یكی از ویژگیهای بارز شهرسازی محله های قدیم یزد، كوچه ها و گذرهای سرپوشیده آن هستند كه به آنها “ساباط” گفته می شود. هدف از طراحی و اجرای ساباط این است كه انسان گرمازده كویر را دمی در زیر سایه خود، از تابش خورشید در امان نگهدارد.
ساباط در لغت به معنای راهرو، دالان و سقفی است كه بر روی كوچه ها و معابر ساخته می شود.
معماران یزدی نه تنها تمام جوانب را در ساخت داخل خانه مد نظر داشته اند، بلكه در ساخت كوچه هم با توجه به نیازها و شرایط اقلیمی و فرهنگی مردم منطقه، ویژگیهای ارزنده و جالب توجهی را در نظر داشته اند.
یكی از خصوصیات بارز محله های قدیمی در استان یزد، كوچه ها و گذرگاههای سرپوشیده ی آن به نام «ساباط» است.
ساباطها (سابات) از ویژگیهای معماری زیست بوم‌های گرمسیر و كویری هستند. یكی از كاركردهای سابات پدید آوردن سایه و جایگاهی خنك برای رهرگذران است.این سازه به سبب نیمه پوشیده بودن در تابستان به پدید آمدن كوران هوا می‌انجامد كه هوای درون سابات را از بیرون آن خنكتر می كند. همین نیمه پوشیده بودن در زمستان به گرمتر شدن هوای درون سابات از بیرون آن می انجامد. سابات‌ها همچنین مایه یكپارچگی و استواری خانه‌های كنارشان هستند و به آنها در پایداری در برابر نیروهای پدید آمده از فشار سازه كمك می‌كنند.
در برخی از كوچه های بن بست كه دارای ساباط است، در قسمت ورودی كوچه دری محكم گذاشته می شده است كه به این گونه فضاها كه برای افزایش امنیت ساكنان كوچه مؤثر بوده «دربند» می گویند. در هر دربند چند خانوار زندگی می كردند.
نحوه استقرار ساباطها به گونه ای است كه انسان پیاده در مسیر حركت خود در یك توالی مناسب در فضای سایه قرار می گیرد. در خیلی از ساباطها ورودی چند خانه مجتمع شده است كه از نظر افزایش حس همسایگی و همبستگی محله ای حائز اهمیت است.
ساباط وسیله ای در تقابل با وزش بادهای موسمی نیز هست. معمولا پشت بام ساباطها مورد استفاده واحدهای همجوار قرار می گیرد كه در برخی از آنها به صورت اتاقی مشرف به كوچه جلوه گر می شود.
