مَرودَشت یكی از شهرهای ایران است كه در استان فارس قرار گرفته‌است. این شهر در ۳۵ كیلومتری شمال شیراز واقع شده و آب و هوای آن كوهستانی و معتدل است. شهر «مرو دشت» مركز شهرستان مرودشت است. جمعیت آن بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۰ برابر با ۱۳۷،۰۸۷ تن است.
مرودشت از شهرهای شمالی استان فارس، با ارتفاع ۱۶۲۰ متر از سطح دریا و مساحت ۴۶۴۹ كیلومتر مربع است. این سرزمین به لحاظ موقعیت جغرافیایی ممتاز و آب و هوای معتدل و برخورداری از آب فراوان و خاك مناسب از دیر باز مورد توجه بوده و به دلیل ویژگی‌های طبیعی و سوق‌الجیشی، به سرعت گسترش یافته و اكنون دومین شهر استان فارس محسوب وبا توجه به موقعیت بازرگانی و كسب و كار بسیار مناسب آن و شرایط زندگی مناسب درحال رشد روزافزون است.
شهرستان مرودشت شامل ۳ بخش، مركزی با(….)، كامفیروز با مساحت ۹۹۴ كیلومتر مربع و ۳۶ هزار نفر جمعیت، بخش سیدان با مساحت ۸۲۱ كیلومتر مربع و ۳۰ هزار نفر جمعیت، بخش درودزن با مساحت ۱۰۲۵ كیلومتر مربع با وجود تأسیسات بزرگ سد درودزن با آب و هوایی معتدل و زمینهای حاصل خیز و بخش مركزی می‌باشد.
نام
نام این شهرستان احتمالاً برگرفته از دشتها و مرغزارهای سرسبز آن بوده است. همین طور كه نخستین بار ابن بلخی در فارس نامه، ‹‹ مرو ›› را به عنوان یكی از محلات شهر باستانی استخر می‌نامد كه با گذر زمان جای آن را بوستان تخت جمشید گرفته است. مرو در لغت به معنی چمن است كه در اصل به صورت مرغ و مرگ بوده و مرغزار صورت بسیار متداول آن است. در قدیم علفزارها را مرغزار می‌گفتند و به نظر می‌رسد كه مرودشت نیز مانند ارژن در آن زمان، جایی پوشیده از مرتع و چمن بوده است. كاوش‌های علمی و گمانه زنی‌هایی كه در تپه‌های مختلف جلگه مرودشت انجام گرفته، نشان می‌دهد كه هزاران سال پیش از آنكه داریوش كبیر، تپه سنگی را بر دامان كوه رحمت (مهر)، برای ساخت كاخ‌های بزرگ خود برگزیند، اقوام متمدنی در دشت وسیع آن، می زیسته‌اند. آثار بر جای مانده از قبیل ظروف سفالی منقوش یا ساده، و اسباب و وسایل زندگی آن دوره، همه و همه گویای این نكته‌اند. ویرانه‌های استخر و كاخ‌های تخت جمشید، بخشی از تاریخ این شهر را به نمایش می‌گذارند.
پیشینه تاریخی
پیشینه تاریخی این دیار به هزاره پنجم پیش از میلاد مسیح می‌رسد. پژوهشها نشان می‌دهد كه این منطقه از ماقبل تاریخ تاكنون مسكونی بوده است. دشت وسیع مرودشت عمری به طول تاریخ شناخته شده ایران دارد و بارها شاهد دگرگونی و تحولات بسیاری بوده است. با تاسیس كارخانه قند مرودشت در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی اندك اندك بر جمعیت و آبادانی آن افزوده شده است. وجود تعدادی از بناها و آثار تاریخی ایران در شهر مرودشت، این شهر به مهد فرهنگ و تمدن ایران زمین، گنجینه اسرار تاریخی، طلایه دار بزرگترین امپراتوری جهان باستان سرزمین اهورایی ایرانیان و نگهبان عظیم میراث گذشتگان، درآمده است.
مرودشت یكی از باستانی‌ترین مناطق ایران است كه با پیشینهٔ كهن خود در طول تاریخ توجه بسیاری از باستان‌شناسان و دوست‌داران فرهنگ و تمدن ایرانی را به خود معطوف داشته است. مجموعه آثار به جای مانده ماقبل تاریخ و آثار شگفت انگیزتاریخی بیان‌گر این مطلب است كه این شهرستان با اهمیتی ویژه، همواره مورد توجه بوده است. مجموعه كاخ‌های تخت جمشید كه شاهكار مدیریت باستانی و دستاورد تلاش دستان آفرینشگر معماران چیره‌دست دورههای باستانی ایران بوده و از شهرتی هم‌سان با دیوار بزرگ چین و اهرام ثلاثه مصر برخورداراست، مهمترین مكان دیدنی شهرستان مرودشت را تشكیل می‌دهند. عظمت یگانه این بنا، به تنهایی گویای تاریخ شكوهمند تمدن ایران است و این درحالی است كه این مجموعه تنها یكی، ولی مهمترین اثر از بناهای تاریخی كشور ایران و استان فارس است. شهرهای قدیمی به همراه نقش‌ها و كتیبه‌های باستانی و كاخ‌های پادشاهان هخامنشی و چندین اثر تاریخی و قدیمی دیگر، از جمله جاذبههای مهم شهرستان مرودشت به شمار می‌آیند. مجموعه كاخ های‌تخت‌جمشید، كاخ صدستون، كاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان از جمله مهمترین آثار تاریخی این شهرستان به شمار می‌روند.
وجود ۱۵۰ اثر گرانبهای باستانی و تاریخی در این شهر، به خصوص آثار برجای مانده تخت جمشید، نقش رستم، نقش رجب و پاسارگاد كه جزء آثار ثبت شده جهانی هستند و دیگر آثار باستانی موجود كه هركدام به نوبهی خود منحصربه فرد هستند، باعث شده تا مرودشت گردشگاهی مناسب و زیبا برای مردم و جایگاه ویژهای برای جذب گردشگر از گوشه گوشه دنیا كه با این آثار به خوبی آشنایند و خیره به عظمت و شكوه آنند، باشد.[۳]
تاریخچه شكل گیری شهر مرودشت
همزمان با آغاز به كار ساخت كارخانه قند در سال ۱۳۱۲، نطفه آغازین شهر امروزی مرودشت بسته شد و صدای سوت بازگشایی كارخانه قند در سال ۱۳۱۴ بسان گریه نوزاد در بدو تولد، تولد شهر مرودشت را نوید داد. تا سال ۱۳۲۹ تنها كاركنان كارخانه قند در منازل سازمانی و تعدادی ازفروشندگان تجهیزات موردنیاز كشاورزی سكونت داشتند كه خیابان منتهی به روستای امیرآباد در فاصله ۵/۱كیلومتری غرب كارخانه ساخته شد و به خیابان امیرآباد شهرت یافت. شهرداری خودگردان در سال ۱۳۳۲ توسط انجمن شهر تأسیس و با رشد سریع چند خیابان كوچك اطراف، شهرداری رسمی در سال ۱۳۵۲ با هدف رسیدگی به وضعیت تخت جمشید تا پل خان جهت برگزاری جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی بوجود و بخشدار زرقان به عنوان نخستین شهردار رسمی مرودشت شروع بكار نمود. هجوم كشاورزان مهاجر و همچنین سكونت سریع عشایر در آن سالها، رشد مرودشت را سرعتی دوصد چندان بخشید و در چشم برهم زدنی وسعت گرفت. ساخت سد درودزن در فاصله ۴۵ كیلومتری جنوب غرب و كارخانه پتروشیمی در فاصله ۵ كیلومتری جنوب غرب كارخانه (مرودشت) و همچنین آثار میراث جهانی تخت جمشید، همه و همه باعث شد تا بسیاری از مردم كه از نبود امكانات رفاهی آن زمان دررنج بودند، در این شهر نوپا منزل گزینند. وسعت قابل توجه و پتانسیلهای بالقوه و بالفعل ویژه منطقه، باعث شد تا در سال ۱۳۵۷ و همزمان با پیروزی انقلاب اسلامی، شهر مرودشت بهعنوان شهرستان مستقل جای خود را در تقسیمات كشوری تثبیت نماید.
مشخصات جغرافیایی
شهرستان مرودشت به مركزیت شهر مرودشت با وسعت ۴۶۴۹ كیلومترمربع، ۸/۳٪ كل مساحت استان فارس را به خود اختصاص داده است. این شهرستان از شمال به شهرستانهای خرمبید و اقلید، از غرب به شهرستان سپیدان، از جنوب به شهرستان شیراز و از شرق به شهرستانهای ارسنجان و بوانات محدود می‌شود. شهرستان مرودشت تقریباً در مركز استان فارس واقع شده است. مركز شهرستان مرودشت در ۵۲ درجه و ۴۸ دقیقه طول جغرافیایی و ۲۹ درجه و ۵۲ دقیقه عرض جغرافیایی و ارتفاع ۱۵۹۵ متری از سطح دریا واقع شده است. خاكهای این منطقه كاملاً رسوبی و مواد تشكیل دهنده آن توسط رودخانه و متلاشی شدن سنگهای منطقه بوجود آمده كه برای كشاورزی بسیار مناسب هستند. ناحیه شمالی از سرچشمه رود كر تا محل سد درودزن كاملاً كوهستانی و قسمت جنوبی و جنوب شرقی از سد درودزن تا دریاچه بختگان دارای دشتهای مسطح می‌باشد. عمده ترین كوههای این منطقه كوههای حسین و بید سندل، كوههای قلعه، و قلعه شكسته (این دو كوه به همرا كوه دشتك دارای ساختاری بسیار زیبا و ویژه هستند كوه قلعه كه تنها یك راه برای ورود دارد و در طول این راه اثار بسیار ارزشمندی مانند برج‌های دیده بانی باستانی وجود دارد و بر فراز آن استخری ساخته شده از سنگ و ساروج مربوط به دوره ساسانی و همجنین سروی كهنسال كه عمر آن به ۱۵۰۰ سال می‌رسد وجود دارد)، كوه سیاه با ارتفاع ۳۴۰۰ متر، كوه سید محمد با ارتفاع ۲۶۷۰ متر، كوه سارون با ارتفاع ۳۷۵۰ متر و كوه پالنگری با ارتفاع ۴۱۴۵ متر بوده و مهمترین رودخانه های این شهرستان، رودخانه سیوند (پلوار) و كر می‌باشند. توجه به شرایط اقلیمی و جغرافیایی این منطقه در ارتفاعات كوهستانی و دشتهای كم ارتفاع پوشش گیاهی متنوع دارد و از جمله جنگلهای بلوط، بنه، بادام كوهی، كیكم، ارژن، زالزالك، انجیر كوهی، آلوچه وحشی و گیاهان داردیی بسیاری مانند آویشن شیرازی، آویشن باریك، جاشیر، ریواس، كما، گون، موسیر، بلهر، لپو، لاله واژگون، بومادران و صدها گونه دیگر از گیاهان بومی زاگرس را دارد و در دشتها گیاهان مرتعی كنگر، خارشتر، خارزرد، اسپند و.. پرورش پیدا می‌كند. جمعیت این شهر، بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۲۴۳۵۰نفر است. شهرستان مرودشت بدلیل جایگاه ویژه آن كه یر بخش میانبد و معتدل استان فارس قرارگرفته است جایگاه رفت‌وآمد و برخرد ایلهای بزرگ استان فارس می‌باشد كه ایلهای باصری (كه به گفته برخی پژوهش گران همان ایل پاسارگادی می‌باشد كه با گذر زمان و پس از حمله تازیان به ایران به باصری تبدیل شده است)، قشقایی، عرب، بهارلو و نفر از آن جمله‌اند. ساكنان این شهرستان آریایی نژادند و به زبان فارسی گفتگو می‌كنند با این حال گویشهای محلی، شیرازی، و تركی قشقایی، لری در جای جای آن رواج دارد.یكی از گویشهای مردم این شهر بنام سیدی است كه بیشتربین جوانان محله پشم زنی رایج است
آب و هوا
شهرستان مرودشت از نظر آب و هوا چهار فصل می‌باشد. آب و هوای این شهرستان در نواحی كوهستانی سردسیر و در سایرنواحی معتدل است. متوسط بارندگی سالانه در منطقه ۳۶۵ میلی‌متر و درجه حرارت بین ۴۱ درجه حداكثر و ۹ درجه حداقل می‌باشد.
جاذبههای تاریخی
مجموعه كاخ های‌تخت‌جمشید،تنگ بلاغی، كاخ صدستون، كاخ داریوش، سنگ نبشته پهلوی، تخت گوهر یا تخت رستم، نقش رجب، آرامگاه اردشیر دوم و سوم، شهر قدیمی استخر (تخت طاووس)، قلعه استخر، برج زندان سلیمان، پل بند امیر و پل خان از جمله مهمترین آثار تاریخی این شهرستان به شمار می‌روند.
تخت جمشید، پارسه، پرسپولیس، پرسه پلیس، هزارستون و یا چهل منار كه در شمال شهرستان مرودشت در شمال استان فارس (شمال شرقی شیراز) جای دارد، فاصله این مكان تاریخی توریستی تا مركز استان ۵۰ كیلومتر می‌باشد. نام یكی از شهرهای باستانی ایران است كه طی سالیان پیوسته، پایتخت باشكوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی بنایی به نام تخت جمشید وجود دارد كه در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۵۰ سال، مركزی برای برگزاری مراسم آیینی و جشن‌ها به ویژه نوروز بوده‌است. در نخستین روز سال نو گروههای زیادی از كشورهای گوناگون به نمایندگی از ساتراپی‌ها یا استانداری‌ها با پیشكش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشكش می‌كردند. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یكم با گسترش این مجموعه به بزرگی آن افزودند. بسیاری از آگاهی‌های موجود كه در مورد پیشینه هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است به خاطر سنگ نبشته‌هایی است كه در این كاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حكاكی شده‌است. باور تاریخدانان بر این است كه اسكندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله كرد و تخت جمشید را به آتش كشید و احتمالاً بخش عظیمی از كتابها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینكار نابود نمود. با این‌حال ویرانه‌های این مكان هنوز هم در شهرستان مرودشت در استان فارس برپا است و باستان شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌كنند. این مكان از سال ۱۹۷۹ یكی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسكو است.
نقش رستم
نقش رستم نام مجموعه‌ای باستانی در روستای زنگی‌آباد واقع در شمال شهرستان مرودشت استان فارس ایران است كه در فاصلهٔ ۶ كیلومتری از تخت جمشید قرار دارد. این محوطهٔ باستانی یادمان‌هایی از عیلامیان، هخامنشیان و ساسانیان را در خود جای داده‌است و از حدود سال ۱۲۰۰ پیش از میلاد تا ۶۲۵ میلادی همواره مورد توجه بوده‌است زیرا آرامگاه چهار تن از پادشاهان هخامنشی، نقش برجسته‌های متعددی از وقایع مهم دوران ساسانیان، بنای كعبه زرتشت و نقش‌برجستهٔ ویران‌شده‌ای از دوران عیلامیان در این مكان قرار دارند و در دورهٔ ساسانی، محوطهٔ نقش رستم از نظر دینی و ملی نیز اهمیت بسیار داشته‌است.
در گذشته، نام این مكان سه‌گنبدان یا دوگنبدان بوده‌است كه در بین مردم منطقه، به نام‌های كوه حاجی‌آباد، كوه استخر یا كوه نِفِشت نیز خوانده می‌شد و احتمالاً نام نقش رستم پس از آنكه ایرانیان بین رستم، پهلوان شاهنامه و سنگ‌نگاره‌های شاهان ساسانی ارتباط برقرار كردند به این مكان داده شد.
قدیمی‌ترین نقش موجود در نقش رستم مربوط به دورهٔ عیلام است كه نقش دو ایزد و ایزدبانو و شاه و ملكه را به‌تصویر كشیده بود ولی بعدها در دورهٔ ساسانی، بهرام دوم بخش‌هایی از آن را پاك كرد و نقش خود و درباریانش را به جای آن تراشید. كعبه زرتشت بنای سنگی و بُرج‌مانند موجود در این محوطه‌است كه به احتمال زیاد در دورهٔ هخامنشی ساخته شده بود و كاربرد آن تاكنون مشخص نشده است؛ بر سه گوشهٔ این بنا دو كتیبه از شاپور اول و كرتیر نوشته شده‌است كه از نظر تاریخی ارزش زیادی دارند. چهار آرامگاه دخمه‌ای در سینهٔ كوه رحمت كنده شده‌اند كه متعلق به داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یكم و داریوش دوم هستند كه همهٔ آنها از ویژگی‌های یكسانی برخوردارند.
اردشیر بابكان نخستین كسی‌ست كه در این محوطه، سنگ‌نگاره‌ای تراشید و صحنهٔ تاجگیری‌اش از دست اهورامزدا را ثبت كرد. پس از وی نیز شاهان ساسانی صحنه‌های تاجگذاری‌شان یا شرح نبردها و افتخارتشان را بر سینهٔ كوه نقش كردند. اینكه اردشیر و پسرش شاپور دوم نقش‌برجسته‌هایی را در كنار نقش‌برجسته‌های همتایان هخامنشی خود در نقش رستم تراشیدند، احتمالاً نشان از راهكردی فرهنگی و سیاسی در تقلید از گذشته داشته‌است.
نقش رجب
نقش رجب محلی است در ۳ كیلومتری شمال تخت جمشید مرودشت كه در آن شماری نقش‌برجسته از زمان ساسانیان برجای مانده‌است. مشهورترین این كنده‌كاری‌ها كتیبه شاپور یكم در نقش رجب و كتیبه كرتیر در نقش رجب هستند. آرایش و لباس آن دوره به وضوح مشخص است، اما نقش اهورامزدا و صورت شاهان ساسانی در حمله اعراب تخریب شده‌اند.
شهر استخر
استخر از بزرگترین شهرهای دوران خود بوده و به گفته تاریخ نویسان چهار دروازه داشته كه امروزه یكی از آنها در سر پیچ دوراهی مرودشت ارسنجان قرار دارد و دیگری در جنوب مرودشت كنونی قرار داشته‌است.
در هفت كیلومتری ویرانه‌های تخت جمشید، ویرانه‌های شهر استخر معروف به «تخت طاووس» قرار دارد. آثار بجامانده از این شهر شامل دروازه سنگی، ستون‌ها و دیواره‌های سنگی است كه به روزگار هخامنشی تعلق دارد. در این شهر، بازمانده سازه‌های اسلامی، ساسانی و اشكانی و ظروف و آثار سده‌های آغازین هجری در آن كشف شده‌است. آب شهر استخر از رود سیوند تامین می‌شده‌است. شهر استخر ۵ سال پیش از میلاد و ۱۰ سال پس از آن قدمت دارد و شاهد تاجگذاری‌ها و جشن‌ها و شكوه بسیاری بوده و صدها هزار نفر ساكن داشته‌است.
این شهر تا پایان پادشاهی ساسانیان از آبادترین و با شكوه‌ترین شهرهای ایران باستان بود، اما توسط اسكندر ویران گشت و بعد از آن توسط اعراب تسخیر گردید و به دلیل خیزش‌های پیاپی مردم (از سال ۲۳ تا سال ۲۹ هجری) بارها فتح شد و مردم آن قتل‌عام شدند و پس از آن تنها ویرانه‌ای از آن برجای ماند.
پل خان
پل خان مربوط به دوره صفوی است و در مرودشت، كه بوسیله الله وردی خان بر روی رودخانه كر بتا شده است. این اثر در تاریخ ۲ آبان ۱۳۵۱ با شمارهٔ ثبت ۹۲۹ بهعنوان یكی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
كوه چمگان
كوه چمگان یا رحمت در بخش شمال شرقی شهرستان مرودشت واقع شده و به صورت منفصل جهت شمالی و جنوبی دارد. وسعت این كوه ۵۰ كیلومتر است و عرض آن حدود ۱۵ كیلومتر است. این كوه دشت ارسنجان را از مرودشت جدا می‌كند و تا كنون در دامنه‌های آن محوطه‌های دوران تاریخی و عشایری كشف شده‌است. نقش رجب و شهر استخر نیز در دامنه این كوه واقع شده‌اند كه اهمیت زیادی دارند و در منظر فرهنگی تخت جمشید واقع شده‌اند === جاذبههای طبیعی === طبیعت جذاب و غنی شهرستان مرودشت به یاری منحصر به فردترین آثار تاریخی و باستانی این منطقه آمده و جلوه‌های اعجاب انگیزی از زیباییهای طبیعی را به نمایش گذاشته و این شهرستان را به لحاظ طبیعی نیز در ردیف مناطق دیدنی ایران قرار داده است. موقعیت طبیعی و چشم اندازهای درختان جنگلی وتوپوگرافی ناحیه كوهستانی و رودخانه‌ای، نمایش گر طبیعت غنی و زیبای شهرستان مرودشت هستند.
مناطق تفریحی و تفرجگاههای منحصر به فرد، جذابیت‌های این شهر را صد چندان كرده كه از جمله مناطق دیدنی آن، می‌توان به شكارگاههای طبیعی و متنوع، بهشت گمشده، آبشار دشتك، تیر باغ، و تنگ خشك اشاره نمود. رود كُر پرآب‌ترین روخانه زیرحوضه دریاچه بختگان از جنوب مرودشت می‌گذرد. دریاچه بسیار زیبای سد درودزن نیز استراحتگاهی ویژه و تحسین بر انگیز برای مشتاقانی است كه از سرتاسر ایران، آسایش را در كنارش یافته‌اند. به راستی شهری با این ویژگی بی نظیر است.
بهشت گمشده
بهشت گمشده نام منطقه‌ای خوش آب و هوا و سرسبز در شهرستان مرودشت و كامفیروز است. نام اصلی این مكان تنگ بستانك بوده است كه اكنون به بهشت گم شده مشهور شده است. منطقه حفاظت شده تنگ بستانك با مساحت ۱۵۳۲۴ هكتار در شمال غربی استان فارس و در فاصله ۱۲۰ كیلومتری شهر شیراز در بخش كامفیروز از توابع شهرستان مرودشت واقع گردیده است. میانگین ارتفاعی ان بین ۱۷۰۰_۳۷۰۰ متر می‌باشد تنگ بستانك درگذشته بیشتر شهرت محلی داشت و منطقه ییلاقی بخش‌های كامفیروز و بیضا محسوب می‌گردد. در گذشته مهمترین سودمندی آن برای روستاه‌های پایین دست استفاده از منابع آب برای مصرف شرب، كشاورزی و گردشگری موردی جوامع محلی بوده است وتا اواخر دهه ۵۰ برای شهرنشینان نامی نا آشنا بوده و كمتر مورد استفاده گردشگری فشرده قرار گرفت، اما از اوائل دهه ۶۰ این منطقه بتدریج توسط گروههای كوهنوردی و گردشگران طبیعت معرفی گردید و به لحاظ زیباییهای خیره كننده و چشم انداز طبیعی منحصر به فرد، توسط بازدیدكنندگان علاقه‌مند بهشت گمشده نام گذاری گردید.
آبشار دشتك ابرج
آبشاردشتك ابرج در ناحیهٔ دشتك ابرج در شهرستان مرودشت واقع شده‌است. این مكان دارای پتانسیل جذب گردشگر است و دارای دو آبشار زیبا هست به علت نبود راه مناسب در حال حاضر كمتر گردشگری به آن منطقه می‌رود.
سد درودزن
این: سد داریوش) در استان فارس در یكصد كیلومتری شمال غرب شیراز و بر روی رود كر ساخته شده‌است. ساخت این سد در سال ۱۳۵۱ هجری خورشیدی به پایان رسید و آب نوشیدنی شهرهای شیراز و مرودشت را پشتیبانی می‌كند. در حدود ۲۴۰۰ سال پیش نیاز به آب در این منطقه برای آبیاری مزارع هخامنشیان را وادار به ساخت سدی در حوالی روستای درودزن كرد. نگرش وسیع داریوش هخامنشی و به خدمت گرفتن مهندسی و همت ایرانیان باعث ساخت یكی از بدیع ترین سازه‌های آبی در این محل شد. این سد كه با توجه به زمان ساخت یكی از شاهكارهای مهندسی جهان به شمار میره در بهترین نقطه از مسیر رود كر ساخته شده و از همان زمان به نام “سد داریوش” محل تامین آب جهت آبیاری كشاورزان به كار میرفته. تنها همین شاخصه كافی بود كه در دورههای بعدی این سد مورد بازسازی قرار بگیره و نهایتاً در دوران پهلوی با توجه به نیاز ساخت سدی بزرگ، بهترین محل ساخت در همین نقطه استراتژیك تشخیص داده شد و همین امر باعث شد كه بقایای سد داریوش از این محل به محلی در ۳ كیلومتری آن انتقال داده بشه.
سد جدید در سال ۱۳۵۱ به منظور تامین آب آشامیدنی و كشاورزی منطقه مرودشت و كامفیروز ساخته شد و جالب است بدانید كه این سد نیز عنوان قدیمی ترین سد خاكی ساخته شده در خاورمیانه رو یدك میكشه. این سد در ابتدا با همان نام “داریوش” شناخته می‌شد كه بعدها به نام “درودزن” كه نام روستایی در نزدیكی آن است نامیده شد. ساخت این سد در سال ۱۳۵۱ شمسی به پایان رسیده و آب كشاورزی مناطق رامجرد، كربال و كناره مرودشت به مساحت ۱۱۲ هزار هكتار رو تامین میكنه. همچنین آب آشامیدنی مرودشت و بخشی از شیراز از این سد تامین میشه.
صنایع دستی
صنایع دستی این شهرستان شامل قالی بافی سنتی، گپه و گلیم، جاجیم، تنچه، حصیربافی، گیوه دوزی و غیره می‌باشد.
