روستای قلات

قلات روستایی كه تمام می شود
قلات روستایی با قدمت ۲۵۰۰ ساله در ۳۶ كیلومتری شمال غرب شیراز در منطقه ای سرسبز و خوش آب و هوا در كنار چشمه ای بنا شده است.در سال های اخیر با توجه به گسترش شیراز به این سمت، زمین های منطقه به مرور در بازار باغ شهر قبضه می شوند و بافت قدیم این روستا در حال متروك شدن و نابودی است.
موقعیت و تاریخچه قلات

روستای تاریخی قلات از توابع بخش مركزی شهرستان شیراز است، كه با مختصات جغرافیایی ۵۲ درجه و ۱۹ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه عرض شمالی، در ۳۶ كیلومتری شمال غرب شهر شیراز واقع شده است. ارتفاع روستای قلات از سطح دریا ۲۰۶۵ متر است. آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد است.
قلات،

از جمله روستاهای تاریخی استان فارس است كه قدمتی طولانی دارد. بقایای بناهای قدیمی كه تاریخ برخی از آن‌ها به قرون‌های پیش و بعد از اسلام مربوط می‌شود، تاریخ استقرار انسانی در این ناحیه را به دوران‌های گذشته پیوند می‌زند.
مردم روستای قلات به زبان فارسی با لهجه محلی (قلاتی) سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهبی شیعه جعفری هستند.
الگوی معیشت و سكونت
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵، جمعیت روستای قلات ۲۰۷۲ نفر بوده است كه در سال ۱۳۸۵، به ۷۰۰۰ نفر افزایش یافته است.
مشاغل اكثر مردم روستای قلات دامداری، باغداری و فعالیت‌های خدماتی و صنایع دستی است. گردو، بادام، انگور، انجیر، انار، زردآلو، آلو و گوجه سبز از محصولات باغی و فرآورده‌های لبنی مانند شیر، پنیر، كره و كشك نیز از محصولات دامی این روستاست. شیره انگور، رب انار و آب غوره از دیگر فرآورده‌های غذایی روستای قلات است.
محصولاتی از قبیل گیوه، سبد دستباف، گره (ظرف بافته شده) دولك، مشك (كه برای خنك نگه داشتن آب به كار می‌رود) و وسایل چوبی از جمله تولیدات صنایع دستی این روستاست.
روستای قلات در ناحیة كوهستانی استقرار یافته و بافت مسكونی متمركزی دارد. خانه‌های روستاییان به صورت پلكانی، در دامنه كوه دراك بنا گردیده و درختان بلندی آن‌ها را دربرگرفته است. مصالح به كار رفته در خانه‌های قدیمی عمدتاً سنگ، خشت، گل، گچ و چوب است و سقف آن‌ها نیز مسطح می‌باشد. برخی از خانه‌ها در یك طبقه و برخی دیگر در دو طبقه ساخته شده‌اند.
موقعیت تفرجگاهی روستای قلات به رونق و آبادانی آن افزوده است، بطوری كه در سال‌های اخیر بناها و خانه‌های مدرنی در این روستا ساخته شده و سیمای قدیمی روستا را دگرگون كرده است. بناهای جدید از مصالحی مانند سنگ، سیمان، آهن و آجر در چند طبقه ساخته می‌شوند.
جاذبه‌های گردشگری
روستای كوهستانی قلات، چشم‌اندازها و جلوه‌های طبیعی زیبایی دارد. باغ‌های سرسبز و وسیع میوه در داخل و اطراف روستا، به ویژه در بهار و تابستان فضای دلپذیری برای گردشگری به وجود می‌آورد. بافت كالبدی معماری خیره كننده كوهستانی، كوچه‌های یپریپیچ و خم كه جویبارهای زلالی نیز در میان آن‌ها جاری است، جذابیت منحصر به فردی به این روستا بخشیده‌اند.
آبشارهای سه گانه روستای قلات كه از میان صخره‌ها سرازیر می‌شود، از جاذبه‌ها و زیبایی‌های طبیعی روستای قلات به شمار می‌آید. حواشی رودخانه‌های شب شتری و چشمه انجیری، با پوششی از گیاهان خودرو، گل‌های وحشی و گیاهان دارویی بودمادران، ختمی، آویشن، پونه، مرزه و … از جاذبه‌های كم نظیر روستای قلات محسوب می‌شوند.
كلیسای قدیمی روستا كه معماری سنگی و جالب توجهی دارد، در میان درختان بلند كوچه‌های آرام روستا به جا مانده است. این كلیسا كه در گذشته عبادتگاه مسیحیان ساكن در روستا بوده است، اینكه به دلیل مهاجرت آنان رو به تخریب گذاشته است.
تفرج‌گاه‌های معروف شب شتری و چشمة انجیری كه در فصول بهار و تابستان با سرسبزی و طراوت جلوه خاصی می‌یابند، گردشگران بسیاری به به سوی خود جلب می‌كنند.
آسیاب‌های آبی، گورستان قلات و نوع حجاری و حكاكی سنگ‌های آن، بازار قدیمی و سنگ فرش شده، قلعه قزل ارسلان و دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای قلات در زمره ثروت‌های طبیعی و تاریخی روستا به شمار می‌روند.
مردم روستای قلات در ایام ویژه‌ای از سا لمثل نوروز، سیزده به در و چهارشنبه سوری بهجشن و شادی می‌پردازند. در ایام عزاداری به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا، به سوگ می‌نشینند و در مكان‌های مذهبی به عزاداری و احسان می‌پردازند.
مردم روستای قلات غالباً در مراسم جشن و سرور و به ویژه در عروسی‌ها از پوشاك عشایر قشقایی استفاده می‌كنند.
موسیقی مورد علاقه مردم روستای قلات، همان موسیقی رایج در نواحی روستایی استان فارس است.
واشنگ نوعی هم آوایی است كه توسط زنان روستا در عروسی‌ها اجرا می‌شود. ضرب، ویلون، دهل و سرنا از سازهای مورد استفاده مردم روستای قلات است.
شش خانه و سنگ بازی كه در لهجه قلاتی لنج بنجك نامیده می‌شود، از بازی‌های مورد علاقه كودكان روستای قلات است. چوب بازی كه تركه بازی هم خوانده می‌شود از بازی‌هایی است كه در مراسم عروسی اجرا می‌شود. ترنه بازی نیز از دیگر بازی‌های متداول روستاست و اغلب مردان در فصل بهار به آن می‌پردازند.
كشك پیاز، كشك گردو، عدسی، كله پاچه و آش رشته از غذاهای محلی رایج در این روستاست.
دسترسی: روستای قلات در فاصله ۱۵ كیلومتری شیراز قرار دارد و با جاده آسفالت قابل دسترسی است.

****************

موقعیت و تاریخچه
روستای تاریخی قلات از توابع بخش مركزی شهرستان شیراز است، كه با مختصات جغرافیایی ۵۲ درجه و ۱۹ دقیقه طول شرقی و ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه عرض شمالی، در ۱۵ كیلومتری شمال غرب شهر شیراز واقع شده است. ارتفاع روستای قلات از سطح دریا ۲۰۶۵ متر است. آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد است.
قلات، از جمله روستاهای تاریخی استان فارس است كه قدمتی طولانی دارد. بقایای بناهای قدیمی كه تاریخ برخی از آن‌ها به قرون‌های پیش و بعد از اسلام مربوط می‌شود، تاریخ استقرار انسانی در این ناحیه را به دوران‌های گذشته پیوند می‌زند.
مردم روستای قلات به زبان فارسی با لهجه محلی (قلاتی) سخن می‌گویند، مسلمان و پیرو مذهبی شیعه جعفری هستند.
الگوی معیشت و سكونت
براساس نتایج سرشماری سال ۱۳۷۵، جمعیت روستای قلات ۲۰۷۲ نفر بوده است كه در سال ۱۳۸۵، به ۷۰۰۰ نفر افزایش یافته است.
مشاغل اكثر مردم روستای قلات دامداری، باغداری و فعالیت‌های خدماتی و صنایع دستی است. گردو، بادام، انگور، انجیر، انار، زردآلو، آلو و گوجه سبز از محصولات باغی و فرآورده‌های لبنی مانند شیر، پنیر، كره و كشك نیز از محصولات دامی این روستاست. شیره انگور، رب انار و آب غوره از دیگر فرآورده‌های غذایی روستای قلات است.
محصولاتی از قبیل گیوه، سبد دستباف، گره (ظرف بافته شده) دولك، مشك (كه برای خنك نگه داشتن آب به كار می‌رود) و وسایل چوبی از جمله تولیدات صنایع دستی این روستاست.
روستای قلات در ناحیة كوهستانی استقرار یافته و بافت مسكونی متمركزی دارد. خانه‌های روستاییان به صورت پلكانی، در دامنه كوه دراك بنا گردیده و درختان بلندی آن‌ها را دربرگرفته است. مصالح به كار رفته در خانه‌های قدیمی عمدتاً سنگ، خشت، گل، گچ و چوب است و سقف آن‌ها نیز مسطح می‌باشد. برخی از خانه‌ها در یك طبقه و برخی دیگر در دو طبقه ساخته شده‌اند.
موقعیت تفرجگاهی روستای قلات به رونق و آبادانی آن افزوده است، بطوری كه در سال‌های اخیر بناها و خانه‌های مدرنی در این روستا ساخته شده و سیمای قدیمی روستا را دگرگون كرده است. بناهای جدید از مصالحی مانند سنگ، سیمان، آهن و آجر در چند طبقه ساخته می‌شوند.
جاذبه‌های گردشگری
روستای كوهستانی قلات، چشم‌اندازها و جلوه‌های طبیعی زیبایی دارد. باغ‌های سرسبز و وسیع میوه در داخل و اطراف روستا، به ویژه در بهار و تابستان فضای دلپذیری برای گردشگری به وجود می‌آورد. بافت كالبدی معماری خیره كننده كوهستانی، كوچه‌های پرپیچ و خم كه جویبارهای زلالی نیز در میان آن‌ها جاری است، جذابیت منحصر به فردی به این روستا بخشیده‌اند.
آبشارهای سه گانه روستای قلات كه از میان صخره‌ها سرازیر می‌شود، از جاذبه‌ها و زیبایی‌های طبیعی روستای قلات به شمار می‌آید. حواشی رودخانه‌های شب شتری و چشمه انجیری، با پوششی از گیاهان خودرو، گل‌های وحشی و گیاهان دارویی بودمادران، ختمی، آویشن، پونه، مرزه و … از جاذبه‌های كم نظیر روستای قلات محسوب می‌شوند.
كلیسای قدیمی روستا كه معماری سنگی و جالب توجهی دارد، در میان درختان بلند كوچه‌های آرام روستا به جا مانده است. این كلیسا كه در گذشته عبادتگاه مسیحیان ساكن در روستا بوده است، اینكه به دلیل مهاجرت آنان رو به تخریب گذاشته است.
تفرج‌گاه‌های معروف شب شتری و چشمة انجیری كه در فصول بهار و تابستان با سرسبزی و طراوت جلوه خاصی می‌یابند، گردشگران بسیاری به به سوی خود جلب می‌كنند.
آسیاب‌های آبی، گورستان قلات و نوع حجاری و حكاكی سنگ‌های آن، بازار قدیمی و سنگ فرش شده، قلعه قزل ارسلان و دیگر جاذبه‌های گردشگری روستای قلات در زمره ثروت‌های طبیعی و تاریخی روستا به شمار می‌روند.
مردم روستای قلات در ایام ویژه‌ای از سا لمثل نوروز، سیزده به در و چهارشنبه سوری بهجشن و شادی می‌پردازند. در ایام عزاداری به ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا، به سوگ می‌نشینند و در مكان‌های مذهبی به عزاداری و احسان می‌پردازند.
مردم روستای قلات غالباً در مراسم جشن و سرور و به ویژه در عروسی‌ها از پوشاك عشایر قشقایی استفاده می‌كنند.
موسیقی مورد علاقه مردم روستای قلات، همان موسیقی رایج در نواحی روستایی استان فارس است.
واشنگ نوعی هم آوایی است كه توسط زنان روستا در عروسی‌ها اجرا می‌شود. ضرب، ویلون، دهل و سرنا از سازهای مورد استفاده مردم روستای قلات است.
شش خانه و سنگ بازی كه در لهجه قلاتی لنج بنجك نامیده می‌شود، از بازی‌های مورد علاقه كودكان روستای قلات است. چوب بازی كه تركه بازی هم خوانده می‌شود از بازی‌هایی است كه در مراسم عروسی اجرا می‌شود. ترنه بازی نیز از دیگر بازی‌های متداول روستاست و اغلب مردان در فصل بهار به آن می‌پردازند.
كشك پیاز، كشك گردو، عدسی، كله پاچه و آش رشته از غذاهای محلی رایج در این روستاست.
دسترسی: روستای قلات در فاصله ۱۵ كیلومتری شیراز قرار دارد و با جاده آسفالت قابل دسترسی است.

توی قلات یك كلیسای نیمه‌مخروبه هم هست

آن گنبدی كه بالای شیروانی می‌بینید، زمانِ آبادانی كلیسا صلیب بوده و اگر دقت كنید می‌بینید كه برای ساختن گنبد قسمتی از ورق شیروانی را بریده‌اند.
خوب بعضی از روستاهای ایران جمعیت مسیحی (معمولا ارمنی) قدیمی دارند. قلات جزو این روستاها نیست و مسیحیانش مسلمانان سابقی هستند كه در همین قرن خورشیدی به مسیحیت گرویده‌اند. باعث و بانی تغییر دین هم یكی از بزرگان روستا بوده به نام «عبدالمسیح».
خود عبدالمسیح هم قبلا مسلمان بوده و «عبدالعلی» نام داشته و بعدها (فكر می‌كنم بعد از ازدواج با همسر مسیحی‌اش) به مسیحیت گرویده است. این نمایی از خانه‌ی عبدالمسیح است كه مدتی بعد از درگذشتش فروخته شده و خانواده‌اش مهاجرت كرده‌اند به انگلیس.