موقعیت جغرافیایی
روستای مران در منطقه ای بنام هه وه تو یا ( اوباتو ) قرار دارد كه در شمال آن روستای قوراوا یا (علی آباد) و كانی كبود در شرق آن روستاهای كانی شیرین و مران سفلی و جنوب آن روستای سیر ودر غرب آن روستای زكی بیگ و در شمال غرب آن روستای شوانكاره یا همان حسین اباد قرار دارد این روستا یكی از منطقه های حوزه استحفاظی شهرستان دیواندره در استان كردستان می باشد كه در شمال غربی شهرستان دیواندره قرار گرفته ودر حدود ۶۰-۵۰ كیلومتری این شهر می باشد. واژه مران از نظری لغوی به مفهوم سرزمینی می باشد كه پوشیده از سنگ و سنگ ریزه و دره ای پوشیده از درخت است كه این مفهوم در واقعیت به این نام مصداق دارد موقعیت طبیعی آن اینگونه است كه در دره ای قرار گرفته است آب رودخانه های از روستای كلكله جار و كانی كبود و قور آوا از آن جا می گذرند هرگاه به روستای نگاه می كنیم اصطلاح معروف آب و آبادانی را به یاد می آوریم می توان گفت روستای مران هم از جمله روستاهایی است كه آب در آبادانی آن نقش مهمی داشته است. قرار گرفتن روستا هم در دره بخاطر مسائل امیتی خاصی بوده كه در گذشته به آن تمسك می كردند و یا بخاطر این كه منطقه دارای زمستانهای سردی بوده است و در دره ها نسبتاً آرام تر و گرم تر بوده و از وزش بادهای سرد زمستانی كه در آن منطقه بوده در امان بمانند.
موقعیت طبیعی
از نظر نمای طبیعی منطقه مران دارای سه چهره طبیعی می باشد كه عبارتند از ۱.كوهها ۲. دره ها و سرزمین های پست ۳.سرزمین های همجوار كوهها
كوه های منطقه اگر از روستا شروع كنیم یال شیخ احمد – یال شیرین سوار – یال كوره- كنه سوره- هفت كانیان و غیره می توان اشاره كرد و رودخانه های منطقه چم كلكه جار- چم قورآباد- چم خواری و غیره هستند. رودخانه هایی كه در منطقه مران جاری است اكثراً فصلی می باشد كه ادامه جاری بودن آن به قزل اوزن می رسد و از آن جا به دریای خزر می رود.
لازم به ذكر است كلمه یال در گویش منطقه به مفهوم سرزمین و كوه می باشد.
راههای دسترسی:
مران علیا از نظر موقعیت جغرافیای به شیوه ای است كه با دو استان كردستان و آذربایجان غربی در ارتباط است و برای این ارتباط خود نیز در فصل های مختلف با مشكلات خاصی دست و پنجه نرم می كند و به چند علت این منطقه از دوره توسعه كه زیر ساخت آنها جاده های ارتباطی است به دورمانده است ۱. صعب العبور بودن منطقه مخصوصاٌ در زمستانها ۲. دور بودن از جاده های ارتباطی , چندین جاده خاكی و البته یك جاده آسفالت در دست احداث است كه تاحدی مشكلات مردم روستا را كم كرده است كه عبارت اند از:
۱. جاده ارتباطی از روستای باشلاق و قوچاق ومران سفلی به طرف جاده دیواندره سقز.
۲. جاده ارتباطی روستای گومه ای كه در حال آسفالت شدن است و به جاده سقز دیواندره متصل می شود.
۳. جاده ارتباطی روستای علی آباد ( قرآباد ) به طرف دو راهی تكاب
۴. جاده ارتباطی روستای كانی كبود به طرف جاده تكاب دو راهی ایرانخواه
۵. جاده ارتباطی كلكه جار به طرف تكاب
در حال حاضر تردد به طرف دیواندره و سقز به لطف احداث جاده آسفالت آسان شده ولی به طرف تكاب همچنان مشكلات خاص خودش را داراست.
پوشش گیاهی:
در منطقه مران به خاطر شرایط خاص آب وهوای وجنس خاك آن و میزان بارش و شكل مناظر و پوشش گیاهی متنوعی به چشم می خورد واز جهت رمز رویش گیاهان دراین منطقه بصورت منفرد گسترش یافته یا شبیه اجتماعات زنبور و مورچه دریك ناحیه یعنی اجتماع گیاهی ویژه ای دارند بادرنظرگرفتن ارتفاع زمین وجهت امتداد كوهها واختلاف آب و هوا طبقه بندی می كنیم. ۱. درختان ۲. گیاهان
درختان در این منطقه بیشتر در شمال و جنوب روستا قرارگرفته و تنوع آن از نظر جنس بیشتر چنار وبید می باشند كه توسط خود مردم روستا كاشته شده اند كه درختان شمال روستا بیشتر نقش یك سیل بند را برای روستا ایفا می كنند كه این درختان غیر مشمر است درختان مشمر و میوه ای كمی هم وجود دارد اگر علت آنرا بخواهید شاید محكم ترین دلیل بر نبود آنها سرد بودن هوای منطقه را توانست ذكر كرد ولی اكنون اداره كشاورزی در این راستا طرح های مطالعاتی خاصی را در دست اقدام دارد.
گیاهان از نظر شرایط پرورش به چند بخش تقسیم می شوند: ۱. گیاهان پرورشی روستای مران مانند گندم , جو , نخود , یونجه وغیره كه توسط خود كشاورزان روستا كاشته می شوند كه ر بخش كشاورزی درباره آن صحبت خواهیم كرد. ۲. گیاهان آبزی مانند نی یا زل و جلبرگی كه در چمنزار های روستا می رویند كه ارتفاع نی یا زل گاه تا ۱.۵ متر می رسد. ۳.گیاهان مرتعی این نوع گیاهان را می توان از نظر شكل و سیما به سه دسته تقسیم نمود.
۱. گیاهان گندمی یا گندومگون ها می توان به طوسی –گاورمه – كیوار و غیره اشاره كرد كه در اكثر مراتع روستا دیده می شوند. در بعضی مواقع مردم روستا از كیوار آدامس نیز تهیه می نمایند. ۲. گیاهان نخودی می توان به گون اشاره كرد یك گیاه كیترایی است كه خاصیت داروئی داردكه به وفور وجود دارد.و در گذشته كاربردی سوختی برای خانوارها داشته است و از۳. گیاهان چتری می توان به تپله موسایی اشاره كرد كه در واقع در روستا به فراوانی موجود است.
گیاهان خوراكی:
در منطقه مران گیاهان خوراكی فراوانی وجود دارد كه شاید در فصل بهار مردم را به كوه و دشت می كشاند و بعضی از آنها نیز خاصیت طبی هم دارند در اغلب كوههای مران و نیز دشت سطح آن قارچ كه بیشتر آن گیاهی است و از گیاهان دیگری می توان به بابونه – شیرین بیان – ختمی – گل گاو زبان – مه ینی – سره مرزه – پیاز كوهی سیر كوهی – چیچك – پونه- قاز یاغی – شنگ – گل آ تا – گوشته برخیله – گیاه سالمه و كنیوال و غیره وجود دارند آلبته خود مردم روستا بر این باورند كه پوشش گیاهی روستا نسبت به گذشته خیلی ضعیف شده است كه میتوان از علل آن به چرای بیش از حد دامها و تغیرات آب وهوا بیشتر اشاره كرد.
