موقعیت جغرافیایی:
روستای شهید آباد یكی از روستاهای بخش بیضاست كه تا كنون بدون هیچ دلیل منطقی از توابع شهرستان سپیدان می باشد . روستای شهید آباد در فاصله ۱۲ كیلومتری از مركز بخش , و ۹۵ كیلومتری از مركز شهرستان و در ۶۰ كیلومتری از مركز استان قرار دارد . روستای شهید آباد از سال ۱۳۶۹ كه از جیان كه نام قبلی روستا بوده است به شهید آباد تغییر یافته است .
از نظر مختصات جغرافیایی روستای شهید آباد در ۳۰۰۰ درجه عرض جغرافیایی و ۵۳:۳۵ درجه طول جغرافیایی واقع است . روستای شهید آباد از شمال به ایاسجان و از جنوب به ارتفاعات روستای علی آباد و از شرق به روستای جعفرآباد و اسلام آباد و از غرب به ارتفاعات گر قلعه محدود می شود .
تعیین محدوده اراضی كشاورزی و منابع طبیعی روستا :
اراضی كشاورزی شهید آباد به ترتیب اهمیت شامل اراضی گندم , جو , برنج , عدس و نخود می باشد . اراضی شهید آباد از شمال به اراضی كشاورزی روستای ایاسجان از جنوب به ارتفاعات از شرق به جعفر آباد و اسلام آباد و از غرب به عوارض طبیعی محدود می گردد .
۳۵۰ هكتار مرتع احیاء شده با كیفیت عالی نیز كه از منابع طبیعی به شمار می رود متعلق به روستای شهید آباد است .
بررسی منابع تامین آب آشامیدنی و كشاورزی روستا :
۱- آب آشامیدنی :
آب شرب روستای شهید آباد در قبل از انقلاب اسلامی تا سال ۱۳۵۹ از یك رشته قنات تأمین می شد كه به همت مردم روستا و سازمان بهداشت و درمان در سال ۱۳۵۹ با حفر یك حلقه چاه در جنوب روستا آب لوله كشی روستا تأمین گردید.
در سالهای اخیر نیز به لطف همیاری اهای و كمكهای جهد سازندگی آب روستا از سرچشمه ای در شمال غربی روستا تأمین شده و چاه سابق بلا استفاده است.
شایان ذكر است آب فعلی جوابگوی رشد سریع جمعیت در این روستا نبوده و روستائیان نیز به دلیل عدم داشتن توان پرداخت هزینه آب به سازمانهای دولتی راضی به گرفتن كمك برای حفر چاه از سازمان آبفای روستایی نیستند.
۲- آب كشاورزی :
مهمترین منابع تامین آب كشاورزی قنات و چاه نیمه عمیق است .
تعداد جمعیت و تحولات آن :
مطابق سر شماری سال های ۴۵ , ۵۵ ,۶۵ , ۷۵ , ۸۵ تعداد جمعیت روستای مورد مطالعه به ترتیب ۱۱۵۱ , ۱۲۱۲ ,۱۸۰۲ , ۲۲۲۲ , ۲۱۰۷ نفر بوده است .
بر اساس اطلاعات تهیه شده از خانه بهداشت روستای مورد مطالعه جمعیت این روستا در سال ۱۳۸۸ , ۲۲۲۰ نفر گزارش شده است .
تعداد بعد و خانوار :
ساخت جنسی و سنی :
از نظر ساخت سنی بر اساس آمار خانه بهداشت روستای شهید آباد از كل جمعیت ۲۲۲۰ نفر در روستا در سال ۱۳۸۸ تعداد ۱۱۴۸ مرد و ۱۰۷۲ نفر زن بوده اند . نسبت جنسی جمعیت در این سال ۱۰۷ بدست آمده است .
آموزش و سواد :
جهت بالا بردن سطح علمی جوامع بشری و پیشرفت های اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی آن آموزش نیروهای انسانی از اهمیت بالایی برخوردار است . در این خصوص شناخت امكانات آموزشی نظیر نوع واحد آموزش , بر آورد سطوح موجود جهت برنامه ریزی و محاسبه سطوح مورد نیاز سا ل های آتی تاثیر فراوان دارد .
بر این اساس واحد های آموزشی شامل دودبستان , ۲ واحد مدرسه راهنمایی دخترانه و پسرانه در روستا بوده است .
یك واحد ابتدایی در مركز روستا و در مجاورت مدرسه راهنمایی پسرانه قرار دارد .
روستای شهید آباد در سال ۱۳۶۵ از ۱۳۲۱ نفر جهت بالای ۶ سال ۶۷۰ نفر معادل ۵۱ درصد با سواد داشته است كه این تعداد در سال ۱۳۷۵ با ۲۴ درصد افزایش به ۷۵ درصد رسیده است .
كتابخانه :
بنیان گذار اصلی كتابخانه خود مردم بوده اند , مساحت زمین كتابخانه ۲۰۰ متر میباشد , كه زیربنای آن ۱۰۰ متر است . تعداد افراد شاغل در آن ۱ نفر است و همه ی مردم عادی نیز می توانند از آن استفاده كنند و ساعات كاری آن بین ساعت ۱۶-۲۰ می باشد و و یكی از مشكلات عمده آن , این است كه فضای كافی برای مطالعه وجود ندارد .
– بررسی وضع فعالیت در روستا شامل كشاورزی و صنایع و خدمات
روستای مورد مطالعه با آب و هوای نسبتا گرم و خشك از آب كافی و خاك حاصل خیز بر خوردار بوده , از این رو كشاورزی در این محدوده از بازده مطلوبی در بخش كشاورزی خصوصا كشت گندم ( اتبادع)جو , برنج , عدس و نخود بوده همچنین از فعالیت های باغی روستا می توان از سیب , انگور , انار , گردو و بادام نام برد . بر این اساس مساحت كل اراضی زراعی روستا در بخش آبی ۴۳۰ هكتار می باشد و سه انداق نسبت به هر نفر ۱۷۷۳ متر مربع و نسبت به هر خانوار ۸۸۴۸ متر مربع می باشد . در بخش دیم نیز مساحت اراضی ۴۵۰۰ هكتار بوده و متعلق به اراضی گندم و جو است و سرانه آن نسبت به هر نفر ۱۸۵۶ متر مربع و نسبت به هر خانوار ۹۲۵۹ متر مربع می باشد . شیوه نگهداری دام در روستای شهید آباد به روش دامداری روستایی ( سنتی ) بوده است . و دام های موجود از نوع گوسفند , بز , گاو و گوساله , الاغ , طیور و كندوی عسل می باشد . تعداد كل دامها به جز طیو۳۷۸۷ راس و متوسط سرانه آن به هر خانوار ۸ راس است . تعداد طیور روستا ۷۲۹۰ مرغ و خروس بوده كه سرانه آن به هر خانوار نیز ۱۵ طیور بوده است .
واحد های صنعتی و كارگاهی وابسته به صنایع تبدیل روستایی در محدوده مورد مطالعه مشاهده نشده بلكه در بخش صنعت روستای شهید آباد فاقد مكانی مستقل است . اما نمد مال و قالیبافی از جمله فعالیت های در بخش صنایع دستی به شمار می روند . كه به ترتیب ۳ و ۹ نفر در فعالیت های فوق به اشتغال مشغولند .
واحد های تجاری متنوع به صورت كله ای و محله ای نیز در جاهای مختلف روستا استقرار دارند . كه برخی از ساكنین روستا نیز در این بخش خدماتی به اشتغال مشغولند . جابه جایی مسافران روزانه به شهر و روستاهای اطراف بوسیله برخی از اهالی روستا كه دارای خودرو سواری می باشند به عنوان اشتغال در بخش خدمات از دیگر فعالیت هاست .
ساختار اشتغال روستای شهید آباد در سال ۱۳۸۹
وضع فعالیت و اشتغال :
بررسی فعالیت اشتغال و تعداد بیكاران روستای مورد مطالعه در برنامه ریزی اقتصادی , اجتماعی و فرهنگی روستا بسیار حاﺋز اهمیت می باشد . همان طور كه قبلا عنوان گردید بخش اعظمی از ساكنین روستای شهید آباد در بخش زراعت – باغداری – دامداری فعالیت دارند . و بخش صنعت , خدمات . در مجموع ۵/ ۱۲درصد از فعالیت روستا را به خود اختصاص داده است . از كل جمعیت دهساله و بالاتر روستا در ۱۳۸۸ ,۴۶۳۰ نفر فعال اقتصادی و ۱۰۷۱نفر فعال از نوع اقتصادی بوده اند . از نظر تعداد جمعیت فعال اقتصادی روستا ۴۶۳ نفر بوده است كه سهم شاغلین و بیكاران روستا به ترتیب ۳۶۹ و ۶۹ نفر می باشد .
در این سال نرخ اشتغال ۸۶ درصد و نرخ بیكاری ۱۴ درصد بدست آمده است .
همچنین نرخ اشتغال دهستان , بخش و شهرستان سپیدان به ترتیب ۸۲/۶۸ , ۶۲/۸۸, ۵۸/۸۹ درصدی باشد و نرخ بیكاری نیز به ترتیب ۱۸/۱۳ , ۳۸/۱۱ و ۴۲/۱۰درصدی می باشد . با توجه به توان های بالقوه و بالفعل تقویت بنیان های اقتصادی روستا در زمینه كشاورزی و سایر بخش ها الزامی می باشد .
۶- شناخت و بررسی علل پیدایش روستا
در شناسایی و عوامل پیدایش روستا به عنوان یك سكونتگاه انسانی بیش از هر عاملی روابط متقابل عناصر موجود در محیط طبیعی می تواند تاثیر بگذارد . در این میان نباید عوامل انسانی اجتماعی نادیده گرفته شود . در ادامه هر یك از عوامل مذكور به شكل خلاصه مورد مطالعه قرار می گیرد .
آب : روستای شهید آباد با توجه به بالا بودن سطح آب های زیر زمینی و همچنین وجود قنات های متعدد و آب كافی یكی از عوامل مهم در شكل گیری بافت كالبدی روستا است .
توپوگرافی : روستای مورد نظر دارای شیب ملایم با جهت شرقی-غربی بوده بنابراین انجام فعالیت های كشاورزی وضعیت بسیار مطلوبی را به خود اختصاص داده است . كه در شكل گیری بافت كالبدی روستا موثر بوده است .
خاك : زمین های حاصل خیز جهت كشاورزی نیز از دیگر عوامل شكل گیری روستاست .
اقلیم : با توجه به قرارگیری روستا مورد مطالعه در بخش شهرستان سپیدان و با توجه به متنوع بودن آب و هوای منطقه در دشت و كوهپایه , باران و رطوبت نسبتا كافی در امر كشاورزی از اهمیت بسزایی برخوردار است . هر چند عوامل طبیعی در پیدایش روستای مورد نظر تاثیر فراوانی داشته اند . ولی عوامل انسانی ( اشتراك , زبان قومی , فرهنگی و خویشاوندی ) نیز در گذشته تا كنون باعث هم زیستی ساكنین این روستا در كنار یكدیگر شده اند .
شناخت عوامل موثر در شكل گیری روستا :
عامل اصلی در شكل گیری روستای شهید آباد به عنوان یك سكونتگاه انسانی , زمین های حاصل خیز و بالا بودن آب زیرزمینی .
شناخت و تعیین كاربری فضاهای موجود اعم از مسكونی , اداری , خدماتی و رفاهی و محاسبه سطوح مربوطه :
۱- مسكونی :
مجموع مساحت فضای مسكونی روستای شهید آباد در وضع موجود ۲۰۷۰۰ متر مربع موجود می باشد كه ۱۳/۶۶ درصد از كل فضای ساخته شده و با سرانه ۶۵/۸۵ متر مربع نسبت به هر نفر است .
۲- تجاری :
مساحت كل واحد های تجاری روستای شهید آباد ۶۵۰ متر مربع بوده كه ۲۰/. درصد از كل مساحت ساخته شده روستا و سرانه آن نیز ۲۷/. متر مربع نسبت به هر نفر است .
۳- آموزشی :
۲ واحد دبستان در مركز روستا با مساحت ۵۴۰۰ متر مربع استقرار دارد كه ۸۶ /. درصد از كل فضای ساخته شده و به سرانه ایی معادل ۱۱/۱ متر مربع نسبت به هر نفر را به خود اختصاص داده است و ۲ واحد مدرسه راهنمایی نیز در مركز روستا با مساحت ۸۹۸۱ متر مربع استقرار دارد كه ۰۲/۱ از كل فضای ساخته شده و سرانه ایی معادل ۳۲/۱ متر مربع نسبت به هر نفر است .
۴ – بهداشتی درمانی :
خانه بهداشت شهید آباد با مساحتی معادل ۴۵۰ متر مربع بوده كه ۱۴/. درصد از كل مساحت ساخته شده روستا با سرانه ایی معادل ۱۹/. درصد متر مربع نسبت به هر نفر اختصاص داده است . واكسیناسیون , مراقبت از زنان باردار و تنظیم خانواده از جمله فعالیت های خانه بهداشت محسوب می گردد . به عبارتی دیگر در این روستا خانه بهداشت نقش بسیار مهمی در سلامت و بهداشت روستا محسوب می گردد .
۵- مذهبی و فرهنگی :
واحد مذهبی روستای شهید آباد شامل یك مسجد است . واحد فرهنگی روستا نیز یك كتابخانه است . مساحت كل واحد های مذهبی و فرهنگی روستا عرصه معادل ۱۰۰۰ متر مربع بوده است كه ۳۲/. درصد از فضای ساخته شده را با سرانه معادل ۴۱/. متر مربع نسبت به هر نفر را در بر میگیرد .
۶- منابع و كارگاه :
روستای شهید آباد در وضع موجه فاقد هرگونه فضای مستقل متعلق به صنایع و كارگاه هاست . جزء فعالیت در بخش صنایع دستی از قبیل نمد مالی , قالی بافی فعالیت صنعتی در روستا مشاهده نشده است .
در گذشته فردی به نام آقای شهریار خدادای به حرفه ی نمد مالی در این روستا اشتغال داشته كه تمام عشایر كوچ رو و ساكنین بیضاء جهت تهیه نمد به این روستا مراجعه می كردند. در حال حاضر این فرد دچار كهولت سن گردیده و بدون هیچ پشتوانه ای به سختی زندگی خود را می گذراند.
۷- تاسیسات و تجهیزات روستایی :
تاسیسات و تجهیزات روستای شهید آباد شامل مخابرات , گورستان , غسال خانه می باشد . كاربری های فوق مساحتی معادل ۸۰۰۰ متر مربع است كه ۵۵/۲ درصد از فضای ساخته شده با سرانه ایی معادل ۳۱/۳ متر مربع نسبت به هر نفر می باشد .
