جغدهای شمس العماره

شاید بتوان دوران ناصری را آغاز ورود عناصر مدرنیته به ایران دانست و بخش اعظمی از این روند، مرهون میل شاهانه ناصرالدین شاه است. شمس العماره، اولین ساختمان بلند مرتبه دارالخلافه، یكی از آنهاست.

ناصرالدین شاه با دیدن تصاویر ساختمان‌های فرنگی و شنیدن تعاریف مختلف، به دوستعلی خان معیر الممالك دستور داد تا ساختمانی رفیع در ارگ تهران بنا كند.

كار ساخت و ساز شمس العماره ۲ سال به طول انجامید. هزینه ساخت و ساز آن به همراه تزئینات و فرش و مبلمان مجموعاً چهل هزار تومان شد كه دوستعلی خان كل هزینه را شخصا تقبل كرد و شمس العماره را به قبله عالم تقدیم كرد.

شمس العماره با ۵ طبقه كه بلندترین ساختمان ایران تا به آن زمان بود، اولین بنایی است كه در ساخت آن از فلز استفاده شده است. با وجود نشانه‌هایی از معماری غربی، امّا معماری كلی شمس العماره ایرانی است. شمس العماره تزئینات آینه كاری و كاشی كاری بسیار زیبایی دارد كه جلوه دیگری به مجموعه ارگ تهران می‌دهد. شمس العماره به قدری برای مردم تهران عجیب بود كه مدت‌ها به عنوان نماد تهران شناخته می‌شد و برای تهران آن روزگار به قدری بلند بود كه شاه و كاخ نشینان می‌توانستند از بالای آن تمام تهران را تماشا كنند.

در میان دو برج شمس العماره، برج كوچكتری قرار دارد كه ساعت اهدایی ملكه انگلیس را در آن قرار دادند. صدای زنگ این ساعت به قدری بلند بود كه تا چهار فرسخی (۲۴ كیلومتر) می‌رسید و تمام مردم تهران آن را می‌شنیدند. این امر باعث رنجش مردم و كاخ نشینان شد و شاه دستور داد تا صدای آن را كم كنند؛ اما این دستكاری باعث شد ساعت از كار بایستد.

اما شگفتی‌های شمس العماره به همین جا ختم نمی‌شود و مردم افسانه‌های بسیاری پیرامون آن و به ویژه برج ساعتش نقل می‌كنند. بر بالای برج ساعت بیرقی سیاه رنگ در اهتزاز بوده است كه می‌گویند روزی كلاغ‌ها به آن حمله می‌كنند و آن را پاره می‌كنند. تنها پس از چند روز، محمدعلی شاه از حكومت ساقط می‌شود و مردم این دو واقعه را به هم مرتبط می‌دانند.

علاوه بر این، بالای این برج دو جغد زندگی می‌كردند. مردم به بدشگونی جغدها معتقد بودند و دیده شدن آنها را نشانه اتفاقی شوم و تغییر سلطنت می‌دانستند. این جغدها دو بار از برج خارج شدند. بار اول به مدت سه روز بیرون بودند و در روز سوم، ناصرالدین شاه در حرم حضرت عبدالعظیم به دست میرزای رضای كرمانی كشته شد و مظفرالدین شاه به سلطنت رسید. بار دوم جغدها در شهریور ۱۳۲۰ دیده شدند و چند روز بعد قوای متفقین تهران را فتح كرد و محمدرضا شاه پهلوی جایگزین رضا شاه شد.