چهارتاقیِ سیمكان جَهرُم دراستان فارس، نفس هایش به شماره افتاده است. گُنبد وسقف این چهارتاقیِ ساسانی فرو ریخته و پایه های آن سُست و بی دوام شده است. بیشتر سنگ های بنا از آن جدا شده ودرپیرامون و گِرداگِرد آن ریخته است. سود جویان وچپاوُل گران كف چهارتاقی را به انگیزۀ یافتن گنج كَنده اند و هم اكنون دراین گودال درخت روییده است! در حریم درجه یك این بازماندۀ نیاكانی، باغ داران سازه ای ناهمگون ساخته و منظر دیداری آن را خدشه دار كرده اند. اما مهم ترین چالش پیش روی این چهارتاقیِ بزرگ با مِهرازی(معماری) بی مانند آن، زمین های كشاورزی و باغ هایی است كه این بنا را در گسترۀ خود بند آورده اند. این جاست كه خویش كاریِ(وظیفه) سازمان میراث فرهنگی بیش از پیش آشكار می شود. اگر این سازمان برای بازمانده های ملی ما، عرصه وحریم مشخص می كرد امروزه جایگاه این بنای ساسانی دستخوش بی مهری و بی توجهی قرارنمی گرفت. زیرا كه این باغ داران بدون شناخت وآگاهی مایۀ از میان رفتن چنین بازمانده ای می شوند ونه تنها باورمند به ارزش آن نیستند، كه خود نیز بیشترین كوبه(ضربه) را بدان وارد می آورند. در زمینۀ این دشواری ها، میلاد وندایی، باستان شناس به تارنمای فرهنگی مهرگان می گوید : چهارتاقی های ساسانی بناهایی هستند كه در گوشه و كنار ایران می توان آن ها را دید. اما در استان پارس امروزی پَراكنِش این بازمانده ها بسیار زیاد است و شوربختانه مورد بی مهریِ فراوان قرارگرفته اند.چهارتاقی سیمكان یكی ازاین یادمان های برجسته است كه دریكی ازبدترین سامانه(شرایط) حفاظتی ومرمتی به سرمی برد.حریم درجه ۲ و ۳ این بازمانده مورد دستبرد قرارگرفته وحتا حریم درجه یك آن به وسیلۀ قاچاقچیان دراَمان نمانده است. این باستان شناس ادامه می دهد : خویش كاری سازمان میراث فرهنگی در ایران تنها ثبت یادمان ها نیست، بلكه پس از ثبت پشتیبانی مالی ومینُوی(معنوی) ازاین یادمان ها است. بهترین راه پاس داری و حفاظت ازاین بازمانده ها فرهنگ سازی درمیان بومیان آن سامان است وازهنگامۀ كودكی برای این كارباید برنامه ریزی كرد. اما سازمانی با نام پُرشكوه(طَمطراق)میراث فرهنگی تنها كاری كه انجام نمی دهد كرده های(اعمال) فرهنگی است! وندایی كه بر روی چهارتاقی ها پژوهش كرده است می افزاید : این چهارتاقی ها بخش مهمی ازتاریخ فرهنگی، هنری ومهرازی ایرانشهر را تشكیل می دهند و نمودارمهرازی ایران در زمان ساسانی و به ویژه واگذاری(انتقال)آن به هنگامۀ اسلامی هستند. این سبك مهرازی به برون از مرزهای فلات ایران نیز رفت و میراث مهرازی ایران درجهان به شمار می آید. اما این میراث در درون كشور به شدت دستخوش تهدید است و هرساله بخش بسیاری از آن درحال نابودی است كه در طیِ چند سال گذشته دو چندان شده است. به گزارش مهرگان: این بنا كه بر روی یكی از بلندترین جاهای طبیعی منطقه جای گرفته، با كاراسته(مصالح) لاشه سنگ وملات گچ ساخته شده است. دالان های پیرامون چهارتاقی كاملا ویران شده و هم اكنون تنها پِیِ آن ها باقی مانده است. راه درونشد(ورودی) بنا درپهلوی شمالی جای گرفته كه بازمانده های آن دیده می شود. این چهارتاقی بزرگ، میدانی به اندازه ۲۲ * ۲۲ متر را در برمی گیرد. دیوارجانبی پهلوی خاوری(شرقی) و باختری(غربی) بنا سالم باقی مانده است. چهار ستون این بنا آسیب دیده است. نقشه این سازه به گونۀ مربع است كه با استفاده از گوشواره، پلان مربع تبدیل به دایره شده است. در زمینۀ پاس داری وحفاظت بنا، سیامك علی زاده، دكترای مرمت آثار،بناها و اشیاء به تارنمای فرهنگی مهرگان می گوید : این بنای زیبای چهارتاقی مهم ترین شُوند ویرانی آن گذشت زمان دراز و پیامدهای طبیعی بر آن مانند: برف،باران، باد، توفان، سرما و گرما و توفان های حوادث و جانوران واز همه مهم تر مردم این سرزمین كه بنای بی مهری بر یادمان های شان گذاشته اند و خود دوچندان و بی رحمانه بدنبال بی توجهی مسولان و عدم بهسازی های به هنگام و پیش گیرانه به آن آسیب رسانده اند. این استاد دانش گاه چمران تهران ادامه می دهد : مطالعات بایسته از دیدگاه نوع كاراسته(مصالح) به كار رفته و نحوۀ اجرای عناصر آن ناگزیراست. پس از آسیب شناسی و فن شناسی های بایسته با استفاده از روش های بهسازی سبكی همراه با استحكام بخش های پایا، بنا را پیش ازفرو پاشی كامل باید نجات داد. بهترآنست كه گنبد بازسازی نشود مگراین كه به اندازه كافی شواهد ومدارك استوار برای آن داشته باشیم. در این بنا اگر شدنی است محوطه سازی، بهسازی و ساماندهی شود. از ورود افراد بیگانه و جانوران باید جلوگیری شود. دكتر علی زاده در پایان می افزاید : پس از انجام این كارها می توان با استفاده از سنگ های ریخته شده وهمانند در صورت گم شدن مابقی آن ها و ملات همانند آن را دوباره بازسازی كرد. بلندایِ چهارتاقی سیمكان از گنبد تا كف كنونی ۶ متر و بلندای ساق گنبد تا كف كنونی ۵ متر است. در پهلوُی خاوری وباختری بنا دو دیوار افزوده (الحاقی) وجود دارد كه در زمان اسلامی كار گذاشته شده است وبه آن جنبۀ مذهبی داده اند. درون دیوار پهلوی باختری دو تاقچه به اندازه ۱۰۰ * ۵۰ سانتی متر ساخته شده است. در پهلوی خاوری نیز همین كار تكرار شده است كه یكی ازآنها هم اكنون از میان رفته است. چهارتاقی سیمكان، در ۱۳۰ كیلومتری شیرازو در جاده اصلی میمند به سیمكان جَهرم، سمت چپ جاده، نزدیك روستای سر تنگ جای گرفته است. این چهارتاقی به همین نام(سیمكان) در تاریخ ۱۰ دی ماه ۱۳۸۱ با شماره ۶۷۸۶ در سیاهۀ یادمان های ملی به ثبت رسیده است.چهارتاقیِ سیمكان جَهرُم دراستان پارس، نفس هایش به شماره افتاده است. گُنبد وسقف این چهارتاقیِ ساسانی فرو ریخته و پایه های آن سُست و بی دوام شده است. بیشتر سنگ های بنا از آن جدا شده ودرپیرامون و گِرداگِرد آن ریخته است. سود جویان وچپاوُل گران كف چهارتاقی را به انگیزۀ یافتن گنج كَنده اند و هم اكنون دراین گودال درخت روییده است! در حریم درجه یك این بازماندۀ نیاكانی، باغ داران سازه ای ناهمگون ساخته و منظر دیداری آن را خدشه دار كرده اند. اما مهم ترین چالش پیش روی این چهارتاقیِ بزرگ با مِهرازی(معماری) بی مانند آن، زمین های كشاورزی و باغ هایی است كه این بنا را در گسترۀ خود بند آورده اند. این جاست كه خویش كاریِ(وظیفه) سازمان میراث فرهنگی بیش از پیش آشكار می شود. اگر این سازمان برای بازمانده های ملی ما، عرصه وحریم مشخص می كرد امروزه جایگاه این بنای ساسانی دستخوش بی مهری و بی توجهی قرارنمی گرفت. زیرا كه این باغ داران بدون شناخت وآگاهی مایۀ از میان رفتن چنین بازمانده ای می شوند ونه تنها باورمند به ارزش آن نیستند، كه خود نیز بیشترین كوبه(ضربه) را بدان وارد می آورند. در زمینۀ این دشواری ها، میلاد وندایی، باستان شناس به تارنمای فرهنگی مهرگان می گوید : چهارتاقی های ساسانی بناهایی هستند كه در گوشه و كنار ایران می توان آن ها را دید. اما در استان پارس امروزی پَراكنِش این بازمانده ها بسیار زیاد است و شوربختانه مورد بی مهریِ فراوان قرارگرفته اند.چهارتاقی سیمكان یكی ازاین یادمان های برجسته است كه دریكی ازبدترین سامانه(شرایط) حفاظتی ومرمتی به سرمی برد.حریم درجه ۲ و ۳ این بازمانده مورد دستبرد قرارگرفته وحتا حریم درجه یك آن به وسیلۀ قاچاقچیان دراَمان نمانده است. این باستان شناس ادامه می دهد : خویش كاری سازمان میراث فرهنگی در ایران تنها ثبت یادمان ها نیست، بلكه پس از ثبت پشتیبانی مالی ومینُوی(معنوی) ازاین یادمان ها است. بهترین راه پاس داری و حفاظت ازاین بازمانده ها فرهنگ سازی درمیان بومیان آن سامان است وازهنگامۀ كودكی برای این كارباید برنامه ریزی كرد. اما سازمانی با نام پُرشكوه(طَمطراق)میراث فرهنگی تنها كاری كه انجام نمی دهد كرده های(اعمال) فرهنگی است! وندایی كه بر روی چهارتاقی ها پژوهش كرده است می افزاید : این چهارتاقی ها بخش مهمی ازتاریخ فرهنگی، هنری ومهرازی ایرانشهر را تشكیل می دهند و نمودارمهرازی ایران در زمان ساسانی و به ویژه واگذاری(انتقال)آن به هنگامۀ اسلامی هستند. این سبك مهرازی به برون از مرزهای فلات ایران نیز رفت و میراث مهرازی ایران درجهان به شمار می آید. اما این میراث در درون كشور به شدت دستخوش تهدید است و هرساله بخش بسیاری از آن درحال نابودی است كه در طیِ چند سال گذشته دو چندان شده است. به گزارش مهرگان: این بنا كه بر روی یكی از بلندترین جاهای طبیعی منطقه جای گرفته، با كاراسته(مصالح) لاشه سنگ وملات گچ ساخته شده است. دالان های پیرامون چهارتاقی كاملا ویران شده و هم اكنون تنها پِیِ آن ها باقی مانده است. راه درونشد(ورودی) بنا درپهلوی شمالی جای گرفته كه بازمانده های آن دیده می شود. این چهارتاقی بزرگ، میدانی به اندازه ۲۲ * ۲۲ متر را در برمی گیرد. دیوارجانبی پهلوی خاوری(شرقی) و باختری(غربی) بنا سالم باقی مانده است. چهار ستون این بنا آسیب دیده است. نقشه این سازه به گونۀ مربع است كه با استفاده از گوشواره، پلان مربع تبدیل به دایره شده است. در زمینۀ پاس داری وحفاظت بنا، سیامك علی زاده، دكترای مرمت آثار،بناها و اشیاء به تارنمای فرهنگی مهرگان می گوید : این بنای زیبای چهارتاقی مهم ترین شُوند ویرانی آن گذشت زمان دراز و پیامدهای طبیعی بر آن مانند: برف،باران، باد، توفان، سرما و گرما و توفان های حوادث و جانوران واز همه مهم تر مردم این سرزمین كه بنای بی مهری بر یادمان های شان گذاشته اند و خود دوچندان و بی رحمانه بدنبال بی توجهی مسولان و عدم بهسازی های به هنگام و پیش گیرانه به آن آسیب رسانده اند. این استاد دانش گاه چمران تهران ادامه می دهد : مطالعات بایسته از دیدگاه نوع كاراسته(مصالح) به كار رفته و نحوۀ اجرای عناصر آن ناگزیراست. پس از آسیب شناسی و فن شناسی های بایسته با استفاده از روش های بهسازی سبكی همراه با استحكام بخش های پایا، بنا را پیش ازفرو پاشی كامل باید نجات داد. بهترآنست كه گنبد بازسازی نشود مگراین كه به اندازه كافی شواهد ومدارك استوار برای آن داشته باشیم. در این بنا اگر شدنی است محوطه سازی، بهسازی و ساماندهی شود. از ورود افراد بیگانه و جانوران باید جلوگیری شود. دكتر علی زاده در پایان می افزاید : پس از انجام این كارها می توان با استفاده از سنگ های ریخته شده وهمانند در صورت گم شدن مابقی آن ها و ملات همانند آن را دوباره بازسازی كرد. بلندایِ چهارتاقی سیمكان از گنبد تا كف كنونی ۶ متر و بلندای ساق گنبد تا كف كنونی ۵ متر است. در پهلوُی خاوری وباختری بنا دو دیوار افزوده (الحاقی) وجود دارد كه در زمان اسلامی كار گذاشته شده است وبه آن جنبۀ مذهبی داده اند. درون دیوار پهلوی باختری دو تاقچه به اندازه ۱۰۰ * ۵۰ سانتی متر ساخته شده است. در پهلوی خاوری نیز همین كار تكرار شده است كه یكی ازآنها هم اكنون از میان رفته است. چهارتاقی سیمكان، در ۱۳۰ كیلومتری شیرازو در جاده اصلی میمند به سیمكان جَهرم، سمت چپ جاده، نزدیك روستای سر تنگ جای گرفته است. این چهارتاقی به همین نام(سیمكان) در تاریخ ۱۰ دی ماه ۱۳۸۱ با شماره ۶۷۸۶ در سیاهۀ یادمان های ملی به ثبت رسیده است.