كوه های رنگی آلا داغ لار در استان آذربایجان شرقی واقع است. این منطقه كه در شمال بزرگراه زنجان-تبریز قبل از شهرستان میانه در ۲۵ كیلومتری شمال شرقی شهرستان تبریز واقع شده است متعلق به سازندهای Upper red یا قرمز بالایی زمین هستند كه در اكثر نقاط ایران مركزی ( تقسیم بندی زمین شناسی) بر روی توف های ائوشن قرار میگیرند و رنگ قرمز آنها حاكی از شرایط اكسیدان و وفور اكسیژن به منظور تركیب با اكسیژن است. وجود رنگهایی همچون قرمز، زرد، سفید و نارنجی در بافت این ارتفاعات مناظر بدیعی ایجاد كرده است. در نزدیكی این كوهها چندین روستا قرار دارد كه در بین كوههای رنگی قرار گرفته اند. خاك به كار رفته در كاهگلی كه برای ساختن خانه در این روستاها استفاده می شود قرمز رنگ است. این كوه ها به سبب رنگی بودن شان به ویژه رنگ مسی و زرد در شرایط نور مناسب و هوای گرم سوژه مناسبی برای عكاسی طبیعت به شمار می رود.
سازند قرمز بالایی، بیشتر از نوع ماسهسنگ، مارن، كنگلومرا و تبخیریهاست كه در شرایط مولاسی تشكیل شده و فرونشینی تدریجی بستر، ضخامت آن را به شدت افزایش داده است. با وجود شرایط یكسان رسوبی، سنگشناسی این سازند تغییرات زیادی دارد، به گونهای كه همارزی دقیق رخنمونها دشوار است و هیچ برشی نمیتواند الگوی این سازند باشد. یكی از ویژگیهای سازند قرمز بالایی سیمای ظاهری آن است كه به جز حاشیه ارتفاعات، به طور عموم نواحی كمارتفاع دشت گونه را زیر پوشش دارد. گسترههای وسیعی از فرونشستهای زمینساختی جوان مانندكویر بزرگ، فرونشست میانه – زنجان، گودی قم – ساوه، گودال بلورد – بافت – سیرجان با نهشتههای این سازند پُر شدهاند. در این گونه نواحی، بسیاری از تپه ماهورهای سُرخرنگی كه با رسوبات تبخیری آغشتهاند، جزو سازند قرمز بالایی هستند.
سازند قرمز بالایی در شرایط رسوبی یكسان انباشته نشده است. موج نقشهای جریانی موجود در ماسهسنگها، تهنشست آنها را در آب تأیید میكند. از سوی دیگر، تنه درختان فسیل شده، اثر قطرههای باران، تركهای گلی فسیل شده، نشانگر وجود حوضههای رسوبی خشكی در زمان تهنشست سازند سُرخ بالایی است. در یك نگاه كلی، خروج گسترده زمین در میوسن میانی موجب افزایش آهنگ فرسایش و آزاد شدن حجم زیادی از فرآوردههای تخریبی شده كه به شكل رسوبات آبرفتی در مخروطافكنهها و یا رسوبات تبخیری – تخریبی ریزدانه در حوضههای كولابی نهشته شدهاند. بدینسان، سازند قرمز بالایی دو رخساره متفاوت دارد. یكی رخساره تخریبی كه در حاشیه حوضه قرار داشته و دیگری رخساره كولابی كه در داخل حوضه و دور از منشأ بوده است. رخسارههای كولابی این سازند در كویر بزرگ گسترش وسیعی دارد. حوضههای كوچكتر كولابی نیز در جنوب میانه و اطراف كبودرآهنگ (شمال همدان) وجود داشتهاند.
برخلاف اثرات سوء زیستمحیطی، داشتن نهشتههای اقتصادی یكی از ویژگیهای بارز سازند قرمز بالایی است. نهشتههای گچ و نمك این سازند در بسیاری نقاط كاربرد صنعتی و خوراكی دارند. در منطقه میانه، ردیفهای این سازند حجمهای زیاد ژیپس و نمك پتاسدار دارد كه در حدود ۵۰ متر ضخامت دارد. افزون بر كلریدسدیم و كلریدپتاسیم (سیلویت) سُرخرنگ، كارنالیت و سولفات جدیدی از كلسیم، منیزیم و پتاسیم به نام «مامانیت» (اقتباس شده از نام روستای مامان میانه) گزارش شده است (لادام، ۱۹۴۲) این سولفات در حقیقت یك گرهك چند نمكی است كه در قاعده نمك دیده میشود. درگنبدهای نمكی ایلجاق، میزان پتاس اكتشاف شده حدود دو میلیون تن برآورد شده است.
منبع : كویرها و بیابانهای ایران
