روستای اشكجان پهلو درشهرستان سیاهكل یكی از شهر های استان گیلان می باشد این روستا در جنوب سیاهكل و در فاصله حدود بیست كیلو متری آبشار لونك قرار دارد روستای با اب و هوای معتدل و خاك جلگه ای است روستایان ان مردمی سخت كوش و مهمان نواز هستند شغل بیشتر انان برنج كاری و چای كاری است از ییلاق های خوش اب و هوای ان می توان از لارخانی ، آغوزی، اربستان ، اسپیلی و سنگسر و… می باشد كه از بخش دیلمان می باشد.
روستای اشكجانپهلودر ۳ كیلومتر از شهرستان سرسبز سیاهكل یعنی كیلومتر ۳ جاده ی زیبای دیلمان قرار دارد.
كمی كه از پیچ و خم جاده ی زیبای دیلمان به سمت بالا برویم با پشت سر گذاشتن روستای مهربن به روستای نارنجدارك میرسیم. سمت راست روستای نارنجدارك جاده فرعی داریم كه شریان اصلی راه اشكجانپهلو است كه با همت مسئولان محترم جهاد سازندگی واحالی خوب چندی است كه آسفالت گردیده وجاده به نام یگانه شهید محبوب روستا شهید حسین كوهنورد نام گذاری گردیده است.
اگر بخواهیم فرض كنیم یك لحظه از بالا یا از آسمان به این روستا نگاه كنیم یك كشتی به گل نشسته كه از قسمت پایین به جلگه وقسمت عرشه كشتی همان ورودی روستا از شرق كه نانجدارك است به صورت یك یال به سمت پایین یا غرب كشیده شده است.
یعنی وقتی كه از ورودی اصلی وارد روستا می شویم اگر سمت راست و چپ روستا را كه بنگریم از هر طرف یك دره زیبا میبینیم
یعنی در سمت راست دره ایست كه فقط زمستان ها آب دارد و رودخانه ا ی فصلی است، در پایین دست همان دره چشمه هایی قرار دارد كه بعدا برایتان معرفی خواهم كرد. این دره به نام مهربن دره نامیده میشود.
و اما در سمت چپ روستا دره رودخانه خاسكت قرار دارد كه سد خاكی اشكجانپهلو درابتدای آن قرار گرفته و تمام هستی روستا به آن وابسته
می باشد؛ كه در سطرهای بعد به حساسیت های این موضوع می پردازم كه وجود این سد چقدر برای روستائیان مهم است.
اما در تقسیمات روستا می توان آن را به دو بخش ارتفاعات كه از پایین به سمت شمال شرقی به ارتفاعات دیلمان كشیده می شود و جلگه ای اش
تقسیم بندی كرد و در امتداد خاسكت پیش رفت.
كار اصلی مردم این روستا شالی كاری و كشت برگ سبز چای است و در كنار این دو شغل مهم دامداری،پرورش زنبور عسل، پرورش كرم ابریشم ،باغبانی و كشت درخت صنعتی صنوبر و… میتوان اضافه كرد و بخشی از مردم ده كه تعدادشان كمتر از انگشتان دست می باشد به
گله داری بصورت ییلاق و قشلاق مشغولند كه از اواخر اردیبهشت و بعد از نشاء شالی انجام كوچ موقت را آغاز میكنند، كه البته این كار به زمان های دور یعنی بصورت جد در جد صورت می گرفته كه كم و بیش هم ادامه دارد كه با شروع شدن فصل گرما به مناطق سرد سیر و خوش آب و هوای ییلاقی كه پنج كیلومتری دیلمان منطقه ای نزدیك لارخانی است به اسم اربستان یا مرجان قلی صورت می گیرد.
همان طوركه به شماعرض كردم می خواهم اهمیت سد خاكی كه در اوایل مطلبم عرض كردم برای شما بگویم. سد خاكی كه در سالهای
دور از همان زمان كه كار كشت برنج یا شالی در اشكجانپهلو یعنی سال۱۳۲۸ به صورت دستی وخاكی ساخته شد و هر سال دیواره آن مرمت و بسترش لایه روبی می شد و معمولا با طغیان آب رودخانه در زمستان دیواره آن تخریب می شد كه بعد ها به صورت اصولی تری ساخته و بستر بیشتری را به خود اختصاص داد .
در ضمن این روستا سد خاكی دیگری هم دارد كه بعدا از آن برای شما خواهم گفت كه بر روی دره مهربن ساخته شده . فعلا از سدی كه بر روی دره خاسكت ساخته شده و اهمیت بیشتری در زندگی مردم دارد برای شما خواهم گفت، آب این سد از كوه های بالا دست روستای سوتگوابر و كوه های اطراف آن تامین میشود؛ اما بیشتر آب آن را چند چشمه كه بالا دست این سد قرار دارند تامین می كنند؛ كه به اختصار از نامهای محلی آنها هم یاد می كنم مثل هفت یا چهل چشمه كه بالا سد تقریبا در بستر رود خانه می جوشند و چشمه دیگری هم در بالادست تر قرار دارد كه قبل ازآن كه اداره جهادسازندگی اقدام به لوله كشی آب روستا نماید آب بخشی از روستا را تامین می نمود اسم چشمه گچی چشمه یا گرچی چشمه میباشد گچی چشمه به این معنی است كه چون خاكی كه چشمه از آن می جوشد گچی و آهكی است به این نام لقب داده شده است.این سد خاكی تقریبا۸۵%شالی كاری روستا را آبیاری می كند و میتوان گفت شالیزارهای پایین دست دیواره سد شروع و در امتداد خاسكت پیش میرود و شالیزارهای زیادی را آبیاری مینماید .كه باتوجه به گرم شدن هوا در سراسر كشور و جهان
و كم شدن برف وباران و خاكی بودن نهر آب رسانی امروزه درتابستان با كمبود آب زراعی مواجه می شوند كه نیاز به كمك و مساعدت دولت محترم و مسعولان را دارد كه برای لایه روبی استخر و بتونی كردن نهر آبرسانی اقدام شود .
اما از سد خاكی كه بر روی دره مهربن ساخته شده و شرایط آب گیری آن برای شما توضیح می دهم.
با توجه به میزان شالی كاری در پایین دست این سد كه همان طور قبلا عرض كردم ۱۵%شالی كاری در حوزه این سد خاكی قرار دارد كه سد كوچكتر و میزان ورودی آب در بالا دست كمتر و چشمه های كمتری هم دارد كه از عمده ترین چشمه ها ،چشمه میرزا اقا (میرزا آقا چشمه) و مهربن چشمه و گرگرچشمه* می باشد كه آن هم در موقع خود بخش قابل توجه از روستا را سیراب می كرد. میزا آقا یكی از اهالی قدیم روستا بود كه چشمه را كشف و بازسازی و مرمت كرد و بعد ها سرباز معلمی آن را به صورت بتنی و بهتری در آورد.از نظرامكانات رفاهی روستا به همت جهاد سازندگی و تلاش روستاییان دارای اب لوله كشی و اسفالت جاده روستا و برق و تلفن سیار می باشند؛ در روستا با كمك مسئولین مدرسه ابتدایی دخترانه و پسرانه و مدرسه راهنمایی برای پسران به نام شهید حسین كوهنورد احداث گردیده است.در سالهای نه چندان دور مردم برای فرائض دینی به مسجد لمش كه امامزادگان آقاسلطان حسین وآقا سید صالح از شجره امام موسی كاظم(ع)
می باشد می رفتند ولی از اوایل دهه ۷۰به كمك اهالی روستا مسجدی احداث شد؛ ولی قبرستان اهالی برای دفن اموات در جوار امامزاده لمش صورت می گیرد .
و اما مشكلات روستا كه هرچه از آن بگویم كم گفتم وزبان قاصر .
مشكلات روستا را می توان به چند دسته تقسیم كرد كه از مهم ترین آن ها مهاجرت نسل جوان كه امروزه به عنوان یك معضل بزرگ در جامعه ما به شمار می آید یاد كرد كه از چند دهه قبل مهاجرت نسل جوان روستا به علت نبود درآمد كافی و مشكلات اقتصادی وتورم روز افزون و دلزدگی شغلی ،عدم حمایت دولت از كشاورزان و ارزانی محصولات كشاورزی شروع شد كه امروزه متاسفانه به صورت یك باور دركشور ما درآمده و كار كشاورزی را به غلط به یك شغل درجه پایین تلقی میكنند یعنی جوان باید بعد از پایان تحصیلات یا خدمت مقدس سربازی حتما از روستا مهاجرت كرده و به شهرهای دور برای درآمد بهتر كوچ كنند و همین امر باعث میشود زمینهای زیركشت بصورت بایردربیاید وباغبانی ودامداری و…به ركود برسد واین خود ضربه بزرگی برپیكره اقتصاد ما وارد میكند كه واردات بی رویه محصولات غذایی را به دنبال دارد و تنها كسانی در روستا می مانند كه دارای شغلی نظیرراننده تاكسی یا تاكسی بار و كسبه ها و دو شغله ها كه كاركشاورزی رابه عنوان شغل دوم انتخاب كرده اند.
ازدیگرمشكلات نداشتن گازلوله كشی(البته گاز تا منطقه نارجدارك آمده است) ،خانه بهداشت،سالن ورزشی،مدرسه راهنمایی دخترانه ودبیرستان رامیتوان نام برد.
آری اشكجانپهلو باتمام پستی وبلندی ها وكمبودها جای خوبی برای سفر كردن می باشد
نویسنده:رضا علی حیدری
***************
بررسی نام اشكجانپهلو
نام روستا از سه كلمه جدا اشك ،جان،پهلو تشكیل شده است كه هر كدام معنای جداگانه ای دارد ولی با كنار گذاشتن آن می توان به معنی واحدی رسید؛ بگذارید از پهلو شروع كنیم كه كه به نقل ” فرهنگنامه عمید” به معنی پهله یا پارت و یا قوم پارت كه در زمان اشكانیان وساسانیان است و از دیگر لحاظ به معنای یك طرف بدن یا در زبان های دیگر به معنای پهلو گرفتن یا استراحت كردن می باشد.
و اما جان كه در زبان فارسی امروزی نیز رایج است كه به معنای علاقه داشتن به چیزی یا كسی می باشد كه از جانانه می باشد و اگر بخواهیم از جنبه های دیگر نیز ان را بررسی كنیم به جان یا همان نیروی كه به زنده نگه داشتن بدن نقش دارد، اگر دقت كرده باشید اگر خود یا كسی دیگر به جای خوش اب وهوا سفر كنیم ناجداگاه كلماتی مثل دوباره زنده شدم یا جان گرفتم را بكار می بریم.
حال به سراغ اشك می رویم اشك از لحاظ تاریخی نام یكی از دودمان های ایرانی به نام اشكانیان است و اگر در قسمت پهلو به پارت توجه كنید این نام دولت اشكانیان است اما از نظر فعل بودن در “عمید ” به نام شكار كردن كه از كلمه اشكار گرفته شده است یا اشكردن.
((حال تفسیر))
فكر نكنم تفسیر این اسم برای شما آنچنان مبهم باشد زیرا من قبل از مطالعه در مورد این نام خودم این را استراحت گاه اشكانیان نامیده بودم ولی حالا دیگر مطمئن هستم راه دوری نرفته ایم واگر باور ندارید با ما همراه باشید همان طور كه در بالا خواندیم پهلو از كلمه پهله یا پارت گرفته می شود پارت نام دولتی است كه اشكانیان تاسیس نمودند، و از نظر دیگر نیز به معنای آرامیدن یا استراحت كردن می باشد و جان نیز به معنای علاقه داشتن به چیزی می باشد و اما كلمه ای كه حرف مرا تایید می كند اشك كه با كمك فرهنگنامه “عمید” پی بردیدم كه از كلمه ی اشكار یا اشكردن به معنای شكار وشكارگاه می اید و دیگر این كه اشك از ارشك نام پادشاه اشكانی یا همان نام سلسله ان می باشد و از جنبه دیگر حرف ما را آثار باستانی كه در زمان قدیم كشف شده است تایید میكند
اما این مطلب از دانشنامه ویكی پدیا را حتمی بخوانید…
اشكانیان (۲۵۰ پ. م ۲۲۴ م.) كه از تیره ایرانی پرنی و شاخه‌ای از طوایف وابسته به اتحادیه داهه از عشایر سكاهای حدود باختر بودند، از ایالت پارت كه مشتمل بر خراسان فعلی بود برخاستند. نام سرزمین پارت در كتیبه‌های داریوش پَرثَوَه آمده است كه به زبان پارتی پهلوی میشود. چون پارتیان از اهل ایالت پَهلَه بودند، از این جهت در نسبت به آن سرزمین ایشان را پهلوی نیز میتوان خواند. ایالت پارتی ها از مغرب به دامغان و سواحل جنوب شرقی دریای مازندران و از شمال به تركستان و از مشرق به رود تجن و از جنوب به كویر نمك و سیستان محدود می‌شد. قبایل پارتی در آغاز با قوم داهه كه در مشرق دریای مازندران می‌زیستند در یك جا سكونت داشتند و سپس از آنان جدا شده در ناحیه خراسان مسكن گزیدند
برای مطالعه ی بیشتر به كتاب “روزگاران” آثر استاد عبدالحسین زرین كوب مراجعه كنید
