روستای میكال

آثار ملی ثبت شده روستای میكال و اطراف
سه اثر تاریخی در حوالی روستای میكال در لیست آثار ملی ایران ثبت شده اند كه خود گواهی بر قدمت و تاریخ روستای میكال می باشند.

۱- گورستان باستانی گون كر – به شماره ۲۱۵۴۳ – متعلق به هزاره ۱ ق م

۲- گورستان قزوین صحرا – به شماره ۲۱۵۴۴ – متعلق به هزاره ۱ ق م

۳- گورستان سنگ سان – به شماره ۲۰۶۱۰ – متعلق به دوره اشكانی

گورستان باستانی گون كر در فاصله ۳۰۰ متری روستای میكال و دو گورستان دیگر در حد فاصل روستاهای میكال و گولك قرار دارند. بنا به گزارش ثبتی شماره ۲۱۵۴۳، آثار فرهنگی و تاریخی روستای میكال عبارتند از : ” محوطه باستانی اره كوه ، سه گورستان باستانی به نامهای گورستان باستانی اره كوه، گون كر و گورستان باستانی امامزاده هادی و یك امامزاده به نام امام زاده هادی میكال “. به زودی خلاصه گزارش این سه اثر را همراه تصاویرشان در وبلاگ منتشر خواهم نمود.

كر ( به كسر ك ) : زمین پر از سنگ

ار ( به فتح ا ) : محوطه و زمینی كه با سنگ دورچین شده است عمدتا برای نگهداری گوسفند

منبع : دانشنامه تاریخ معماری ایران شهر

خلاصه گزارش پرونده ثبتی گورستان باستانی گون كر میكال به شماره ۲۱۵۴۳

موقعیت طبیعی اثر

روستای تاریخی میكال در فاصله ۳۵۰۰ متری جنوب غرب دیارجان و همچنین در ۱۰ كیلومتری جنوب شرق بخش دیلمان واقع شده است . این روستا از شمال به روستای كوه پس از غرب به بقعه باباولی و از جنوب به روستای تنگ دره محدود می شود . جمعیت روستای میكال ۱۲۷ خانوار و بالغ بر ۶۰۴ نفر جمعیت است . قومیت اهالی روستا گیلك است و به زبان گیلكی با لهجه بیه پیش (شرق گیلان) و گویش دیلمی سخن می گویند . مذهب رایج روستا اثنی عشری است . در تمام سطح روستای میكال، به خصوص در نقاطی كه گودالهایی جهت احداث پی بناها توسط مردم كنده شده است، سفالینه های فراوانی از دورانهای مختلف، تاریخی – اسلامی به چشم می خورد . كه حكایت از قدمت دیرینه روستای مذكور دارد . مهمترین آثار فرهنگی – تاریخی روستا عبارتند از محوطه باستانی اره كول میكال سه گورستان باستانی به نامهای گورستان باستانی اره كوه، گون كر گورستان باستانی امامزاده هادی و یك امامزاده به نام امامزاده هادی میكال شناسایی و بررسی شده است .

تاریخچه و وجه تسمیه اثر

این اثر تاریخی به دلیل گستردگی و تنوع آثار جالب توجه آن می بایست مورد توجه بیشتر قرار گیرد و پس از قرارگیری اثر مذكور در پناه قانون، حفظ و حراست از آن و همچنین انجام كاوشهای علمی در سطح آن به منظور جمع آوری اطلاعات بیشتر و كاملتر امری ضروری و اجتناب پذیر خواهد بود . اهالی محل روایت می كردند كه در فواصل سالهای ۵۷-۱۳۵۸ ش این گورستان همانند گورستانهای دیگر بخش دیلمان توسط صدها نفر مورد تجاوز و حفاری های غیر مجاز قرار گرفته و آثار با ارزشی از این گورستان بدست آمده است . همچنین در بخش شرقی تونلی وجود داشته كه این تونل دارای طول بسیار زیادی بوده ولی در سالهای اخیر به دلیل باد و باران و گل و لای ورودی آن بسته شده است و هیچگونه اطلاعات دقیق درباره این تونل و علت وجودی آن در دست نیست . … با بررسی های به عمل آمده با توجه به اینكه در سطح گورستان تعداد اندكی سفال مشاهده گردیده كه اكثر سفالینه ها قرمز رنگ اند لذا با توجه به اسناد و مدارك و شواهد بدست آمده و نتایج بررسی، می توان قدمت این گورستان را هزاره اول پ. م دانست .

منبع : دانشنامه تاریخ معماری ایران شهر

پی نوشت : آنچه در بالا آمد خلاصه گزارش اثر ملی شماره ۲۱۵۴۳ می باشد، لذا اشكالات و ایرادات آنرا به خاطر حفظ امانتداری اصلاح ننمودیم . به عنوان مثال موقعیت روستای میكال بدینگونه می بایست بیان شود كه روستای نیاول در شمال، روستاهای لیه و كوه پس در شمال غربی، روستای خرمرود در غرب، روستاهای تنگه رود و زردرود در جنوب، روستای گولك در شرق و روستاهای دیارجان و آشورآباد در شمال شرقی آن قرار دارند كه در گزارش یا نیامده و یا به صورت دیگری ذكر شده اند.

در نسخه كامل گزارش موقعیت مكانی اثر چه به صورت توضیحی و چه به صورت مختصات جغرافیایی اشتباه درج شده است. قومیت اهالی نیز گیلك بیان گردیده كه بعید می باشد و جای بررسی و تحقیق بیشتر دارد ، شاید تركیب اكثریت دیلمی‌ها و اقلیت كردها گزینه مناسب تری برای قومیت میكالی ها باشد. البته بدیهی است كه زبان كردی در میكال تكلم نمی‌شود و كردهایی كه به این روستا آمده‌اند در گذر زمان ۲۰۰ ساله زبان و گویش اكثریت یعنی دیلمی را برای خود برگزیده‌اند .

از نكات قابل توجه گزارش اثبات قدمت روستای میكال تا حدود ۳۰۰۰ سال پیش می باشد . وجود سفالینه ها در تمام سطح روستا و تونل بخش شرقی گورستان نیز از جمله ادله تاریخی بودن روستای میكال می‌باشند كه در گزارش به صراحت بیان گردیده‌اند . تونل مذكور به گفته شاهدین (۳۰ سال پیش) دارای حوضچه و همچنین دیوارهای آجری بوده است . بدیهی است در صورت بررسی و كاوش نهادهای مربوط، این تونل می تواند از جمله پتانسیلهای گردشگری منطقه دیلمان در آینده ای نه چندان دور باشد .

لازم به ذكر است تونل قدیمی و جالب دیگری نیز در میكال وجود دارد كه در وقت مناسب از آن صحبت خواهیم كرد .

سنگ قبرهای قدیمی روستای میكال

هویت تاریخی هر سرزمینی وابسته به مستندات آن است. چه اگر این مستندات نباشند تاریخ آن سرزمین به افسانه ای خواهد ماند كه تنها نقل محفل افسانه پردازان و داستان سرایان خواهد بود . این مستندات خواه یك بنای تاریخی، خواه نوشته ای در كتابی قدیمی و خواه یك سنگ قبر باشند می توانند شاهد و دلیلی بر قدمت و تاریخ سرزمین خود باشند. به عنوان نمونه تنها ذكر خاطره ای از ناصرخسرو در سفرنامه معروفش برای اثبات تاریخ هزارساله روستای هرزویل منجیل كافیست.

طبیعت و انسان عامل از بین رفتن بسیاری از این شواهد و مستندات هستند. زلزله سال ۶۹ تخریب بسیاری از بناهای قدیمی دیلمستان را به همراه داشت. روستای میكال نیز از این امر مستثنا نبود، بنای بقعه امامزاده صدمه اساسی دید و حمام قدیمی روستا به كل ویران شد.

متاسفانه امروز عامل دوم یعنی انسان گوی سبقت را از رقیب خود ربوده است . سنگ قبرهای قدیمی یعنی تنها باقیمانده این مستندات تاریخ روستای میكال توسط مردمان خویش به سوی نابودی پیش می روند. سالها پیش با آغاز طرح بازسازی بنای بقعه امامزاده هادی با توجه به پی سازی مورد نیاز، بسیاری از این سنگ قبرها را از جای خود خارج كرده و در اطراف امامزاده پراكنده بودند. تا به امروز تنها چند نمونه از آنها باقی مانده است، یكی شكسته و دیگری به سیمان آلوده شده است، تعدادشان هم در قیاس با چند سال پیش كم شده است. گر چه این سنگهای چند صد ساله ارزش مادی ای ندارند اما حاوی اطلاعات و نكاتی هستند كه می توانند گوشه ای از تاریخ روستای میكال و سرزمین دیلمستان را نشان دهند.

نمونه هایی مشابه از این سنگ قبرها را نیز در چند روستای دیگر دیلمستان مشاهده كرده ام. در روستای باباولی دیلمان سنگها را در دیوارهای بقعه جاسازی كرده اند. این روش چه یادگار پیشینیان باشد و چه تیزهوشی امروزیها بسیار كارآمدتر از روشی كه ما برای حفظ تاریخ روستای خود در پیش گرفته ایم (نگهداری در تاقچه بیرونی بقعه !!) .