غار یاغی لوكا در شمال غربی رامسر در استان مازندران واقع است. روی این كوه چاهی است كه دیواره داخل آن را سنگ چیده اند. دهانه این چاه كه در محل به ” یاغی لوكا” ( سوراخ راهزنان) معروف است حدود سه متر می باشد. بر اساس باورهای محلی این چاه و راه فرار و گریز اهالی دژ ایلمیلی تا ساحل دریا كه آن زمان چسبیده به دیوار كوه بوده است ادامه داشته است. در زمانی این كوه پناهگاه راهزنان و دزدان شد. كاربرد واژه دژ و دز در زبان گیلكی نشان می دهد كه دژها و قلعه های زمانی كه از سوی امیران محلی به حال خود وانهاده می شد به پناهگاهی برای دزدان تبدیل می شده است. از این روست كه میان آن دو پیوند خورده است.
در داستان های بومی همین مكان كه زمانی دژ بوده است به پناهگاه دزدان و یاغیان و سركشان ضد دولت ها و امیران محلی تبدیل می شود. یاغی لوكا به معنای سوراخ و پناهگاه متمردان و طغیانگران ضد امیران و حاكمان است. با توجه به افسانه های بومی و بارگاه آقاجان گل باید بپذیریم كه ایلمیلی و غار آن روزگاری دژی محكم و استوار بوده است و چنان كه داستان ها و افسانه های دیگر از جنگ هفت ساله آن حكایت می كند می بایست بپذیریم كه این دژ مكانی برای كسانی بود كه با در اختیار گرفتن آن بر ضد دولت ها و حكومت های وقت قیام كرده و از سوی آنان به عنوان یاغی تلقی شده و جنگ های بسیاری برای تصاحب آن صورت گرفته است.
این غار می تواند راه گریزی از دژ برای كسانی بوده باشد كه می خواستند به طریقی آب و نانی فراهم آورند و یا هنگام فروپاشی و تسخیر قلعه از آن بگریزند. بنابراین می بایست پایان آن را در نزدیك های دامنه و به سوی دشت جست وجو كرد كه به علل مختلف روی آن را پوشانده اند. رای ایلمیلی و دژ و نیز غار یاغی لوكا اشعار و چكامه های چندی سروده اند كه معروف ترین آن چكامه شادروان مهندس سید مرتضی روحانی از وابستگان و خویشان مرحوم فلسفی است.
غار یاغی لوكا با دهانه‌ای به عرض سه متر، از جاهای دیدنی رامسر است و در شمال غربی شهرستان قرار دارد. در گویش محلی لوكا به معنای سوراخ است و افسانه‌های مختلفی در مورد این غار وجود دارد. برخی غار را را پناهگاهی برای دزدان، طغیانگران و حتی یاغیان حكومت می‌دانند.
