، می‌آرایند. همچنین، یك نوار افقی سفید كه دو نوار نازك سیاه رنگ آن را احاطه نموده‌اند، سطح پشت هریك از قطعات شكم آن موجود را می‌پوشانند. پاها و شاخك‌ها در جهت طولی رنگ‌آمیزی شده و پایه‌ی شاخك‌ها. به رنگ صورتی روشن‌اند. سطح سرپشتی و شاخك‌های حیوان، با خارهایی در اندازه‌های مختلف تزیین گشته است.
شاه میگوها ”جدا جنس“ هستند و در هر نوبت تولید مثل، تعداد زیاد تخم پدید می‌آید كه حیوان ماده به وسیله‌ی پاهای شنا، آنها را در زیر شكم خویش نگهداری می‌كند. سپس، از هریك از تخم‌ها موجود كوچكی به نام ”لارو“ متولد می‌شود. دوره‌ی زندگی لاروی در این موجود در حدود ۱۸۰ روز است كه به دنبال آن دوره جوانی آغاز می‌شود در طی این مدت شاه میگوهای جوان از نوعی كرم كه در زیستگاه آنها موجود است، تعذیه می‌كنند. پس از چندین مرتبه پوست‌اندازی، شاه میگوی جوان به یك شاه میگوی بالغ تبدیل می‌شود.
”شاه میگوی خاردار بالغ“ كه طول عمرش بیش از ۵ سال است، همه چیزخوار بوده و از علف‌های دریایی، جلبك‌ها، كرم‌های پرتار، دوكفه‌ای‌ها، سایر سخت‌پوستان (مانند كشتی چسب‌ها) و… تغذیه می‌كنند.
متوسط طول بدن این جانور ۳۰ سانتی‌متر است و حداكثر آن به ۴۰ سانتی‌متر می‌رسد. این خرچنگ‌ها نه تنها سمی و خطرناك نیستند، بلكه به واسطه‌ی بزرگ بودن اندازه‌ی بدن، از نظر علم تغذیه اهمیت فراوانی دارند. بنابراین شاه میگوهای خاردار، از مهم‌ترین محصولات شیلانی مناطق معتدله و گرمسیری اقیانوس‌های بزرگ جهان، محسوب می‌شوند.
در صخره‌های محل زندگی این گونه‌ی جانوری، شكاف‌هایی وجود دارد كه حیوان در مواقع لزوم می‌تواند به آنجا پناه ببرد و خود را از روشنایی، شرایط زیان‌بار محیط و دشمنانی چون كوسه‌ها، سفره‌ماهی‌ها، هشت‌ پایان، دلفین‌ها، لاك‌پشتان دریایی و انسان حفظ كند.
این موجود زیبا كه ساكن آب‌های كم عمق (تا ۱۵ متر) نواحی گرم است، انتشار جغرافیایی بسیار گسترده‌ای دارد و علاوه بر مناطقی از خلیج فارس و دریای عمان، در سرتاسر دریای سرخ (از جنوب شبه جزیره‌ی سینا)، خلیج عدن، سواحل شرقی جنوب آفریقا تا ناتال (آفریقای جنوبی)، ماداگاسكار، جزایر سی‌شل، جزیره‌ی رئونیون، سواحل پاكستان، هند و سریلانكا وجود دارد. این گونه‌ی جانوری همچنین در خارج از این مناطق و در اقیانوس هند شرقی و اقیانوس آرام غربی، جنوب ژاپن، مجمع‌الجزایر میكرونزی، جزایر ساموآ و شمال شرقی استرالیا نیز یافت می‌شود.

مرجان ها

آب‌های قشم، با این تنوع بزرگ جانوری و به ویژه تپه‌ها و جزایر مرجانی آن نه فقط هیچ‌گاه به‌طور كامل و جامع مورد تحقیق قرار نگرفته است بلكه توسط عوامل بیرونی در معرض خطر و تهدید است. در جلوگیری از روند تخریب مرجان‌های منطقه ـ كه خود تأثیر مستقیم بر روی سایر گروه‌های جانوری گیاهی دارد ـ ایفا كند.
در این نواحی، مسائل مربوط به تنوع گونه‌ای و درون گونه‌ای و رقابت بین گونه‌ها و دشمنان و مدافعان مرجان‌ها، برای تحقیقات بسیار مهم است. در آب‌های قشم علاوه بر گروه‌های ذكر شده، گروه نرمتنان موجود نیز بسیار متنوع و قابل توجه است. این گروه شامل شكم‌پایان، دوكفه‌ای‌ها، ناوپایان، بسپاره صدفان و سرپایان است. از دیگر گروه‌های موجود در آب‌‌های قشم می‌توان به سخت‌پوستان كه از متنوع‌ترین گروه‌های بندپایان بعد از حشرات می‌باشند اشاره كرد. این گروه در آب‌های قشم در نواحی جزر و مدی، صخره‌ای، گلی و شنی از تنوع خاص برخوردار بوده كه می‌توان به خرچنگ‌های پهن و دراز، كشتی چسب‌ها، میگوهای عابد، بكشن‌زن و معمولی و خرچنگ دراز دریایی اشاره كرد.

گروه دیگری كه در آب‌های قشم موجود است و تاكنون نیز درباره‌ی آن مطالعه كاملی نشده، گروه خارپوستان است.
این گروه شامل ستاره‌های دریایی، توتیا، خیارهای دریایی و دلارهای سنگی هستند كه در نواحی كم‌عمق زندگی می‌كنند و بالاخره از گروه ماهیان كه از آنها نام برده نشده می‌توان به گل خورك اشاره كرد در منطقه جنگل‌های حرا یافت می‌شود، همچنین می‌توان به گونه‌هایی از ماهیان گویی اشاره كرد كه بر روی صخره‌های بالای سطح آب منتظر برخورد امواج می‌باشند.
اگر زیبایی‌های موجود در آب‌های قشم را مدیون مرجان‌ها بدانیم چیزی به گزاف نگفته‌ایم. نقش مرجان‌ها را در آب‌های منطقه زمانی بهتر می‌توان دریافت كه بدانیم با نابودی آنها بخش اعظم حیات جانوری منطقه از بین خواهد رفت و این مطلب علاوه بر خسارات مهم زیست محیطی تأثیر بسیار ناگواری بر چرخه اقتصادی منطقه به همراه خواهد داشت.
مرجان‌ها علاوه بر تأمین مواد غذایی برای اغلب گونه‌های موجود، نقش بسیار مهمی در تصفیه آب‌های منطقه‌ و مهیا ساختن شرایط برای ادامه زندگی سایر گونه‌ها دارند و نیز عامل بازدارنده‌ای در تخریب نوار ساحلی بر اثر طوفان‌ها و امواج پرقدرت هستند. در حقیقت، مرجان‌ها برای سواحل به عنوان یك موج‌شكن طبیعی عمل می‌كنند.
در آب‌های اطراف قشم بیش از سی گونه مرجان وجود دارد. این رقم در آب‌های خلیج فارس به بیش از ۷۰ گونه می‌رسد كه بیش از پنجاه گونه آن در آب‌های ایران زندگی می‌كنند. مرجان‌ها به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در چرخه حیات آبزیان كوچك پیكر و درشت پیكر منطقه ـ از تغذیه موجودات گرفته تا محلی برای تخم‌گذاری و اختفای آنها ـ نقش بسیار مهمی دارند. شكارچیان بزرگ، از قبیل كوسه‌ها دلفین‌ها، غذای مورد علاقه خود را در بسترهای مرجانی به راحتی می‌یابند. تداوم این حیات آبی قشم و زیبایی‌هایش در گروه حفظ مرجان‌های منطقه است.