چَترود شهری است در استان كرمان ایران. این شهر بسیار خوش آب و هوا بوده و به داشتن بهترین انار در استان كرمان شهرت دارد. انار چترودی معروف‌ترین محصول كشاورزی این شهر است.
چترود در بخش چترود شهرستان كرمان قرار دارد.
وجه تسمیه
پیشینه. نام چترود در منابع تاریخی به صورتهای گوناگونی، از جمله جَنْزَروذ، حیروز، جیرود، خبروذ، چتروذ، جیروذ، خمرود و خیرور، ضبط شده است. ظاهراً نخستین‌بار در سده چهارم، اصطخری در ذكر شهرهای كرمان، نام آن را با ضبط جَنزروذ در میان راه زرند ـ بردسیر، در یك مرحله‌ای هر كدام از آنها، آورده است. ابن‌حوقل (ص ۳۱۴) نیز نام آن را ذكر كرده است. چترود در اواسط سده چهارم، شهری كوچك و كم‌جمعیت بود (حدودالعالم، همانجا)، اما در اواخر همان سده، مسجدجامع و بازار داشت و از شهرهای بردسیر (قصبه كرمان) و پر میوه به‌شمار می‌آمد (مقدسی، ص ۴۶۰، ۴۶۲). از این دوره به بعد، دستِكم تا قرن ششم، نام چترود در منابع تاریخی دیده نشده است
تاریخچه
در جلد هشتم فرهنگ جغرافیایی ایران آمده: چترود دهی است از دهستان زنگی آباد بخش مركزی شهرستان كرمان كه در ۶۴ هزار گزی شمال كرمان بر سر راه فرعی كرمان به راور واقع شده. جلگه و معتدل است و ۳۰۰۰ تن سكنه دارد. آبش از قنات و چشمه، محصولش انار،پسته، غلات و حبوبات است، شغل اهالی زراعت، مكاری، پیله‌وری و قالی‌بافی بوده و راهش فرعی است دبستان و پاسگاه ژاندارمری دارد. مولف مرآت‌البلدان درباره چترود نویسد: «قریه‌ای است از بلوك سرآسیاب كرمان كه در نزدیكی هوتك و هشت فرسخی شمال شرقی كرمان واقع می‌باشد. جائی خوش آب و هواست، باغات مشجر زیاد دارد و انگور و انارش بخوبی ممتاز است. آب این قریه از دو رشته قنات معروف به قنات باقری و از چشمه‌ای است كه از كوه معروف به كوه تنگل اسبی جاری است. دارای هزار تن سكنه‌است (تقریباً) و حمام بزرگی دارد كه وكیل‌الملك آنرا بنا نموده، كاروانسرای خرابه‌ای دارد كه از بناهای قدیم است. سه مسجد آباد و یك باب تكیه آباد در آنجا دیده می‌شود. این قریه یازده كارخانه شال‌بافی دارد كه مشتمل بر چهل ویك دستگاه است. آسیاهای متعدد از قدیم و جدید متعلق به این قریه‌است. مزرعه اسماعیل‌آباد هم از توابع چترود می‌باشد كه خراب بود و آنرا مرحوم محمداسماعیل خان وكیل‌الملك آباد كرد.
موقعیت
چترود در ۱۳۲۳ ش یكی از آبادیهای دهستان زنگی‌آباد (یا كویر) در شهرستان كرمان و در استان هشتم (كرمان و مكران) محسوب می‌شد (ایران. وزارت كشور. اداره كل آمار و ثبت احوال، ج ۲، ص ۳۸۰). در ۱۳۵۵ ش، چترود دهستان و شهری در بخش حومه شهرستان كرمان (ایران. وزارت كشور، ذیل «استان كرمان») و در ۱۳۶۶ ش، شهری در استان كرمان بود (ایران. وزارت كشور. معاونت برنامه‌ریزی و خدمات مدیریت، ص ۸۳). در اسفند ۱۳۷۳، بخش چترود (به مركزیت شهر چترود) مشتمل بر دهستانهای مُعِزیه، هِروز، حُرْجَنْد و كویرات در شهرستان كرمان تشكیل شد (ایران. قوانین و احكام، ۱۳۷۴ ش، ص ۶۲ـ۶۳). در ۱۳۷۵ ش، دو دهستان هروز و حرجند از آن جدا شدند و در تابعیت بخش كوهسارانِ شهرستان كرمان در آمدند. در همان زمان، آبادیهای كاظم‌آباد و دهْنو (هر دو از توابع دهستان كویرات) در هم ادغام و به عنوان شهر كاظم‌آباد در دهستان كویرات شناخته شدند (همو، ۱۳۷۶ ش، ص ۱۰۵۲).
آب و هوا واقلیم
رود فصلی چترود در شمال شهر جریان دارد. آب و هوای شهر معتدل خشك است.میانگین بارش سالانه آن حدود ۱۸۹ میلیمتر ضبط شده است (سازمان هواشناسی كشور، ص ۳۷۰). چترود در تاریخ خود در جریان حملات غزها، بلوچ‌ها و رخ دادن زمین‌لرزه آسیب‌های فراوانی دیده‌است.
كوههای مهم
برخی از كوههای مهم بخش عبارت‌اند از: كوه زَرد در مشرق، آب‌خواجه در جنوب، كمرشیلقه در شمال آبادی مُعِزآباد (در حدود ۴۷ كیلومتری شمال‌غربی شهر كرمان)، چهل‌دختر در شمال‌شرقی، زارنگ در جنوب و جنوب‌غربی و رَشْقاوَند در جنوب شرقی آبادی ماهْ زَمین (در حدود ۷۹ كیلومتری شمال‌غربی شهر كرمان؛ فرهنگ جغرافیائی آبادیها، ج ۹۵، ص ۲۰۱، ۲۱۳).
ارتباطات
شهر چترود در محل اتصال دو راه اصلی زرند ـ كرمان و راور ـ كرمان قرار گرفته است و با راه اصلی از راور به مراكز شهرستانهای بیرجند، فردوس و طبس و از راه زرندـ كوهبَنان به شهر بافق مرتبط می‌شود.
موقعیت علمی،معدنی و صنعتی
معادن فراوان زغال‌سنگ در پیرامون شهر یافت می‌شود . رصدخانه ملی ایران در پیرامون این شهر در دست ساخت است. طرحی برای احداث كارخانه تولید لاستیك و ماشین آلات سنگین راهسازی نیز در چترود وجود دارد. شهر چترود از مناطق لرزه‌خیز استان كرمان است.
