رشت قلب تپنده شهرهای شمالی ایران و یكی از جذاب‌ترین مقاصد گردشگری ایران است. رشت در تمام سال‌های گذشته از پربازدیدترین مقاصد گردشگری استان گیلان بوده و یكی از بیشترین حجم گردشگران در میان شهرهای كشور را داشته است. به جز این در چند سال اخیر رشت محل ساخت چند فیلم سینمایی مهم بوده كه تأثیری مهم در بازنمایی این شهر در ذهن مردم داشته است.
رشتفشرده‌ترین شهر ایران به لحاظ نسبت جمعیت به وسعت است و از لحاظ نسبت جمعیت در روز و شب نیز رتبه نخست كشور را دارد. به جز این رشت با تاریخ سیاسی، اجتماعی و ادبی ایران گره خورده است و از میرزا كوچك خان جنگلی تا هوشنگ ابتهاج و فهیمه اكبر خواستگاه چهره‌های درخشانی در تاریخ ایران بوده است.
نام رشت به چه معنا است؟
درباره معنی و ریشه نام این شهر سخنان بسیاری گفته شده است. عمومی‌ترین حدس این است كه نام شهر رشت از واژه «رش» به معنای باران بسیار ریز آمده است؛ زیرا آب‌وهوا در این منطقه بیشتر سال بارانی است و نوع باران آن «رش» است.
در جایی دیگر آمده است نام درست شهر رِشت است و مطرح بودن این شهر در تولید رشته‌های ابریشمی به نام‌گذاری آن انجامیده. برخی دیگر می‌گویند رَشت به معنای «در فروافتاده»، «در گودی قرار گرفته» یا «جای پست» است، این كلمه صفتی بوده برای هفته بازار رشت و پیرامون آن كه در آج بیشه حومۀ رشت تشكیل می‌شده.
مدخل رشت در فرهنگ دهخدا نیز درباره ریشه نام این شهر می‌گوید: رشت . [ رَ ] (اِخ ) نام شهر حاكم‌نشین ملك گیلان ، و گویند این كلمه تاریخ بنای این شهر است چه این شهر در سال ۹۰۰ هَ . ق . بنا شده و عدد حروف آن به‌حساب ابجد نیز نهصد می‌باشد. (ناظم الاطباء).
نگاهی به تاریخ رشت
شاید به نظر نیاید اما رشت شهری كهن و درهم‌آمیخته با تاریخ است. رشت از مهم‌ترین شهرهای ایران است؛ به ویژه از دوره صفوی تاكنون، مركز گیلان بوده و در دوره مشروطیت، در كنار تبریز بیشترین تأثیر را در تحولات آن دوره ایران داشته است. البته این شهر به دلیل داشتن موقعیت ویژه جغرافیایی، ازنظر سیاسی، اقتصادی و تجاری ناحیه‌ای ممتاز در جلگه گیلان به شمار می‌آمده است.
مؤلف كتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب در قرن چهارم، از رشت به‌عنوان ناحیه‌ای بزرگ یاد كرده است. رشت تا دوره صفویه جزو گیلان غربی با مركزیت شهر فومن بود. در این دوره با دستور شاه عباس رشت به مركزیت انتخاب شد و از رقبا پیشی گرفت.
اهمیت رشت پس از انعقاد قراردادهای متعدد تجاری بین ایران و دولت‌های خارجی خصوصاً روسیه افزایش یافت و به دار المرز یا دروازه اروپا مشهور شد.
در دوره قاجاریه رشت دارای دو بازار بود، بازار باربندان - ساغریسازان- و بازار ساروق بندان كه در مركز شهر قرار داشت. در این دوره، رشت به طور چشمگیری توسعه یافت. در فاصله یازده كیلومتری این شهر در محل برخورد دو رودخانه گوهر رود و زرجوب (سیاهرود)، بندر ارتباطی پیربازار به وجود آمد، بدین ترتیب كالاهای تجاری از روسیه تا بندر پیربازار، و از آن به بعد به وسیله خط آهن تا شهر رشت منتقل می‌شد.
پس از انقلاب مشروطه و تسلط رضاخان، چهره رشت تغییراتی جدی كرد. در این دوره با احداث چند خیابان جدید (امام خمینی ـ سعدی – علم‌الهدی و شریعتی) و نقطه تقاطع آنها (میدان شهرداری)، بازار از مركز شهر به حاشیه خیابان‌ها كشانده شده و ساختمان‌های مسكونی كه در محلات قدیمی به‌صورت متراكم ساخته می‌شدند، در اطراف خیابان‌ها احداث شده و در كنار آنها محلات جدید به وجود آمد.
از ۱۳۵۰ به بعد گسترش شهر در جهت شمال و شمال غربی محسوس‌تر است. طی این دوره مجموعه مسكونی گلسار در شمال شهر ساخته شده و اراضی كشاورزی واقع در شمال غربی تبدیل به واحدهای مسكونی شدند.
جغرافیا، اقلیم و آب هوا
شهر رشت ازجمله شهرهای بزرگ ایران است كه در میان دو رودخانه زرجوب در مشرق و گوهر رود در مغرب كه هر دو به مرداب انزلی می‌ریزند بنا شده است.
درجه حرارت در گیلان به سبب مجاورت با دریا چندان متغیر نیست و دمای هوا از ناحیه‌ای به ناحیه دیگر كمتر تغییر می‌نماید همچنین اختلاف درجه حرارت شب و روز چه در تابستان و چه در زمستان زیاد نیست زیرا دریا به مراتب حرارت خود را دیرتر از خشكی از دست می‌دهد .
میانگین سالانه دما در شهرستان رشت ۱۵٫۸ درجه سانتی گراد است. در این شهرستان میانگین دمای هوا در سردترین ماه سال در دی ماه ۶٫۶ در بهمن ماه نیز ۶٫۶ ودر اسفند ماه ۹ درجه سانتی گراد است. با فرا رسیدن فصل بهار به تدریج بر دمای هوا افزوده شده و مقدار آن در فروردین به ۱۴٫۲، در اردیبهشت به ۱۹٫۱ و در خرداد به ۲۳ درجه می‌رسد.
بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی سازمان هواشناسی، متوسط بارندگی در سال ۱۳۵ روز است. كمترین بارندگی در ماه‌های تابستان به خصوص مرداد و بیشترین آن در پائیز به ویزه مهر و آبان می‌باشد؛ ولی این امر ثابت نیست و گاهی ماه‌های فروردین، آبان، دی، بهمن و اسفند دارای بیشترین میزان بارندگی در سال است.
جاذبه‌های تاریخی رشت
رشت جاذبه‌های تاریخی بسیاری دارد به خصوص جاذبه‌های تاریخی خاصی كه بوی تاریخ مشروطه ایران را نیز می‌دهد.
موزه و خانه میرزا كوچك خان
داستان زندگی میرزا كوچك خان جنگلی با مهم‌ترین وقایع تاریخی اواخر دوران قاجاریه پیوند خورده است. به همین دلیل آشنایی با این بزرگ‌مرد تاریخ باعث می‌شود با بخش مهمی از تاریخ ایران آشنا شوید. اگر قرار باشد از بین مشاهیر تاریخی گیلانی یك نفر انتخاب شود، بدون شك آن فرد میرزا كوچك خواهد بود.
خانه دو طبقه میرزا با سازه چوبی به سبك خانه‌های قدیمی قاجاریه ساخته شده است. دو راه پله در دو طرف به طبقه دوم می‌رسد. خانه میرزا كوچك خان ۴ اتاق دارد كه اتاق‌ها به همدیگر و ایوان راه دارند. طبقه پایین نمایشگاه دائمی كتاب‌های مرتبط با نهضت جنگل، انقلاب مشروطه و گیلان است. در طبقه دوم لوازم زندگی، ظروف قدیمی، اسناد تاریخی و… برای بازدید عموم قرار داده شده است.
آدرس: خیابان استادسرا، نبش كوچه شهید هاشم ستوده
موزه میراث روستایی گیلان
این موزه را باید یكی از متفاوت‌ترین موزه‌های ایران دانست، موزه‌ای سرسبز و زیبا. موزه‌های فضای باز از انواع جذاب موزه در دنیا هستند كه خوشبختانه در گیلان یكی از آنها را داریم. موزه میراث روستایی گیلان، موزه‌ای مختص خانه‌های روستایی گیلان است.
مساحت موزه میراث روستایی گیلان حدود ۲۶۰ هكتار است و مساحت پارك جنگلی سراوان حدود ۱۴۸۰ هكتار است. پس اگر به ماجراجویی در یك پارك جنگلی بكر هم علاقه دارید این یك فرصت عالی است.
خانه‌هایی كه در این موزه قرار دارند هركدام از روستایی در گوشه و كنار گیلان به این مكان منتقل شده است و نماینده بخشی از فرهنگ گیلان هستند.
آدرس: كیلومتر ١٨ آزادراه رشت – قزوین، نرسیده به پلیس راه، جاده سراوان – شفت
باغ محتشم رشت
باغ محتشم رشت كه در حال حاضر به آن پارك شهر نیز گفته می‌شود یكی از مكان‌های دیدنی رشت است كه در كنار رودخانه گوهر رود واقع شده و دارای دو بخش مكانیزه و باغ است. قدمت این باغ به دوران ناصرالدین شاه قاجار برمی‌گردد.
رودخانه گوهر رود با پیچ‌وتاب خاصی از بخش جنوبی باغ رد شده و باعث می‌شود زیبایی باغ محتشم رشت صد چندان شود. باغ محتشم به‌عنوان یكی از مكان‌های دیدنی رشت علاوه بر سنگ‌فرش، درختان متنوع و تنومند و رودخانه گوهر رود، یك بركه طبیعی زیبا با دو فواره دارد. هوشنگ ابتهاج، سایه نیز در این باغ مدفون است.
سوغات رشت
رشت شهر سوغاتی‌های خوشمزه است، سوغاتی‌هایی كه مزه‌اش زیر دهان شما می‌ماند.
برنج
برنج رشت با آوازه‌ای كه در جهان پیدا كرده است، دیگر سوغات رشت محسوب نمی‌شود و سوغاتی به نام برای تمام ایران است.
رشته خشكار
رشته خشكار یك از شیرینی‌های سنتی شهر رشت است كه سلیقه زنان گیلانی و رشتی را نشان می‌دهد. این شیرینی از خمیر رشته، مغز خشكبار، هل و ادویه‌جات درست می‌شود. این شیرینی به خاطر اینكه در روغن سرخ می‌شود، زمانی كه آن را تازه مصرف می‌كنید، بسیار چرب بوده و حالت لذیذ و خوشمزه‌ای به خود می‌گیرد.
زیتون و روغن زیتون
نمی‌توان از زیتون و روغن زیتون رشت نگفت، حتی اگر رودبار و زیتون مشهور آن در چند كیلومتری رشت باشد. شما در این شهر می‌توانید زیتون را در طعم‌های مختلف و روغن زیتون بسیار طبیعی و همچنین مشتقات زیتون یعنی زیتون پرورده را پیدا كنید. زیتون در شهر رشت در فصل بهار برداشت می‌شود و به دست فروشندگان می‌رسد. شما در هر جایی از شهر رشت كه باشید، می‌توانید یك فروشگاه زیتون بیابید و خرید خود را انجام دهید.
چطور به رشت برویم؟
راه‌های رسیدن به رشت متفاوت است. فرودگاه بین‌المللی سردار جنگل رشت با كد یاتا (RAS) و كد ایكائو (OIGG)، در بلوار ولیعصر رشت قرار دارد. فرودگاه سردار جنگل رشت به لحاظ دسترسی شهری در رشت، به عنوان یكی از برترین فرودگاه‌های ایران معرفی شده است.
پایانه مسافربری رشت در قسمت جنوبی شهر واقع شده و حمل و نقل مسافران را به سراسر كشور و شهرهای داخل استان ممكن می‌كند. از بسیاری از نقاط كشور اتوبوس به مقصد رشت موجود است.
ایستگاه راه‌آهن رشت از قدیمی‌ترین ایستگاه‌های راه‌آهن كشور است و در جنوب غربی شهر واقع شده و مابین فومن و رشت قرار دارد. دسترسی به ایستگاه راه‌آهن رشت از مركز شهر با رانندگی تقریباً ۲۰ دقیقه تا نیم ساعت طول می‌كشد.