مدرسه چهارباغ

مدرسه چهار باغ

از جاذبه های گردشگری شهر اصفهان مدرسه چهار باغ  است كه به نام مدرسه سلطانی و مدرسه مادرشاه نیز نامیده می شود ، آخرین بنای تاریخی و دیدنی عهد صفویه در اصفهان می باشد ، كه برای تدریس و تعلیم طلاب علوم دینی در دوره آخرین پادشاه صفویه ، شاه سلطان حسین از سال ۱۱۱۶ تا ۱۱۲۶ هجری ساخته شده است.

معماری مدرسه چهار باغ

ازنظر تناسب معماری و زیبایی طرح كاشی كاری، گنبد مدرسه چهارباغ بعد از مسجد شیخ لطف الله قرار دارد ولی در نظر استادان بزرگ این فن، در مجلل این بنا كه با طلا و نقره تزیین شده از لحاظ زرگری، طلاكاری، طراحی و قلمزنی، شاهكاری از صنایع ظریفه است و نظیر ندارد. مدرسه چهار باغ از لحاظ كاشی كاری هم دارای اهمیت است و انواع مختلف این فن را مانند كاشی هفت رنگ، معرق، گره چینی، پیلی و معقلی را در خود جای داده و در حقیقت موزه كاشی كاری اصفهان می باشد. محراب و منبر یكپارچه مرمری، حجره مخصوص شاه سلطان حسین، كاشی كاری بی نظیر مدخل مدرسه، خطوط نستعلیق كتیبه ها و پنجره های چوبی آلت بری شده از قسمت های بسیار جالب و تماشایی این بنای نفیس تاریخی است.سبك معماری مدرسه چهار باغ به شیوه اصفهانی است.

اكثر كتیبه های این بنا به خط ثلث عالی عبدالرحیم جزایری است .

دو سنگاب در داخل مدرسه چهارباغ قرار دارند؛ یكی در سرسرای ورودی و دیگری در صحن مدرسه.

۱- سنگاب سرسرای ورودی مدرسه چهار باغ از جنس سنگ پارسی است و بر روی آن كتیبه صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث برجسته در لوحه های كوچكی كنده كاری شده است.

۲- سنگاب موجود در صحن مدرسه چهار باغ روبروی ایوان جنوبی قرارگرفته و آنهم از جنس سنگ پارسی است.

این سنگاب ها شاهكار هنر سنگتراشی و خوشنویسی است.

مدرسه چهارباغ به صورت چهار ایوانی است . نمای خارجی عمارت شامل سردری رفیع و با شكوه و زیبا است هفده طاق نمای دو طبقه آجری در اطراف در ورودی خودنمایی می كنند . سردر ساختمان مدرسه چهار باغ مزین به كاشی های ریز و ظریف همراه با مقرنس های پر نقش و نگار و خطوط مختلف است كه بخش ورودی بنا را تشكیل می دهد .
قسمت داخلی مدرسه چهار باغ شامل هشتی ، ورودی ، حیات داخلی ، گنبد ، مناره و اطاق هاست . زیبا ترین قسمت مدرسه از نظر كاشیكاری هشتی ورودی آن است .

ایوان ها و حجره های صحن چهار ایوانه مدرسه چهار باغ رو به باغی پر درخت قرار دارد كه جویباری از میان آن می گذرد .

حجره هایی كه در دو طبقه و در فواصل ایوان های مدرسه ساخته شده كه اختصاص به سكونت طلاب علوم دینی داشته است . اكثر این حجره ها دارای نقشه یكسانی است كه از یك اتاق نشیمن در جلو و قسمتی به صورت صندوق خانه در عقب و قسمتی به نام بالا خانه تشكیل می شود . در جلوی این حجره ها ایوان زیبا و خوش طرحی قرار دارد .
در جبهه شمالی مدرسه چهار باغ ، ایوان شمالی با دهانه نسبتا عریض و ارتفاع زیاد قرار دارد . كه در جبهه مقابل آن گنبد و مناره های ایوان جنوبی دیده می شود .

تمامی سطوح داخلی بنا به قطعات كوچكی تقسیم می شود كه با كاشی تزیین شده است . منبر دوازده پله مدرسه كه یكپارچه از سنگ مرمر ساخته شده از بهترین نمونه های هنر حجاری و سنگتراشی آن روزگار است . در كنار این منبر، محراب نفیس و بسیار زیبای مدرسه قرار دارد

شبستان مسقف مدرسه چهار باغ كه در ضلع شرقی مدرسه واقع شده با درب منبت كاری بسیار نفیسی به محوطه زیر گنبد مربوط می شود در این شبستان سه محراب وجود دارد.

در شمال مدرسه چهارباغ بازارچه ای زیبا و مرتفع وجود دارد كه در عصر صفویه بازارچه بلند و بازارچه شاهی نیز نامیده می شد . این بازارچه نمونه ارزنده ای از بازارهای عصر صفوی است . در شرق مدرسه چهارباغ كاروانسرای مادر شاه واقع شده كه مهمانسرای عباسی امروز است. كاروانسرای مادر شاه كه مجلل ترین اقامتگاه مسافرین سه قرن پیش بوده از لحاظ سبك معماری در بین هتل های درجه اول دنیا در زمان حاضر بی نظیر و منحصر به فرد است .

مدرسه چهارباغ اصفهان كه پس از پیروزی انقلاب اسلامی « مدرسه علمیه امام صادق (ع) » نامگذاری شد در حال حاضر به آموزش طلاب علوم دینی و حجره های آن نیز همانند عصر صفویه به اقامت طلاب اختصاص دارد .

تاریخچه مدرسه‌ چهارباغ

ساخت مدرسه‌ چهارباغ در سال ۱۱۱۶ هجری قمری آغاز شد و در سال ۱۱۲۶ هجری قمری به پایان رسید. این بنا در واقع آخرین سازه باشكوه عصر صفوی است كه برای تدریس علوم دینی به طلاب ساخته شده است.‍ به‌قول بسیاری از محققان این مجموعه هم‌زمان مدرسه و مسجد بوده است و با ۸۵۰۰ متر مربع مساحت، از آثار مهم و باارزش عصر صفوی محسوب می‌شد.مدرسه‌ چهارباغ موقوفات زیادی داشت كه شامل باغ‌ها، مزارع، روستاها، املاك، دكان‌ها، كاروان‌سراها و سایر مستغلات می‌شد و دارای كتابخانه‌‌‌ای كم‌نظیر و با ارزش بود. تمام این موارد در حمله‌ افغان‌ها نابود شدند. كتابخانه مدرسه با كتب بسیار نفیس و كمیاب، در اختیار طلاب علوم دینی و سایر پژوهشگران و محققان آن روزگار قرار داشت.این مدرسه را مدرسه‌ سلطان می‌نامند؛ چراكه در زمان شاه سلطان حسین ساخته شده است. از آنجایی كه مدرسه در خیابان چهارباغ قرار دارد؛ به آن مدرسه‌ چهارباغ می‌گویند و چون مادر شاه سلطان حسین چند كاروان‌سرا و بازار و نهاد اقتصادی را وقف این مدرسه كرد، گاه این مدرسه را با نام مدرسه‌ مادر شاه می‌خوانند.مدرسه‌ چهارباغ اصفهان كه پس از پیروزی انقلاب اسلامی «مدرسه‌ علمیه امام صادق (ع)» نام‌گذاری شد و در حال حاضر به آموزش طلاب علوم دینی و حجره های آن نیز همانند عصر صفویه به اقامت طلاب اختصاص دارد.

ساعات بازدید و بلیط مدرسه چهارباغ

بازدید از مدرسه چهارباغ تنها در روزهای پنجشنبه از ساعت ۱۴ تا ۲۰ و جمعه از ساعت ۸ تا ۲۰ امكان‌پذیر است. بلیط برای گردشگران بهایی معادل پنج هزار تومان (۱۳۹۹) دارد. پوشش چادر برای خانم‌ها اجباری است و در صورت نداشتن چادر، در ورودی به گردشگران چادر داده می‌شود. اگر به‌عنوان نمازگزار وارد مسجد شوید، می‌توانید رایگان از آن بازدید كنید. 

پرسش‌های متداول

از پیشینه مدرسه چهارباغ بیشتر بدانیم
ایران سرزمینی است كه همواره مهد هنر و زیبایی در كنار كسب دانش بوده است و این دو را مكمل هم می داند و آثار مكتوب و تاریخی به جا مانده از دوران گذشته در اقصی نقاط شهرهای ایران، خود مهر تاییدی بر این نظر می باشد. یكی از به نام ترین شهرهای ایران كه آثار تاریخی زیبایی را در خود جای داده است، اصفهان می باشد.میدان نقش جهان، سی و سه پل، پل خواجو، چهلستون و ... از جمله آثار شناخته شده و ثبت شده جهانی می باشد كه تحسین همگان را در هنر ایرانی و علم معماری در دنیا برانگیخته است.

یكی از زیباترین مكان هایی كه در شهر اصفهان وجود دارد و نمود این هنر و زیبایی در معماری می باشد، این مدرسه است كه تلفیقی از هنر ایرانی و اسلامی می باشد و اینكه این مكان زیبا به منظور كسب دانش ساخته شده است، اهمیت آن بیشتر مشخص می شود و اینكه به علم اندوزی به قدری مهم بوده است كه مكان آن را چنین زیبا طراحی كرده اند به طوری كه با ورود به این باغ در نگاه اول تمامی تصورات ما از  یك مدرسه بر هم میریزد و شكل جدیدی از علم اندوزی را برای ما به نمایش در می آورد. مكانی توام با آرامش، در كنار فعالیت های گسترده دینی و اجتماعی.

 مدرسه چهارباغ به دستور شاه سلطان حسین، آخرین پادشاه سلسله صفوی  تاسیس شد

پیشینه مدرسه چهارباغ به دوران صفویه و آخرین پادشاه این سلسله یعنی شاه سلطان حسین بر می گردد كه به دستور او این بنا در سال 1116 هجری قمری آغاز به ساخت كرد و در سال 1126 به اتمام رسید. البته تاریخ های بسیاری نقل شده است اما قوی ترین آنها این بازه زمانی می باشد؛ زیرا در طول ساختن مدرسه وقفه هایی نیز رخ داده است تا تكمیل و آماده بهره برداری شود.

علت نام گذاری مدرسه چهارباغ
هر بنای تاریخی دارای نامی است كه داستان خود را دارد. در گذشته، نام بناها را به نام موسس یا معمار یا واقف مكانی و یا مكان مهمی كه در نزدیكی آن بوده و یا كاربری بنا نامگذاری می كرده اند. مدرسه چهارباغ بنایی است كه چون برای تحصیل علم بنا شده بود با نام مدرسه خوانده می شود و اینكه در ضلع شرقی خیابان چهار باغ اصفهان واقع شده است، از این رو به آن مدرسه چهارباغ گفته می شود و به این نام بیشتر شهرت جهانی دارد كه اگر وارد این مدرسه شوید و فضای داخلی آن را نظاره گر باشید باید گفت نام به جایی به آن داده اند و باغ زیبایی را رو به روی خود خواهید دید.

 مدرسه چهارباغ واقع در ضلع شرقی خیابان چهارباغ اصفهان است

 
نام های دیگر مدرسه چهارباغ
نام مدرسه چهارباغ مشهورترین نامی است كه به این بنا داده شده است و عموما با این نام در سراسر دنیا شناخته می شود. اما علاوه بر این نام، به دلایل مختلفی اسامی دیگری نیز به مدرسه چهارباغ نسبت داده اند. همانطور كه گفته شد این مدرسه به دستور شاه سلطان حسین صفوی بنایش گذاشته شد و از این رو این مدرسه را نیز مدرسه سلطان سلطان یا مدرسه سلطان حسینیه نیز می نامند.

 مدرسه چهارباغ دارای نام های دیگری مانند مدرسه مادر شاه و مدرسه سلطان نیز می باشد

علاوه بر نام های یاد شده، بعضا مدرسه چهارباغ را با نام مدرسه مادر شاه نیز می شناسند. زیرا بعد از تاسیس این مدرسه، مادر شاه سلطان حسین، چند كاروانسرا و نهادهای اقتصادی مانند سرای فتحیه و  بازار شاهی یا بازارچه بلند را وقت این مدرسه و طلاب آن كرده است، از این رو در برخی از كتیبه ها و اسناد نام مدرسه مادر هم علاوه بر نام های یاد شده، گنجانده شده است. این مدرسه بعد از انقلاب اسلامی به نام مدرسه امام صادق تغییر نام پیدا كرد اما همچنان به نام مدرسه چهارباغ شناخته می شود.

چرا مدرسه چهارباغ شهرتی جهانی دارد؟
هر یك از بناها و آثار تاریخی شهر اصفهان برای همه مردمان جهان شناخته شده می باشد و بیشتر گردشگرانی كه از سراسر دنیا برای بازدید به ایران سفر می كنند حتما در سفر خود از اصفهان دیدن می كنند. نوع خاص سبك معماری و تلفیق علم و هنر در این معماری ها باعث جلب توجه همگان شده است. این مدرسه به واسطه ساختار بنا و محیط سرسبز و دلنشینی كه دارد بسیار مورد توجه می باشد. اما مهمترین عنصری كه باعث جلب نظر افراد بازدید كننده، مخصوصا گردشگران خارجی شده است، نوع كاشی كاری و نقش و نگارها و كتیبه هایی است كه با خط خوش نگاشته شده اند و در جای جای این بنای تاریخی قابل مشاهده می باشد كه با هماهنگی خاص و زیبایی بنا بر موقعیت مكان استفاده شده است. به طوری كه مدرسه چهارباغ را موزه هنر كاشی كاری ایران نیز می نامند.

 مدرسه چهارباغ به دلیل معماری بی نظیری كه دارد بسیار مورد توجه می باشد

ساختار مدرسه تاریخی چهار باغ
درختان چناری كه قدمتی به اندازه مدرسه دارند و جوی نهر آبی كه در میان مدرسه روان است، در ابتدای ورود نظر گردشگران را به خود جلب می كند. اما ساختار مدرسه خود جلوه دیگری دارد. مدرسه چهارباغ، دارای چهار ایوان می باشد و بخش داخلی مدرسه شامل هشتی و درب ورودی، حیاط داخلی و اتاق ها كه به نام حجره شناخته می شوند، گنبد و مناره می باشد. این ایوان ها و حجره ها رو به باغی قرار گرفته اند كه جویباری به نام نهر فرشادی كه شعبه ای از زاینده رود است از میان این باغ می گذرد و فضایی دل انگیز را ایجاد كرده است.

 مدرسه چهارباغ دارای محیطی باغ مانند همراه با حجره هایی برای اسكان طلاب می باشد

حجره های موجود در مدرسه چهارباغ در دو طبقه ساخته شده اند كه به صورت هفده طاق نمای دو طبقه آجری نمایان می شود و مكانی برای اسكان طلاب می باشد كه از نظر ساختاری مشابه هم می باشند و به طور كلی از یك اتاق نشیمن كه بخش ورودی و جلوی حجره قرار دارد كه رو به حیاط مدرسه می باشد و بخشی كه به صندوق خانه معروف است و در بخش انتهایی حجره قرار دارد و بخشی به عنوان بالاخانه تشكیل شده است. ضلع شرقی مدرسه دارای شبستان مسقفی است كه دارای سه محراب می باشد و محل عبادت و مباحث طلاب می باشد. در گذشته قبل از حمله افغان ها، مدرسه چهارباغ دارای كتابخانه ارزشمندی بود كه كتاب های نفیسی را در خود جای داده بود كه نابود شده است.

زیبایی شناختی مدرسه چهارباغ
همانطور كه گفته شده به خاطر سبك زیبا و نوع معماری شگفت انگیزی كه این مدرسه دارد، در بین گردشگران بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. اما در این سازه چه عناصری به كار رفته است كه باعث این همه توجه و شگفت انگیزی در بین گردشگران شده است؟

 مدرسه چهارباغ دارای بهترین نمونه های كاشی كاری می باشد

مدرسه چهارباغ چهار باغ دارای گنبدی می باشد كه از نظر كارشناسان میراث فرهنگی بعد از گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان، از نظر كارشی كاری كه شامل كاشی های هفت رنگ، همراه با معرق، گره سازی، پیلی و معلقی است، بسیار حیرت انگیز می باشد. علاوه بر این گنبد زیبا، نمای بیرونی مدرسه دارای سردری بلند می باشد كه بسیار باشكوه می باشد كه با كاشی های رنگین و ظریف همراه با نقش و نگارها و خطوط اسلیمی این زیبایی دو چندان شده است و ابهت خاصی به مكان داده است. علاوه بر آن در دو طرف این سر در دو سكوی تمام مرمر وجود دارد كه در معماری آن دوران مرسوم بوده چنین طراحی و محلی برای استراحت و نشستن بعضا رهگذران یا مراجعه كنندگان می باشد.

چیزی كه در هنگام ورود به مدرسه چهارباغ در ابتدا خودنمایی میكند، تزیین درب ورودی با طلا و نقره همراه با خطوط نستعیق از اشعاری می باشد كه حكایت از یكی از هنرهای اصفهان یعنی قلمزنی و زرگری دارد.

با ورود به داخل مدرسه چهارباغ با انواع كاشی كاری ها و كتیبه ها مواجه می شوید كه بر جای جای این مدرسه خودنمایی میكنند. محراب و پلكان 12 پله ای تمام مرمر . یكپارچه در این مدرسه خود حكایت از هنر حجاری در آن دوران می كند كه تا به امروز باقی مانده است؛ و بسیاری زیبایی های دیگر كه باید از نزدیك این بنای فوق العاده را نظاره گر باشید.

تاریخچه سیستم مدیریتی در مدرسه چهار باغ
هر مكان آموزش برای پیشبرد كار خود دارای قوانین و شرح وظایفی می باشد. مدرسه چهارباغ با اینكه در گذشته های دور  تاسیس شده است، دارای شرح وظایفی برای مسئولان خود بوده است كه نشان از اهمیت و نظم این مكان دارد.

تصاویر مدرسه چهارباغ

اولین مسئول این این مدرسه شخص خود شاه بوده است. و بعد از او متولی شرعی وقت بوده است كه وظیفه او تعیین مدرسین، خادمین، كتابدار و دیگر مسئولیت ها بوده است. علاوه بر اینها مسئول مدرسه وظیفه نظارت بر گزینش طلاب را داشته است. از طرفی مدرسین در این مدرسه بر حسب نوع تشخیص خود می توانستند فرد طلبه بی صلاحیت را از مدرسه اخراج كنند. این مدرسه همچنین دارای طبیب بوده است كه از بین طبیبان مجرب دربار شاه انتخاب می شده است.

مسئولیت ها و وظایف
در مدرسه چهارباغ، هر یك از افراد وظیفه ای را بر عهده داشتند كه در كنار هم مدرسه را مدیریت می كردند. از مهمترین این مسئولین و وظایف آنها می توان به این موارد اشاره نمود: مدرسین حق تدریس داشتند و می توانستند در تایید و یا رد صلاحیت طلبه دخیل باشند. مستوفی سركار موقوفات مسئول نظارت بر موقوفات و درآمدهای ناشی از آن و نحوه هزینه كردن بر آنها را داشته است. سركار عمله مدرسه كه خادم باشی بود كه مسئولیت حفظ نظم و پاكیزگی مدرسه و رسیدگی به امور خادم های زیر دست را داشته است. كتابدار همانطور كه از سمت آن پیداست مسئول كتاب های مدرسه و مكان مطالعه طلاب بوده است. تحویلدار كه مسئول نظارت بر لوازمی بوده كه طلاب به امانت می گرفتن و همچنین مسئول تامین سوخت و پخش آن بین طلاب بوده است.

 در مدرسه چهارباغ، هر یك از افراد وظیفه ای داشتند كه در كنار هم مدرسه را مدیریت می كردند

چه درس هایی در مدرسه چهارباغ تدریس می شد؟
با اینكه علم آموزی بسیار مورد توجه بوده است، اما تدریس همه دروس در این مدرس مجاز نبوده است و برخی از دروس در این مدرسه تعلیم داده می شده است. از جمله این دروس كه طبق قوانی و وقف نامه مشخص شده بود می توان به این موارد اشاره كرد: حدیث اهل بیت، تفسیر، فقه و منطق و اصول و مقدمات صرف و نحو عربی. تدریس حداقل یك درس از كتابهای مشهور در زمینه احادیث اهل بیت از جمله علوم و سرفصل های مجاز برای تدریس بوده است. بعدها تدریس حساب و هندسه و ستاره شناسی (علم هیئت) و حكمت نیز گنجانده شد.

 عكس های مدرسه چهارباغ در اصفهان

استادان مدرسه چهارباغ
مدرسه چهارباغ به خاطر شهرتی كه در زمان خود و بعده ها داشته است، استادان به نام بسیاری را به خود دیده است كه طلاب بسیاری از محضر آنها استفاده كردند. از اساتید به نام این مدرسه كه تا قبل از دوران پهلوی دایر بوده است، می توان به این افراد اشاره كرد: معروفترین و بنام ترین استاد مدرسه چهارباغ میر محمد باقر خاتون آبادی می باشد كه بعد از او فرزندش میر محمد سمت او را بر عهده داشت. بعد از او میر معصوم خاتون آبادی و مدرس رسمی انتصابی درس حكمت یعنی میر ابوالقاسم مدرس خاتون آبادی از دیگر مدرسین بودند.

مرجع تقلید حجت الاسلام سید محمد باقر شفتی، شیخ ابوالقاسم نورایی سدهی (مدرس فقه و اصول)، استاد به نام و فیلسوف و عارف معروف محمدرضا الهی قمشه ای، شیخ اسدالله قمشه ای كه مدرس درس ریاضیات و حكمت بود از مشهورترین مدرسین می باشند كه تا قبل از تعطیلی موقت این مدرسه در دوران پهلوی تدریس می كردند.

كتابخانه مدرسه چهارباغ
یكی از شاخص ترین كتابخانه های عصر صفوی در این مدرسه بوده است و كتاب های نقیسی در خود داشته است كه وقت شاه سلطان حسین بوده است. اما این كتابخانه ارزشمند در زمان حمله افغانها از بین رفته است. اما به گزارش كتابدار وقت آن زمان یعنی میرزا حسن خان، بخشی از كتاب ها در آن زمان توسط مدرس این مدرسه در سردابه مدرسه چهارباغ مخفی شد كه طی مرور زمان متاسفانه از بین رفتند.

 
سنگاب های مدرسه چهارباغ
سنگاب را می توان ظرف سنگی بزرگی گفت كه در زمان  گذشته آن را از آب پر می‌كردند كه موارد مصرف آن برای نوشیدن آب و یا گرفتن وضو بوده است. اصولا  سنگاب ها را در حیاط مسجد یا امامزاده نصب می كردند اما این یك قاعده كلی نبود، بلكه بر حسب نیاز در سایر قسمت ها و مكانی های عمومی حتی در شهر هم از آن استفاده می‌كرده‌اند.

 مدرسه تاریخی چهارباغ در برهه از زمان بسته بوده است

در مدرسه چهارباغ نیز دو سنگاب مورد استفاده قرار می گرفته است. یكی در داخل مدرسه در سرسرای ورودی و دیگری در صحن مدرسه.سنگاب سرسرای ورودی از جنس سنگ پارسی است و كتیبه ای كه بر روی آن وجود دارد صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث برجسته است كه در لوحه‌های كوچكی كنده‌كاری شده ‌است. طبق این كتیبه، این سنگاب در ماه شعبان سال ۱۱۱۰ هجری قمری توسط سنگ‌تراشی به نام محمد طاهر ساخته ‌شده ‌است. دومین سنگاب روبروی ایوان جنوبی قرار دارد و از جنس سنگ پارسی است كه در  سال 1090 هجری قمری ساخته شده است كه طبق این تاریخ های ایجاد سنگاب می توان به این نتیجه رسید كه این سنگاب ها قبل از تاسیس مدرسه ساخته شده اند و به این مدرسه آورده شده اند.

موقوفات مدرسه چهارباغ
مدرسه چهارباغ به دلیل اهمیتی كه داشته است، دارای موقوفات بسیاری می باشد. از جمله آنها می توان به این موارد اشاره كرد كه شامل باغ ها، مزارع كشاورزی در روستاها، دكان ها، كاروانسراها و ... كه كاروانسرای مادر شاه كه به كاروانسرای عباسی امروزه شناخته می شود و از مجلل‌ترین اقامتگاه مسافرین سه سده پیش بوده، به این مدرسه متصل است و وقف مدرسه چهارباغ شده است. بازارچه فتحیه و بلند از دیگر موقوفات می باشند.

كاربری های دیگر مدرسه تاریخی چهار باغ
مدارس همواره محل كسب علوم و دانش اندوزی می باشند. اما مدرسه تاریخی و زیبای چهارباغ تنها یك مدرسه عادی نبوده است و علاوه بر كسب علوم دینی، به واسطه نوع كاربری كه داشته است و در حوزه دینی طلایی را پرورش می داده است، از شبستان آن هم به منظور مسجد و برگزاری مراسم های دینی و مذهبی استفاده می شده است و در طول اعصار محل پرورش شخصیت های بزرگ و اتفاقات سیاسی و اجتماعی تاثیر گذار نیز بوده است. از این رو می توان گفت كه مدرسه چهارباغ تلفیقی از مدرسه و مسجد برای در كنار هم قرار گرفتن مردم و طلاب دینی بوده است تا به این وسیله ارتباطی نزدیكتر با هم داشته باشند و بهتر بتوانند در موارد اجتماعی همگام هم باشند.

 مدرسه چهارباغ بعد از انقلاب مجدد فعالیت خود را قویا از سر گرفت

سرنوشت مدرسه چهارباغ بعد از صفویه
همانطور كه گفته شد این مدرسه در زمان پادشاهی آخرین پادشاه از سلسله صفوی تاسیس شده بود و تا آخرین روزهای دوران صفوی نزدیك به چندین هزار طلبه را تربیت كرده بود. بعد از صفویه، با روی كار آمدن قاجار از اعتبار این مدرسه كاسته شده و تعداد طلبه های اندكی در آن به تحصیل مشغول شدند و به تبع آن موقوفات آن هم آسیب دید. در طول این دوران از لحاظ علمی نیز سطح طلبه ها به شدت افول داشته است و به طوری كه برخی از فرایض و مراسم های مرسوم را به اشتباه انجام می دادند كه این خبر به گوش علمای نجف رسید و برای پرورش طلاب به این مدرسه عازم شدند و دوباره آن را احیا كردند.

این مدرسه به فعالیت خود همچنان ادامه داد تا اینكه با روی كار آمدن حكومت پهلوی برای مدتی این مدرسه تعطیل شد و از فعالیت و پذیرش طلبه باز ماند. اما در سال 1320 مجدد بازگشایی شد  و كتابخانه قدیمی آن با نام كتابخانه فرهنگ مجدد آغاز به فعالیت كرد و تا به امروز فعالیت دارد.

سرنوشت مدرسه چهارباغ پس از انقلاب
با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، حوزه های علمیه مجدد اعتبار خود را به دست آوردند و پرورش طلاب دینی احیا شد و نسب به دوران خفقان گذشته توانستند فعالیت های دینی و سیاسی و اجتماعی خود را از  سر بگیرند. یكی از این مراكز و حوزه های مهم در ایران همین مدرسه چهارباغ بود كه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، با نام مدرسه علمیه امام صادق فعالیت خود را شروع كرد و تا به امروز همچنان یك از مراكز قوی در زمینه پرورش طلاب دینی میباشد.