بنابرزیارتنامه موجود، امامزاده عزیز(علیه السلام) عموی گرامی امامزاده مطیب (علیه السلام) و از نوادگان امام موسی كاظم (علیه السلام) است. برخی گفته‌اند كه در زمان مأمون الرشید خلیفه عباسی، مرد محترمی به نام سیدمحمد والی كه به قول اهالی از اعقاب حضرت امام چهارم (علیه السلام) است به اینجا پناهنده شده و مدتی دور از اغیار در این ده زیبا زندگی می‌كرده است. هنگام ورود این شخص به این ده، همسر و چهار پسرش نیز به دنبالش بوده‌اند. به نقلی، این شخص جد سادات فعلی دركه است. از ساكن شدن این شخص محترم در دركه مركزیتی پیدا شده و كسان دیگری از اولاد علی (علیه السلام) كه از ظلم و ستم خلفای جابر عباسی در ناراحتی و فشار بوده‌اند به این مكان می‌آیند كه امامزاده عزیز (علیه السلام) و برادرزاده‌اش امامزاده مطیب، جزء این دسته‌اند. ایشان به همراه برادرزاده بزرگوارشان (امامزاده مطیب) به سمت طوس در حركت بودند كه خبر شهادت امام رضا (علیه السلام) به گوششان می‌رسد. بعد از شنیدن خبر شهادت، هر یك از بزرگواران به سویی می‌روند كه امامزاده مطیب به همراه خانواده و عمویشان عزیز ابن محسن ابن موسی الكاظم در مكانی دورتر به شهادت می‌رسند. گویا اینجا مكان درگیری بوده است. قبلاً جاده دركه وجود نداشته و به صورت تپه بوده و در واقع عزیز (علیه السلام) در قسمت شمالی و بالاتر (كه هم‌اكنون دانشگاه شهید بهشتی در آنجا واقع است)، به شهادت می‌رسند و مطیب (علیه السلام) در پایین ده. برخی می‌گویند خبر شهادت امام كه می‌رسد، مزدوران حكومت مامور نابود كردن اولاد نبی می‌شوند. به اطراف ده كه می‌رسند عده‌ای نشان امامزاده را به ایشان می‌دهند و درگیری آغاز می‌شود و این بزرگواران شهید می‌شوند. از همان زمان تا به امروز، مردم به این امامزادگان متوسل شده و حاجت می‌گرفته و می‌گیرند. به امامزاده اناری (علیه السلام) معروف می باشد. السَّلامُ عَلَیكَ اَیُّهَا السَّیِّدُ الزَّكِیُّ، اَلطّاهِرُ الوَلِیُّ، وَالدّاعِی الحَفِیُّ؛ اَشهَدُ اَنَّكَ قُلتَ حَقّاً، حَقّاً، وَنَطَقتَ حَقّاً وَصِدقاً، وَدَعوتَ اِلی مَولایَ وَمَولاكَ، عَلانِیَةً وَسرًّا، فازَ مُتَّبعُكَ، وَنَجا مُصَدّقُكَ، وَخابَ وَخَسرَ مُكَذّبُكَ، وَالمُتَخَلِّفُ عَنكَ، اَشهَد لی بهذهِ الشَّهادَةِ، لِاَكونَ مَنَ الفائِزینَ بمَعرِفَتِكَ وَطاعَتِكَ، وَتَصدیقِكَ وَاتِّباعَكَ، وَالسَّلامُ عَلَیكَ یا سَیِّدی وَابنَ سَیِّدی. اَنتَ بابُ اللهِ المُؤتی مَنهُ، وَالمَأخوذُ عَنهُ، اَتَیتُكَ زائِراً، وَحاجاتی لَكَ مُستَودعةً، وَها اَنَا ذا اَستَودعُكَ دینی وَاَمانَتی، وَخَواتیمَ عَمَلی، وَجَوامِعَ اَمَلی اِلی مُنتَهی اَجَلی، وَالسَّلامُ عَلَیكَ وَ رَحمَةُ اللهِ وَبَرَكاتُه. *** سلام بر تو ای آقای پاك و پاكیزه و سرور من و ای دعوت كننده (به حق) به مهربانی، گواهی دهم كه تو حق گفتی و به حق و راستی سخن كردی و (مردم را) آشكارا و نهان بسوی مولای من و مولای خودت دعوت فرمودی رستگار شد پیرو تو و نجات یافت تصدیق كننده ات و نومید و زیانكار شد تكذیب كننده ات و آن كس كه با تو مخالفت كرد گواه باش برای من این گواهی را تا من بوسیله معرفت و اطاعت تو و تصدیق و پیروی كردنت از زمره رستگاران باشم و سلام بر تو ای آقای من و ای فرزند آقای من توئی درگاه خدا كه از آن درآیند و (معالم دین را) از آن بگیرند آمده ام به درگاهت برای زیارت و حاجتهای خود را به تو سپرده ام و من اكنون به تو می سپارم دینم و امانتم و سرانجام كارهایم و همه آرزوهایم را تا پایان عمرم و بر تو باد سلام و رحمت خدا و بركاتش. عزیز بن محسن بن امام موسی كاظم (علیه السلام) حرم مطهر امامزاده عزیز (علیه السلام) در منطقه اوین و در شمال محوطه دانشگاه شهید بهشتی قرار گرفته كه در حین ساخت بناهای اولیه دانشگاه تجدید بنا شده و از معماری معاصر شهر تهران بهره می برد. حرم مطهر همه روز میزبان دانشجویانی است كه خستگی خود را با زیارت این بقعه متبركه فراموش می كنند و از نورانیت آن بزرگوار كسب فیض می نمایند. در جوار حرم مطهر، مزار ۸ شهید گمنام نیز قرار دارد. بنای اصلی كه در سال ۱۳۵۲ شمسی ساخته شده، قبر كوچك مستطیلی متناسبی با سقف گنبدی بیضی‌شكل است كه داخل آن به طور تقریب كمی بیش از ۴ متر طول و مختصری بیش از ۳ متر عرض دارد. بنای آن به نظر می‌رسد مربوط به قبل از دوره قاجاریه باشد. بعداً در طرفین شرق و غرب این قبه، دو اطاق ساده كه اندود درونی آنها كاه‌گل است افزوده‌اند و ایوان پهن و و سیعی هم با جرزهای سنگی و نرده چوبی ساده در جلو بقعه یعنی سمت جنوب آن كه مشرف به قریه اوین است، احداث نموده‌اند و این مستحدثات هم كمتر از صد سال قدمت دارد. در داخل حرم كوچك، بقعه محجر چوبی ساده به طول ۱/۹۱ متر و عرض ۱/۳۱ متر و ارتفاع ۱/۴۳ متر با خانه‌بندی‌های مربع درشت، اطراف مرقد را احاطه نموده است. زیارتنامه آنجا، صاحب مرقد را حضرت امامزاده عزیز بن محسن بن موسی الكاظم الامام بحق نجل امیر المومنین معرفی می‌نماید. بنابراین، امامزاده مزبور عموی امامزاده مطیب می‌شود و دو زیارتگاه قریه اوین، یكی متعلق به عمو و دیگری مربوط به برادرزاده است. به مناسبت شكل و رنگ گنبد شیروانی این امامزاده، مردم خوش‌مشرب آن را به نام امامزاده اناری خوانده‌اند. بالاتر از زیارتگاه مزبور بر فراز همان تپه، دو مقبره خوش‌منظر هر كدام به صورت شش ضلعی دارای ۶ پایه ظریف آجری با دهانه‌های باز و سقف شیروانی احداث شده است كه اولی مدفن شاهزاده حسین قلی میرزا سالور عماد السلطنه متوفی در ۱۳۱۱ شمسی و دومی آرامگاه شاهزاده قهرمان میرزا سالور عین‌السلطنه متوفی در ۱۳۲۴ شمسی است كه هر دو نفر فرزندان مرحوم عبدالصمد میرزای عزالدوله فرزند محمدشاه قاجارند و احداث مقبره‌های مزبور در آن محل حكایت از ذوق و دانش فطری خاندان سالور دارد و اشعار بسیار شیوایی هم بر روی سنگ مقبره شاهزادگان مزبور نوشته شده است. بقعه دارای امكانات رفاهی مناسب برای استفاده زائرین محترم است.
آدرس : استان تهران ـ شهرستان تهران ـ بخش ـ شهر تهران، منطقه اوین، میدان دانشگاه، محوطه دانشگاه شهید بهشتی، جنب مسجد دانشگاه
در دامنه تپه های شمال شرقی اوین و در مجاورت روستاهای اوین و دركه بر فراز تپه ای كه داخل دانشگاه شهید بهشتی قرار گرفته، در میان درختان سرسبز و در محیطی با صفا، بقعه و زیارتگاه خوش منظر و زیبایی متعلق به امامزاده عزیز(ع) وجود دارد كه از نوادگان امام موسی كاظم(ع) است.
بنای اصلی آن قبر كوچك مستطیلی متناسبی با سقف گنبدی بیضی شكل است.
بنای اولیه آن مربوط به قبل از دوران قاجاریه است كه در سالهای بعد در دو طرف شرق و غرب این قبر دو اتاق ساده افزوده اند و ایوان پهن و وسیعی هم با جرزهای سنگی و نرده چوبی ساده در قسمت جنوب بقعه، مشرف به قریه اوین، احداث نموده اند.
قبلا داخل حرم كوچك بقعه حفاظ چوبی ساده با خانه بندیهای مربع درشت، اطراف مرقد را احاطه كرده بود. بنا بر زیارتنامه موجود، ایشان عموی گرامی امامزاده مطیب(ع) است كه مرقد آن حضرت نیز در روستای اوین واقع شده است.
به سبب شكل و رنگ سرخ گنبد شیروانی بقعه امامزاده عزیز(ع)، مردم بومی این بقعه را به نام امامزاده اناری خوانده اند. بقعه مزبور دارای امكانات رفاهی مناسب برای استفاده زائرین است.
