روستای مریان

روستای مریان از توابع بخش مركزی شهرستان تالش، در ۳۷ كیلومتری شمال غربی هشتپر و ۱۴۳ كیلومتری رشت قرار دارد.
این روستای تاریخی از شمال به روستای ناوان، از شرق به روستای سینا هونی، از جنوب به اراضی جنگلی و از غرب به روستای آق اولر محدود می‏‌شود. روستای مریان از طریق شهر هشت‌پر با جاده‏ای مناسب و زیبا قابل دسترسی است.

ارتفاع این روستای كوهپایه‌‏ای از سطح دریا ۱۰۸۰ متر است و آب و هوای آن در زمستان‏ها سرد و در تابستان‏‌ها معتدل است.

متوسط بارندگی سالیانه آن ۱۷۳۲ میلی‏متر گزارش شده است. گورستان باستانی روستا، نشانگر سكونت دیرینه اقوام تالشی در این روستاست و آثاری از حمام قدیمی منسوب به دوره صفوی و یا قاجاری مؤید قدمت كهن روستاست.

مردم روستای مریان به زبان‏‌های آذری و تالشی سخن می‏‌گویند، مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. اقتصاد روستای مریان بر پایه فعالیت‏‌های زراعی، باغداری، دامداری و صنایع دستی استوار است.

زراعت عمده روستا، كشت دیم است و گندم مهم‏ترین محصول دیمی آن است. توتون، ذرت، سیب‏زمینی، یونجه و لوبیا از دیگر محصولات زراعی روستاست. زردآلو، سیب، به و گلابی از محصولات باغی آن است.

محصولات مهم دامی آن عبارتند از: گوشت تازه و انواع لبنیات، پرورش طیور خانگی مانند مرغ و بوقلمون نیز بین روستاییان رونق دارد.

مردم روستا به ویژه زنان، با بافت و تولید صنایع دستی مانند گلیم، جاجیم، شال و جوراب در بهبود وضعیت اقتصادی خانوار نقش مهمی ایفا می‌‏كنند.

معماری روستای مریان به دلیل استقرار در ناحیه كوهستانی، از روستاهای جلگ‌ه‏ای استان گیلان متفاوت است. سقف چوبی خانه‏‌ها، لته كوبی است و درهای ورودی و پنجره‌‏ها، برای جلوگیری از سرما كوچك انتخاب شده‏اند. در ساخت خانه‏‌های قدیمی از مصالح بومی سنگ، ملات كاهگل و چوب استفاده شده است.

پس از زلزله سال ۱۳۶۹، اكثر خانه‏‌ها با استفاده از مصالح جدید سیمان، آجر و تیرآهن ساخته می‏‌شوند. اتاق‏‌های خواب و پذیرایی، آشپزخانه، سرویس بهداشتی، انبار و طویله، فضاهای مشابه اكثر خانه‏‌های روستایی است.

جاذبه‏‌های گردشگری چشم‏انداز رودخانه پرآب كرگانرود، ارتفاعات پیرامون روستا، جنگل‏‌های انبوه و سرسبز و هوای مه‌‏آلود، تصویری رویایی پیشا روی گردشگران روستای مریان ترسیم می‏‌كند.

مراتع سرسبز و مزارع طلایی گندم، همچون كمربند درخشانی گرداگرد روستای مریان را در برگرفته‏‌اند.باغ‏های انبوه و پربار میوه از دیگر جاذبه‌‏های طبیعی این روستاست.

مراتع زیبای روستا همانند گردنبند زیبایی روستا را در میان گرفته‏‌اند و درختان میوه و مزارع گندم جاذبه‌‏های آن را دو چندان كرده‌‏اند.

محوطه باستانی گورستان مریان، بزرگترین گورستان پیش از تاریخ ایران است كه در عرصه‌‏ای به مساحت ۴۰۰ هكتار، در مناطق ییلاقی مریان، آق اولر و تندبین گسترده شده است.

این گورستان گواه تمدن عظیم این منطقه در دوران‏‌های گذشته است، كه تا اوایل دوران اسلامی تداوم داشته است. گورهای این گورستان، به صورت سه طبقه دخمه‌‏ای سنگچین شده و با لوازم مورد نیاز زندگی مردگان كشف شده‌‏اند.

حمام قدیمی مریان به احتمال قوی از آثار اواخر دوره صفوی و به احتمالی دیگر از آثار اوایل دورة قاجاری است. مصالح به كار رفته در ساخت حمام شامل خشت، ملاط، گچ و سنگ است.

در بعضی قسمت‏‌های حمام، آثاری از كاشی‏‌های تزیینی و نقاشی دیواری به جا مانده بود كه تقریباً تمام آن‏ها به سرقت رفته است.

جشنواره سواركاری و كشتی مردان، هر ساله در مناطق ییلاقی روستا برگزار می‏‌شود و در میان جوانان طرفداران بسیاری دارد.

از بازی‏های محلی روستای مریان می‌‏توان به قئیش گوتورمك یا قئیش چكدی، بورك قاچدی، خاله خاله، چیلینگ آقاج اشاره نمود، كه اكثراً به طور گروهی و توسط كودكان روستا انجام می‏‌شود.

مراسم عید نوروز، همانند سایر نقاط ایران برگزار می‏‌شود. روز سلطان، دروزه، ۴۵ نوروز و بنجك از جمله مراسم ویژه فصل بهار است و مراسم شب یلدا با رسوم یوله چله، قصه چله و سیومو برگزار می‏‌شود.

مراسم بند آوردن باران و كوبیدن بر ظرف مسی برای برطرف شدن ماه گرفتگی و خورشید گرفتگی نیز از آیین‏ها و رسم‏‌های مردم روستای مریان است. برگزاری مراسم اعیاد مذهبی و عزاداری‏‌های ماه محرم نیز در روستا رواج دارد.

نوای نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی، شور و حال خاصی به مراسم و جشن‏‌های مختلف مردم روستای مریان می‏‌بخشند.

اجرای ترانه‏‌های عاشیقی به زبان آذری، به ویژه در مراسم عروسی روستا متداول است.سرنا و دهل سازهای محلی این روستاست كه در اجرای برخی آوازها و رقص‏های محلی نواخته می‏‌شوند.

صنایع دستی روستای مریان، مشتمل بر بافت انواع گلیم، جاجیم، جوراب و شال است.

پوشاك غالب مردم روستای مریان، لباس‏‌های محلی مشابه لباس‏‌های تالشی است. مردان از كلاه، شلوار، پیراهن جلو بسته با یقه هفت یا بسته، نیمه تنه یا جلیقه پشمی، شال و دستكش (در فصول سرد سال) استفاده می‏‌كنند.

زنان روستا مانند زنان تالشی لباس می‌پوشند كه شامل پیراهن بلند با دامن پرچین، جلیقه با رنگ تیره، پیژامه طرح‏دار و روسری‏‌های رنگی و منقش می‏‌باشد.

استفاده از پارچه‏‌های رنگی و روشن، ویژگی پوشاك زنان روستا است. كودكان روستای مریان نیز از پوشاك محلی و معمولی استفاده می‏‌كنند.

از انواع غذاهای محلی روستا می‏‌توان به آبگوشت شوربا، آبگوشت قورمه، انواع آش مانند ترش آش و آش رشته و انواع غذاهای همراه با برنج و ماهی اشاره كرد.

این روستا از سمت جنوب به مناطق جنگلی می‌رسد و می‌توان در كنار دیدن روستای مریان از مناظر زیبای جنگل هم لذت برد.

یكی از دیدنی‌های تاریخی روستا گورستان باستانی آن است كه كهن‌ترین گورستان پیش از تاریخ ایرانی و سندی است بر اینكه از گذشته‌های دور مردمی در این منطقه زندگی می‌كرده‌اند.

گورها دخمه‌ه‏ای چند طبقه و سنگچین شده هستند و بنابر روایتی مردگان این گورستان با وسایل زندگی خود در گورها دفن شده‌اند. حمامی قدیمی كه متعلق به یكی از دوره‌های صفوی یا قاجاری است هم در روستا قرار دارد.

مریانی‌ها به آذری و تالشی سخن می‏گویند و تقریبا همه‌شان به دامداری، باغداری، مرزعه‌داری و ساخت صنایع دستی مشغول روزگار می‌گذرانند. باغ‌های انبوه مریان درخت‌های زردآلو، سیب، به و گلابی دارد و زنان روستایی گلیم، جاجیم می‌بافند.

خانه‌های روستا در منطقه كوهستانی قرار دارند و بنابراین ساختار آنها با باقی مناطق استان متفاوت است؛ خانه‌ها با سنگ و چوب ساخته شده‌اند. درهای خانه‌ها كوچك است تا سرما به داخل خانه نفوذ نكند.

رودخانه گرگانرود هم در روستا قرار دارد. شكوه رودخانه پرآب و رنگ‌های پاییزی درختان جنگل پوشیده شده با مه مناظر رویایی را می‌سازند.

مردهای روستا هر سال در جشنواره سواركاری و كشتی شركت می‌كنند و كودكان روستا هنوز هم به انجام بازی‌های محلی علاقه دارند.

مراسم شب یلدا با رسم‌های ویژه ای در روستا برگزار می‏‌شود. اهالی مریان معتقدند برای برطرف شدن ماه و خورشید گرفتی یا بندآمدن باران باید بر ظرف‌های مسی بكوبند.

در سفر به مریان حتما شنیدن صدای نواختن نی چوپانان و آوازهای محلی تالشی را تجربه كنید.

كاخ سردار امجد

یكی دیگر از آثار تاریخی موجود در این روستا، كاخ‌های ییلاقی سردار امجد هستند؛ مجموعه‌ای كه روزگاری مركز قدرت در منطقه بود. بخش‌های مختلف این مجموعه شامل خان‌نشین محل استقرار خان و خاندان و نزدیكان، قراول‌خانه محل استقرار نظامیان و اصطبل می‌شود. متاسفانه اصطبل آن در دوره مشروطه به آتش كشیده شد. كاخ‌های ییلاقی سردار امجد در دو ساختمان جداگانه بنا شده و خان‌نشین آن نیز به‌صورت دو‌ طبقه است. هنوز یكی از بناهای آن مخروبه مانده؛ اما بخش دیگری از این بنا تا حدودی تعمیر و مرمت شده است. هم اینك از این كاخ به‌عنوان پایگاه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استفاده می‌شود.