بایِنْگان، یا بایَنگان، بخش و شهری در استان كرمانشاه و در ۱۲۰ كیلومتری شمالغربی كرمانشاه واقع شده است و از توابع شهرستان پاوه می باشد. بانیكان نیز ظاهراً صورت تصحیف شده این كلمه است كه گاه در منابع رسمی دیده می‌شود.
مناطق جغرافیایی:
بخش باینگان: این بخش یكی از بخشهای سه‌گانه پاوه است كه از شمال به نوسود و حومه پاوه، از جنوب به جوانرود و از غرب به كشور عراق محدود می‌گردد. قسمت زیادی از خاك این بخش را ارتفاعات فراگرفته كه شامل ماكووان ، گزن، اوته، بَلْهَس، زردوئی، كله خانی، راگا، گَرمَزناب و شش دول است.
بخش باینگان در حوضه شمال غربی استان كرمانشاه قرار گرفته است و آب و هوای نیمه مرطوب دارد. اهم رودهای آن شامل سیروان، زیمكان (۱۶۰ كیلومتر) كه پس از پیوستن رود چم زریسك (آب زرشك) به آن به رودخانه سیروان می‌ریزد، لِیَله (۷۳ كیلومتر)، چَم‌ِ مرّه خیل (۳۰ كیلومتر)، آب سفید برگ، آب خلیفه و آب لَرَن است. رودهای دودان و باینگان نیز در همین ناحیه جریان دارند.
بخش باینگان شامل ۲ دهستان به نام های شیوسر و ماكوان است كه این دو دهستان شامل روستاهای متعددی میباشد كه آمار آنها بصورت زیر میباشد.
دهستان شیوه‌سر: كه شامل روستاهای اریت، بانه وره، بله ای، ساتیاری، لاران علیا و لاران سفلی، مزیدی میرعبدلی، زرین چیا میوان
دهستان ماكوان: كه شامل روستاهای تین، زردویی، سفیدآب، انجیرك باغی، دودان، سیمان، گوریگور، لشگرگاه و هرتا میباشد
گفتنی است، قرآنی كه كتابت آن به حدود ۳۰۰ سال پیش باز می‌گردد، در روستای میر عبدلی، یكی از آبادیهای بخش باینگان نگهداری می‌شود.
جغرافیای طبیعی:
نواحی مختلف این بخش برای رویش انواع گیاهان دارویی و صنعتی مساعد است. در این منطقه كوهستانی جنگلهای تنك نیز دیده می‌شود. جانوران گوناگون و پرندگان مختلفی نیز حیات وحش این ناحیه را تشكیل می‌دهند.
جمعیت:
منطقه (بخش) باینگان در ۱۳۷۵ دارای ۱۲۱۵۴ نفر كه شامل ۴۳۹۲ خانوار است كه تركیب جنسیتی جمعیت، شامل ۶۰۵۷ مرد و ۶۰۹۷ زن بوده است كه در سرمشاری سال ۱۳۸۵ جمعیت *شهر* باینگان ۲۲۶۵ نفر اعلام شده است. نسبتهای باسوادی و شغلی در این بخش به ترتیب ۶۲% و ۷/۱۵% گزارش شده است.
درآمد:
درآمد مردم این بخش برپایه دامداری، باغداری و كارگری ساده‌است. آب باغداری بخش باینگان از رودخانه و چشمه تأمین می‌شود. انواع محصولات باغداری، پرورش طیور به طریق سنتی، فرآورده‌های دامی و لبنی – كه جنبه صادرات نیز دارد – و صنایع دستی، از اهم تولیدات این منطقه به شمار می‌رود. در سال ۱۳۶۶ این بخش دارای ۱۰۶۲خانوار كه شامل ۴۹۲۵نفر عشایر كوچنده ییلاقی و ۱۱۲۳خانوار كه شامل ۸۶۴۵ نفر عشایر كوچنده قشلاقی – از ایل كرد نژاد جاف – بوده است.
آیین و زبان:
اهالی باینگان از اهل سنت (شافعی) هستند و زبانشان كردی است كه به لهجه جافی تكلم می‌كنند. در خلال جنگ عراق و ایران، باینگان از جمله مناطقی بود كه آسیب فراوان دید و ۵۰% از ساختمانهای این بخش ویران شد و بیشتر روستاهای آن از سكنه تهی گردید.
اطلاعات شهری شهر باینگان:
شهرباینگان: این شهرمركز بخش باینگان‌است و در ۲۴ كیلومتری جنوب غربی پاوه، در منطقه‌ای كوهستانی، با ارتفاع ۱۳۰۰متر از سطح دریا، و در ۳۵ عرض شمالی و ۴۶ و ۱۵ طول شرقی قرار گرفته است. شهر در منطقه پایكوهی قرار گرفته، و كوههای شاهو، راگا و ماكوان مشرف بر آن است. دره زیبای سهور در شمال شهر واقع، و شعبه‌ای از رود مرّه خیل در آن جاری است. رود چم مره‌خیل از جنوب باینگان می‌گذرد و به رود مرزی سیروان می‌ریزد. چشمه‌های دائمی چاوك و گرماب در نزدیكی شهر واقع است و مردم از آب آنها، از طریق لوله‌كشی، استفاده می‌كنند. آب و هوای باینگان نسبتاً سرد و نیمه مرطوب است و درجه سرمای آن تا( ۲۶- ) نیز گزارش شده، و میزان بارش سالانه تا ۵۹۰ میلی‌متر به ثبت رسیده است. باینگان در اوایل دهه سال ۱۳۳۰ بالغ بر ۵۳۸ نفر بود كه در سال ۱۳۷۰ به ۱۴۷۷ نفر كه شامل ۲۹۸ خانوار بوده و در سال ۱۳۷۵ به ۱۸۶۶ نفر كه شامل ۳۹۸ خانوار بوده كه تركیب جنسیتی آن به ۹۵۶ مرد و ۹۱۰ زن افزایش یافت. نسبتهای باسوادی و اشتغال سال ۱۳۷۵ در این شهر به ترتیب حدود ۹/۷۸% و ۴/۲۴% ثبت شده است. این شهر در ۱۳۶۷ش ۲۰۴ خانوار بهره بردار باغداری داشته است.
قدمت تاریخی:
قدمت تاریخی شهر به پیش از اسلام باز می‌گردد چنان چه مسجد جامع باینگان توسط عبدالله بن عمر بن خطاب(رض) همزمان با دو مسجد روستای زردویی و تین پی ریزی شده است. طوایف «بادنیان‌ِ» عراق، هسته اولیه جمعیت باینگان را تشكیل می داده، و شهر كنونی، ییلاق آنها محسوب می‌شده است. به تدریج طوایفی در این محل ساكن شدند و نام آن را از بادنیان به بانیكان و سپس به باینگان تغییر دادند. باینگان از قدیم الایام مهد و كانون افرادی مخلص چون ملا فتاح فرشید باینگانی معروف به امام شافعی ثانی و خلیفه حیدر حیدری باینگانی از پیران طریقت بوده است و حال نیز شهر از فیض وجود نوه خلیفه بزرگ به اسم حاج خلیفه علی حیدری بهره مند است. علاوه بر افراد مذكور آرامگاه دو شخص روحانی دیگر به نام های شیخ احمد و پدر ایشان بابا میكائیل موجود است كه هویت آنان به درستی مشخص نیست.
