هُوِیزه (در عربی: الحُویَزاء) (در فارسی:هویزه و همچنین هوزگان) مركز شهرستان هویزه در استان خوزستان است.
نام این شهر كه در مقطعی هوزگان بود كه در سال ۱۳۶۲ خورشیدی با دستور دولتی به هویزه تغییر یافت.جمعیت این شهر در سرشماری سال ۸۵ بالغ بر ۱۴٬۴۲۲ نفر بود است.
هویزه یكی از شهرهای شهرستان هویزه در غرب این استان است كه بخاطر جنگ ایران و عراق شهرت دارد. این شهر با یورش نیروهای عراقی تصرف شد و بطور صد در صد تخریب گردید. تنها آثار باقی مانده از شهر، قدم‌گاه حضرت عباس و خرابه‌های چند ساختمان است.
اكثر ساكنین این شهر از طوایف عرب بوده و به زبان عربی تكلم می كنند. طوایف معروف این شهر كوت، نیس، جرف و ساكی می باشند.
این شهر قدمت زیاد دارد و ابن بطوطه درمورد آن در كتابش می‌نویسد و زمانی در این شهر حوزه علمیه بزرگی بود كه قریب به چهارصد مجتهد داشت و از اندلس و نجف در آن درس می‌خواندند و اخیراً حضرت “آیت جزایری هویزه را بعنوان پایتخت فرهنگی استان خوزستان معرفی كرد.
از جمله علمای اهل هویزه:
علامه شیخ محمد كرمی الحویزی
عبدالحسین الحویزی
مفسر نور الثقلین.
وجه تسمیه
یاقوت حموی درباره وجه تسمیه هویزه می‌گوید: حویزه مصغر حوز است كه ریشه آن حازَ َیحوزَ حوزا آمده‌است.
به گفته راجر سیوری، خوزستان سرزمین مردمان خوزی یا هوزی یا حوزی (كه استرابون و پلینیوس از آن به اسم اوكسی ذكر كرده‌اند)است. این استان با عیلامیان باستان و شوش كم و بیش مرتبط است. نام اهواز، شوش و هویزه منعكس كننده ساكنین این منطقه در زمان عیلامیان بوده است
تاریخ
این شهر توسط شاپور دوم ساخته شد و در زمان خلیفه طائی ۳۸۱ – ۳۶۳ ه. ق / ۹۷۴-۹۹۱ م توسط دوبیس بن عفیف بن اسدی بازسازی شد.
