آدرس بنا: میدان عالی قاپو- خیابان انقلاب- جنب مسجد منصوریه
قدمت : قاجار
عرصه: ۵۴۸ مترمربع
اعیان: ۳۹۰ مترمربع
موقعیت جغرافیایی شهرستان اردبیل
شهرستان اردبیل مركز استان اردبیل می باشد كه از شمال به شهرستان مشگین شهر، از شرق به شهرستان نمین، از جنوب شهر كوثر، از جنوب غربی به شهرستان میانه و از غرب به شهرستان نیز محدود می گردد.
آب و هوای اردبیل سرد و خشك بوده، بیشترین درجه حرارت در تابستان ها به ۳۵ درجه بالای صفر و كمترین آن در زمستان به ۲۵ درجه زیر صفر می رسد.
میزان باران سالیانه این شهر به طور متوسط در حدود ۳۸۰ میلیمتر می باشد.
تاریخچه بنا
حمام محله ای منصوریه كه در مجاورت مسجد منصوریه واقع شده است یادگار دوره قاجار و دارای سبك معماری این دوره و مشابه حمامهای همدوره خود همچون حمام ابراهیم آباد، سیدآباد و یعقوبیه می باشد. آخرین مالكین این بنا وراث آقای انتظامی می باشد.
در اثر آتش سوزی بخشهایی از این حمام و تزئینات به كار رفته در بخش سربینه از بین رفته است.
خصوصیات معماری
ورود به داخل بنا از طریق هشتی مستطیل شكلی میسر می گردد. پوشش این بخش تخت و دارای اتاقكی جهت تون تاب (كارگر حمام) بوده است كه در حال حاضر این اتاقك تخریب شده است.
پس از گذر از هشتی با دو زاویه ۹۰ و ۴۵ درجه وارد بخش سربینه با پلان هشت و نیم هشت می شویم این بخش در كاربندی های سقف دارای تزئینات نقاشی با طرح های اسلیمی بوده است كه در حال حاضر بر روی نقاشی های باقیمانده اندود گچ كشیده شده است. پوشش این بخش گنبد عرقچین با كاربندی بر روی زمینه هشت می باشد.
میاندر ارتباطی بخش سربینه و گرمخانه – كه در حال حاضر مسدود می باشد- با پلان هشت و نیم هشت در ارتباط با سرویس بهداشتی و اتاق تنظیف می باشد كه در حال حاضر این بخشها مسدود شده اند.
ورود از سربینه به گرمخانه از میان در صورت می گرفته است كه در حال حاضر این مسیر مسدود شده و درب جدید بطور مستقیم از سربینه وارد گرمخانه می شود.
گرمخانه در بخش مركزی دارای خزینه بوده كه در زمان استفاده از بنا به استخر بتنی برای آبرسانی به دوشها شده است. در دو طرف خزینه بازوهای كناری (خاص نشین ها یا خلوتی) قرار دارد. بخشهایی از بنا همچون چال حوض و تیا نبار موجود بوده كه بعدها تخریب گردیده است.
تزئینات به كار رفته در بنا
تزئینات بكار رفته در بخش سربینه شامل نقاشی هایی در طرحهای اسلیمی و گل و گیاه بوده كه بخشهایی از آن در اثر آتش سوزی از بین رفته است ولی قسمتهایی از این تزئینات در زیر اندود گچ حفظ شده است. این بخش همچنین دارای گنبدی با كاربندی اجرا شده بر روی زمینه هشت و نیم هشت می باشد كه علاوه بر نقش سازه ای نقش تزئینی را نیز ایفا می كند. همچنین در بخشهایی از سربینه از كاشی لعابدار در رنگهای متنوع همچون فیروزه ای استفاده شده است.
مشخصات سازه ای بنا
بنا دارای پی سنگی با ملات شفته آهكی و جرزها و پایه های آجری به ضخامت ۸۰-۱۰۰ سانتیمتر می باشد كه در مقابل نیروهای رانشی گنبد در طول زمان مقاومت كرده اند.
سازه حمام یك سازه متصل می باشد كه قرارگیری عناصر خرد گرداگرد عناصر اصلی سبب ممانعت از رانش آن شده است. پوشش بكار رفته گنبد عرقچین بر روی زمینه مستطیل و مربع می باشد. در گنبد بخش سربینه و گنبد مركزی گرمخانه از كاربندی هایی استفاده شده است كه علاوه بر نقش سازه ای نقش تزئینی را نیز ایفا می كند نوع قوسهای بكار رفته عمدتا جناغی و شیوه اجرای آن به سبك رومی و ضربی می باشد.
در حال حاضر سازه بنا مقاومت خود را از دست داده و گنبد بخش سربینه و بخش مركزی گرمخانه و كاربندیهای به كار رفته در آن به مرور زمان در حال تخریب می باشد.
نوع بهره برداری از بنا
كاربری قبلی بنا خدماتی بوده كه نیازهای محله ای را تأمین می كرده است. در حال حاضر بخشهایی از این حمام تخریب شده و آن را به حالت متروكه در آورده است.
نوع مالكیت
مالكیت بنا شخصی و تحت تملك وراث آقای انتظامی می باشد.
