سنگ نگاره كول فرح یكی از آثار تاریخی استان خوزستان است كه در منطقهای به نام تنگ* كول فرح در ۷ كیلومتری شمال شرقی ایذه قرار دارد.
سنگ نگاره كول فرح شامل ۶ نقش برجسته است كه به دوران عیلامیان (ایلام كهن) تعلق دارد و با توجه به تصاویری كه در این سنگنگاره نقش بسته و بقایایی همچون گورها، كانال آب، ساختمانها و مناطق دیدهبانی كه از محل زندگی مردمان آن روزگار در میان كوهها باقی مانده، میتوان گفت كه این محل پرستشگاه نارسینا (یكی از خدایان ایلامی) بوده است.
نقوش موجود در سنگ نگارههای كول فرح بدین شرح میباشند:
* نقش برجسته شماره یك: نخستین نقش برجسته كه در ارتفاع ۶ متری از دامنه كوه قرار دارد، یك صفحه به ابعاد ۱×۱.۷۰ متر میباشد. در این تصویر یكی از حاكمان مستقل آیاپیر (نام قدیم منطقه ایذه) به نام هانی كه همزمان با شوتروك نهونته دوم پادشاه عیلام در سال ۲۷۰۰ پیش از میلاد بوده، در حال قربانی كردن نشان داده شده است. در این تصویر شاه كلاه گردی بر سر دارد و دو نفر او را همراهی میكنند كه یكی از آنها وزیر شاه (به نام شوترورو) است. در مقابل شاه سه نوازنده با دو ساز چنگ و یك دف در حركت هستند. در زیر نوازندگان، تصویر یك شكارچی و یك بز كوهی وجود دارد. در زیر شكارچی سه كاهن ایستادهاند و دو گاو نر و یك بز كوهی را هدایت میكنند. پیش از این، سه قوچ قربانی شدهاند كه سر آنها از بدن جدا شده است. یك سنگ نوشته ۲۴ سطری، افراد حاضر را با خط عیلامی نام برده كه قسمتی از آن به این شرح است: «من هانی پسر تاهی هی حاكم آیاپیر هستم. من مجسمهام را در اینجا برپا داشتهام پس از آنكه ربالنوع سراپا مسلح تیروتور خدای منطقه سیل هیته حمایتش را بر من ارزانی كرده بود».



* نقش برجسته شماره دو: دومین نقش برجسته بر روی تخته سنگی مثلثی قرار دارد و باز هم صحنه مراسم مذهبی قربانی كردن را نشان میدهد. در این نقش برجسته، فردی در میان تصویر وجود دارد كه دستان خود را به حالت نیایش جلوی صورت خود گرفته است. لباس او برخلاف معمول عیلامیها، تا زانوی اوست در حالی كه در اكثر موارد، لباس عیلامیها تا قوزك پا میرسد. در جلوی صورت این شخص صحنه قربانی كردن حجاری شده است و مردی گاو نری را از پشت بر زمین زده است و چند قربانی دیگر نیز روی زمین قرار دارند. در سمت چپ نیز ۴ مرد با احترام دنبال شخصیت وسط تصویر در حال حركت هستند.


* نقش برجسته شماره سه: نقش برجسته شماره سه سنگ چهارگوش بزرگی به ارتفاع ۲۸۰ سانتیمتر است كه در هر ۴ سمت آن تصاویری حجاری شده است. مضمون این سنگنگاره حمل مجسمه یكی از خدایان عیلامی، بر دوش چهار مرد است و شاه با عده زیادی از همراهان، آنها را دنبال میكند. مجسمه این خدا بر روی تختی به صورت ایستاده قرار دارد و دستان خود را به كمر زده و لباسی بلند بر تن دارد. در پشت مجسمه، ۶۷ نفر در چهار صف قرار دارند و دو نفر اول در بالا كه با قد بلندتری نشان داده شدهاند، افراد مهمی میباشند. در قسمت غربی سنگ، ۴ صف دیگر قرار دارد و ۴۹ نفر دیگر دنبالهروی صفهای جبهه جنوبی هستند. در جبهه شمالی، ۴۵ نفر دنبالهروی شخصی هستند كه دست بر سینه ایستاده است. در قسمت شرقی نیز صحنه قربانی دیده میشود و ۳۶ غزال و ۳ گاو بزرگ به سمت راست در حركت میباشند. ۷ مرد كوچك دیگر نیز دیده میشوند و از آنجا كه برهنه میباشند، احتمال داده میشود اسیران جنگی باشند. در گوشه دیگر شمالی، ۹ نفر دیگر به سوی شاه میروند. در شمال سنگ اصلی، سنگ دیگری افتاده كه احتمال میرود قربانگاه بوده باشد.



* نقش برجسته شماره چهار: این نقش برجسته بسیار شبیه نقوش حجاری شده در تخت جمشید است اما از نظر زمانی بسیار قدیمیتر از نقوش تخت جمشید میباشد از این رو آن را مادر نقوش زیبای درگاههای كاخ صد ستون و پلكان آپادانا میدانند. در بالای این نقش برجسته، شاه با ردای بلند بر تخت نشسته است و در مقابل او یك میز هدایا قرار دارد. پشت سر او نیز سه نفر ایستادهاند. دو میز دیگر نیز پیش رویِ شاه قرار دارند. در پایین این تصویر، افرادی در چهار ردیف دیده میشوند كه یك دست خود را به جلو دراز كرده و دست دیگر را در برابر صورت خود به عنوان احترام گرفتهاند. در طرفین این نقش افرادی در حال تقدیم هدایا هستند.


* نقش برجسته شماره پنج: در نقش برجسته شماره پنج یك فرد عیلامی در حال اجرای مراسم مذهبی است. این نقش از نظر طرز قرار گرفتن دستها و فاصله پاها، همانند نقش شماره دو است. در مقابل فرد عیلامی یك آتشدان و حیوانات قربانی شده (كه به صورت وارونه حجاری شدهاند) دیده میشود.

* نقش برجسته شماره شش: این نقش برجسته مانند نقش شماره سه، مربوط به حمل مجسمه یكی از خدایان عیلامی است. در این تصویر چهار نفر كه كلاه بر سر دارند، در حال بلند كردن مجسمه میباشند.

كول فرح از دو واژه «كول» به معنای دره و «فَرَح» به معنی شادی و خوشحالی تشكیل شده است. درهها عموماً نقاطی عمیق و بسته میباشند، اما این دره برخلاف معمول، روحافزا و دلباز است از این رو به این نام معروف شده است.
*تنگ درهای است كه بیش از اندازه طبیعی ژرف و باریك باشد. دیوارههای تنگ اغلب قائم و فوقالعاده پرشیب است
