وهپایه شهری است تاریخی كه در ۷۰ كیلومتری شرق شهر اصفهان واقع شده‌است. این شهر از طرف شمال با شهرستان اردستان از طرف جنوب با شهر هرند (بخشهای جلگه، بن رود (شهر ورزنه) و جرقویه علیا و سفلی) و از طرف شرق با شهرستان نائین و از طرف غرب با شهرستان اصفهان در ارتباط است. این شهر از نظر تاریخی قدمت زیادی دارد و نیز شامل روستاهای زیادی می‌باشد كه از جمله مهمترین آنها عبارت است از امامزاده قاسم كه در ۱۵ كیلومتری شرق این شهر واقع شده و محل زیارت امامزاده قاسم فرزند موسی بن جعفر و برادر علی بن موسی (امام رضا) می‌باشد. این روستا در ایام محرم و به خصوص در روز عاشورا پذیرای تعداد زیادی از مشتاقان می‌باشد.
مشخصات بخش كوهپایه
این بخش یكی از گسترده‌ترین و قدیمی‌ترین بخشهای استان اصفهان می‌باشد كه در حاشیه كویر مركزی ایران قرار گرفته و از شمال به شهرستانهای اردستان و برخوار و میمه و از جنوب به بخشهای جلگه و بن رود استان اصفهان و از شرق به استان یزد و شهرستان نایین و از غرب به بخش مركزی اصفهان محدود می‌شود.
ارتفاع مركز و جنوب بخش از سطح دریا ۱۵۷۰ متر و شمال آن ۳۳۰۰ متر می‌باشد. وسعت بخش كوهپایه حدود ۳۰۰۰ كیلومتر مربع است و تقریباً ۲۰٪ از وسعت استان اصفهان را به خود اختصاص داده‌است. همچنین برابر آخرین تقسیمات كشوری (سال ۱۳۸۰) دارای سه شهر به نامهای كوهپایه، سجزی و تودشك و ۴ دهستان به نامهای جبل، تودشك، زفره و سیستان و بیش از ۵۴۸ روستا، مزرعه و مكان می‌باشد، كه از این تعداد در ۲۷ روستا شورای اسلامی تشكیل شده و ۲۷ دهیاری نیز راه‌اندازی گردیده كه از این تعداد ۱۴ دهیاری مصوب می‌باشد.
مركز بخش، روستای كوهپایه‌است كه در عهد قاجار كه تقسیمات كشوری بصورت ایالت و ولایت و بلوك بوده؛ كوهپایه مركز بلوك اربعه (جرقویه،، اردستان و رودشتین) بوده‌است و از سال ۱۳۱۶ تا به حال مدت حدود ۷۱ سال است كه مركز جغرافیایی، سیاسی منطقه كوهپایه می‌باشد (تا سال ۱۳۷۳ بخشهای جلگه و بن رود جزیی از بخش كوهپایه بودند). مطالعات و تحقیقات زمین‌شناسی نشان می‌دهد كه زمانی بخش كوهپایه را كلاً آب فراگرفته بوده (بجز مناطق كوهستانی) و به مرور زمان به خشكی تبدیل شده؛ به ترتیب مراكز جمعیتی زفره، كوهپایه و … ایجاد شده و اگر این نظر صحیح باشد شهرها و روستاهایی كه در ارتفاعات قرار دارند قدمت بیشتری نسبت به نقاط دیگر دارند. ولی آنچه مسلم است پیشینه فرهنگی، مذهبی، آثار باستانی با هویت بجا مانده از ادوار گذشته، با سوادی و سطح تحصیلات عالی و … حاكی از قدمت و غنای فرهنگی مردمان این منطقه رانشان می‌دهد.
انواع مشاغل كشاورزی، دامداری، صنایع دستی، خدماتی و اداری در این بخش وجود دارد و این بخش دارای سه شهرك صنعتی مصوب (سجزی (شهرك صنعتی بزرگ شرق اصفهان سگزی)، كوهپایه و) و چندین نقطه صنعتی روستایی با بیش از یكصد كارخانه و فخاری فعال می‌باشد و حدود سه هزار نفر كارگر در آنها مشغول بكار هستند. در بخش كوهپایه حدود ۶۰ اداره، ارگان، نمایندگی، دفتر، مراكز نظامی، انتظامی، قضایی، آموزشی، تعاونی و بانك مشغول به انجام و ارایه خدمات به مردم هستند. تعداد كارمندان ادارات بخش ۳۰ نفر، تعداد كارگران كاخانه‌های بخش ۳۰۰ نفر و تعداد افراد شاغل در اصناف بخش ۱۰۰ نفر می‌باشد.
وجه تسمیه شهرها
كوهپایه نام قدیمی آن ویر بوده كه اكثراً در اسناد و كتب قدیمی به چشم می‌خورد ویر كه از لغات زبان محلی كوهپایه نیز می‌باشد به معنی هوش و ذكاوت است. بعد به قهپایه به معنی محكم و استوار نامیده شده (در اسنادی كه در سال ۱۳۱۶ و قبل از آن مشاهده شده و از جمله در كتاب گلچینی از شاهنامه فردوسی و نشریات فنی مهندسی و بازرگانی لغت قهپایه دیده می‌شود) سپس به كوهپایه به دلیل قرار گرفتن در حاشیه ارتفاعات ۳۳۰۰ مارشینان نامیده شده. در اصطلاح محلی آنرا كوپا نیز می‌گویند (مشهور است كه امام حسن مجتبی (ع) به ایرن (سرزمین عجم) تشریف فرما شدند و از شهر ری به قم و از آنجا به اردستان و سپس به قریه كهنگ و قهپایه عزیمت فرموده و در قهپایه (كوهپایه) نزول اجلال فرمودند و سپس به اصفهان محله لسان الارض تشریف فرما شدند و در آنجا زمین با حضرت سخن گفته‌است.
سجزی معرب سكزی است. سكزی لغت اوستایی پهلوی می‌باشد و به دلیل سكونت قوم سكاها در قدیم‌الایام در این منطقه به این نام مشهور شده‌است. در زبان عامیانه سگزی گویند و اكثر اسناد تاریخی آنها بنام سجزی می‌باشد به همین دلیل نام آن شهر بر اساس مصوبه هیئت وزیران سجزی اعلام شده. به هر حال سجزی یا سكزی همان سیستان و محل قوم سكاها می‌باشد.
تودشك یعنی تودشكت به معنای محلی هموار كه در حاشیه دشت قرار دارد.
