لهجه قزوینی

همه ما میدانیم كه زبان فارسی زبان رایج سرزمین باستانی ماست و علاوه بر این قندپارسی زبانهای بومی و محلی نیز در این سرزمین رایج و مصطلح است. زبانهایی نظیر تركی، كردی، گیلكی، بلوچی و بختیاری و … كه بسیاری از هموطنان ما از این زبانها برای گفتگوهای روزمره شان استفاده میكنند كه عمده این زبانها قلمرو و محدوده مشخص و خاصی دارد.اگر زبان را یك غذا بدانیم لهجه ها و گویش ها را باید بعنوان ادویه غذا پنداشت مثلا آبگوشت در تمام مناطق ایران وجود دارد ولی نوع ادویه ای كه در ان استفاده می شود نوع آن را تغییر می دهد. البته لهجه ها تحت تاثیر شرایط اقلیمی قرار دارند ،این شرایط بر روی زبان و لهجه بسیار تاثیر گذار می باشد.اما اگر در حیطه فارسی زبانان و پارسی گویان نظری بیندازیم، خواهیم دید كه بسیاری از مردم فارسی را با لهجه های مختلفی صحبت میكنند،اگرچه پایه زبانشان فارسی است ولی گاه این زبان فارسی از منطقه ای به منطقه ای و از شهری به شهر دیگر كاملا متفاوت است البته محدوده و قلمرو این لهجه ها به مراتب كوچكتر از محدوده زبانهای بومی و محلی است. مردمان سرزمین كاسپین یا همان قزوین كه فارسی را با لهجه ای خاص و شیرین بیان میكنند به دلیل همجواری این شهر با استانهای ترك نشین در طی سالهای طولانی این شائبه در ذهن اكثریت مردم خطور گردیده كه مردمان قزوین نیز به زبان تركی تكلم میكنند. در صورتی كه این تصور اشتباه است و در خصوص بسیاری از شهرهای دیگر هم صورت می پذیرد. در زمان پیش از حمله مغول زبان مردم قزوین را پهلوی ذكر كرده‌اند. حمدالله مستوفی قزوینی زبان مردم دیار خود را نیز پهلوی دانسته‌است. این زبان بعدها و احتمالا در دوره پادشاهی شاه تهماسب جای خود را به زبان فارسی سپرده‌است.استفاده از واژه های قرینه و ساختار تكرار در لهجه قزوینی بسیار مرسوم می باشد؛ و بسیاری از تعابیر مورد استفاده در لهجه قزوینی دو واژه ایست ؛ به گونه ای كه واژه دوم با پذیرفتن ساختار آوایی از واژه اول اتخاذ شده است.مانند: اَجَق وَجَق ( عجیب و غریب ) ، جیجیك پیجیك ( وسایل تزیینی )، تَخته تُوخته ( اسباب و اثاثیه چوبی ) ، سر خود دل خود ( خود رای ) ، نام آوا ها در لهجه قزوینی دو دو قسمت تقسیم می شود :بخش اول نام آواهایی كه بر اثر تكرار صوت طبیعی به وجود آمده اند ؛ مانند : گِله گِله (قطره قطره) ، بخش دوم نام آوا هایی است كه مسقیم از ریشه فعل اقتباس شده است . لازم به توضیح است این گونه نام آوا مختص لهجه قزوینی می باشد ؛ مانند : سُخ سُخ ( از ریشه فعل سوختن ) ، دوز دوز ( از ریشه فعل دوختن ) .مهمترین ویزگی مربوط به ادا شدن حروف پایانی كلمات به فتحه .گویش قزوینی به سه صورت در قزوین بیان می شود ۱- گویش گوی و میدانی در قسمت غرب قزوین است و اصطلاحات تركی زیاد دارد این گویش بیشتر مربوط به مهاجران ترك می باشد ۲- گویش مَقلواكی در محله دباغان و مَقلواك كه صریح و كنایه آمیز می باشد و كشیدگی در كلامات وجود دارد ۳- لهجه سوم لهجه راه ری می باشد كه لهجه رایج و آنچه كه عموم از آن تصور دارند و بعنوان زبان قزوینی شناخته می شود.