آتشكده یا معبد سرمسجد یكی ازمهمترین مكان‌های تاریخی و باستانی استان خوزستان است كه در شمال شرقی شهر مسجدسلیمان قرار دارد. آتشكده جاویدان (صفه سرمسجد) واقع در مسجد سلیمان بنایی متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد است كه بنا بر نظر برخی كارشناسان، معماران برای ساخت تخت جمشید از آن الهام گرفته‌اند. نوع معماری این بنا، آتشكده جاویدان اورارتویی است كه مهمترین مشخصه آن استفاده نكردن از ملات و گذاشتن سنگ خشك روی سنگ خشك دیگر است. بنا به نوشته‌های پروفسور گیرشمن، باستان‌شناس فرانسوی در كتاب «ایران از آغاز تا اسلام» تخت جمشید نیز با استفاده از همین الگو ساخته شده است.
این معبد كه در گذشته‌های دور همواره در آن آتشی افروخته بوده مشرف به سفه سرمسجد است كه به گفته مورخان مقر حكومتی پارس‌ها بوده است.
آتشكده سرمسجد، به دستور یكی از پادشاهان بزرگ هخامنشی ساخته شده و هر كدام از سنگ‌های بزرگ معدنی به كار رفته در آن ۴ تا ۵ تن وزن دارد. برای ساخت دیوارهای این معبد هیچ نوع ملاتی به كار نرفته و با توجه به زلزله‌های مكرر در مسجد سلیمان احتمال ریزش این سنگ‌های خشكه‌چین وجود دارد.
محراب آتشكده متعلق به قرن ۷- ۸ قبل از میلاد است كه شامل یك سكو به اندازه‌های ۲۰ در ۲۵ پا می‌باشد. در بخش شرقی محراب قسمتی كه اكنون آتشكده می‌باشد برای عبادت ایرانیان بنا شده بود. سمت غرب ایران مقدس ویژه خدایان یونانی بوده و در سمت غربی آتشكده ۳ معبد برای ۳ تن از خدایان قدیم اختصاص داشت كه ۲ تن از آنان هراكلیوس و آتنا می‌باشد.
یك پلكان به عرض ۲۵ متر مومنان را به روی صفه نزدیك محل مقدس هدایت می كرد و از آنجا كه در پایان مراسم نیایش نبایستی از همان راه كه آمده‌اند بازگردند یك پلكان دیگر در گوشه دیگر ضلع شرقی برای پایین رفتن ساخته بودند. به عقیده پروفسور گیرشمن سابقه استقرار یكی از قبایل پارس در مسجدسلیمان به اواخر قرن هشتم قبل از میلاد می‌رسد. ظروف سفالی، سكه‌های قدیمی، مجسمه‌های باستانی و آثار كهنی از این بنای تاریخی بدست آمده است كه در موزه‌های داخل و خارج نگهداری می‌شوند. همه ساله از سراسر ایران و حتی خارج از كشور جهانگردانی برای بازدید از این اثر ارزشمند باستانی به استان خوزستان سفر می كنند. آتشكده سرمسجد در سال ۱۳۱۶ و با شماره ۳۰۰ به فهرست آثار تاریخی ملی و باستانی كشور به ثبت رسیده.
منبع : كویرها و بیابانهای ایران
