مقبره حیات الغیب

این گنبد به مقبره حیات الغیب چسبیده اما از لحاظ معماری متفاوت است. با توجه به شواهد، ابتدا گنبد الیاس به صورت مجزا ساخته شده و بعدها مقبره حیات الغیب در كنار آن احداث گردیده است.

مقبره محمد بن احمدرضی الدین از نوادگان امام موسی بن جعفر ملقب به حیات الغیب از جمله بناهای تاریخی استان لرستان است. بنای مقبره بر روی تپه ‌ای مشرف به روستای قالبی در ویسیان شهرستان چگنی قرار گرفته است. در كنار آرامگاه بنای كوچكتری به نام گنبد الیاس قرار دارد كه مقبره شهاب الدین الیاس لنبكی از اتابكان لر كوچك می باشد. این بناها مربوط به دوره قاجار و به شماره ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده اند.

مقبره حیات‌ الغیب یكی از جاذبه‌های گردشگری استان لرستان است كه در روستایی به همین نام در ۴۵ كیلومتری جنوب غربی خرم‌آباد و در مسیر جاده خرم‌آباد به اهواز و در ساحل شمال غربی رودخانه كشكان قرار دارد.

در این منطقه دو بنا در مجاورت یكدیگر واقع شده‌اند كه بنای بزرگ‌تر مدفن محمد بن احمد رضی‌الدین؛ از نوادگان امام موسی كاظم(ع) و ملقب به «حیات‌الغیب» و بنای كوچك‌تر معروف به «گنبد الیاس» می‌باشد.

تاریخ ساخت این بنا بر اساس كتیبه سنگی موجود در مقبره، به دوره قاجاریه نسبت داده می‌شود و بنابر آنچه كه از شواهد استنباط می‌شود، ابتدا گنبد الیاس به صورت مجزا ساخته و سپس مقبره حیات‌الغیب، در جنب آن احداث شد و در دوره قاجاریه، ورودی آن‌ها در هم ادغام شد.

پلان مقبره حیات‌ الغیب به صورت مستطیل و معماری آن از یك ورودی (كفش كَن) تشكیل شده است. این بنا دارای گنبدی به سبك نار دو پوسته است كه بر روی پایه‌ای مدور و كوتاه قرار گرفته است (شواهد نشان می‌دهند كه گنبد مقبره از سایر قسمت‌های بنا قدیمی‌تر است). در دیوار جنوبی، محرابی به ابعاد ۲×۱ متر ایجاد شده كه دارای گچبری ساده در قسمت‌ حاشیه است. در بالای فضای داخلی مقبره، نقاشی‌هایی با نقش كبوتر و گچبری‌هایی به شكل گل دیده می‌شود.

به اعتقاد برخی پژوهشگران، گنبد الیاس مقبره شهاب‌الدین از حكمرانان اتابكان لر كوچك بوده است. مقبره الیاس فاقد كتیبه تاریخی و نام بانی می‌باشد. این بنا بر اساس نقشه چهارضلعی شكل گرفته و دارای گنبد مخروطی شكل است. راه ورود به گنبد الیاس به دو صورت امكان‌پذیر است؛ یك راه از درون مقبره حیات‌ الغیب و راه دیگر از طریق ایوان مقبره كه توسط یك دهلیز به درون گنبد الیاس مرتبط می‌گردد. این دو راه، در مقابل ورودی گنبد الیاس به یكدیگر می‌پیوندند.

امامزاده حیات الغیب در گذشته ضریح زیبایی از جنس چوب داشته، اما متاسفانه شكسته شده و از بین رفته است. این مقبره در میان مردم از احترام خاصی برخوردار است. این آرامگاه به زبان محلی مردم، گومه حیای غو گفته می شود و به آن سوگند می خورند. در زمان های قدیم متهمان و دزدان و حتی كسانیكه خلاف كرده بودند را به این آرامگاه می بردند تا قسم بخورند و اعتراف كنند. شجره نامه این مقبره در دست سادات حیات لغیب وجود دارد، و متن آن بر روی سنگ قبر جدید نوشته شده كه این شجره، حیات الغیب را به امام موسی كاظم (ع) می رساند.

آشنایی با آرامگاه حیات الغیب در لرستان (+عكس)
مقبره ‌محمد بن احمدرضی الدین از نوادگان امام موسی بن جعفر ملقب به حیات الغیب در كنار رودخانه كشكان و جاده خرم آباد - اندیمشك در شهر ویسیان شهرستان دوره چگنی واقع شده‌است.

پلان مقبره حیات الغیب به صورت مستطیل و معماری آن از یك ورودی (كفش كن) تشكیل شده‌است. مقبره با پلان مربع كه گنبدی به سبك نار دو پوسته بر پایه‌ای مدور كوتاه بر روی آن قرار گرفته‌است. سطح مقبره ۲۵ متر در ۶ متر در ۶ متر و ۵/۴ متر در۵/۴ متر است.

در دیوار جنوبی محرابی به بلندای ۲×۱ متر با گچبری ساده بر حاشیه آن ساخته شده‌است گنبد مقبره قدیمی تر از دیگر قسمتها است. بر بالای فضای داخلی مقبره نقاشیهایی با نقش كبوتر و چند گچبری دیگر به شكل گل دیده می‌شود. این بنا مربوط به دوره قاجار و به شماره ۱۹۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

ویژگی‌های معماری

معماری این مقبره به صورت مستطیل شكل بوده كه از یك ورودی كفش كن تشكیل شده است. گنبد این بنا از سایر قسمت های آن قدیمی تر است و به روش نار دو پوسته و بر روی پایه كوتاهی قرار گرفته است. دیوار جنوبی این آرامگاه از گچبری ساده و محرابی به ابعاد ۲*۱ و به بلندی دو متر در حاشیه آن تشكیل شده است. مقبره ۲۵ در ۶ متر و ۴/۵ در ۴/۵ متر می باشد، كه در فضای خالی بالای این مقبره نقاشی هایی به نقش كبوتر و گچبری هایی صورت گرفته است. در ورودی مقبره حیات الغیب در قسمت شمالی و كفش كن آن ۵ پله بالاتر از كف مقبره تعبیه شده است. در قسمت جنوبی محراب، چهار دیوار آن تا پنج متر با گچ سفیده شده و بعد از آن دیوار به هشت ضلع تقسیم گردیده، كه تاق اول بر مبنای هشت ضلع می باشد. گنبد مقبره حیات الغیب دارای تاقی دو جداره می باشد كه توسط دریچه ای می توان به فضای این دو جدار رفت، در سمت شرقی مقبره، پله هایی برای رفتن به پشت بام وجود دارد. سطح مقبره حیات الغیب از آجر ساخته شده است. به گفته اهالی این بنا یكبار به دستور محمود میرزای قاجار تعمیر شده و بر روی قطعه سنگ آن این چنین حك شده است: كل فعاله محمود بالله حب الحكم.

گنبد الیاس

گنبد الیاس یكی از مكان های متبرك و قدیمی این منطقه است، گنبد الیاس برخلاف حیات الغیب فاقد كتیبه های تاریخی می باشد. شكل ظاهری این بنا چهار ضلعی بوده و گنبد مخروطی شكل دارد كه به دو طریق می توان وارد این گنبد شد. تاریخ، وفات و مشخصات آن بر روی تابلوی جلوی مقبره امامزاده در سال ۸۷۵ هجری قمری نوشته شده است. حیات الغیب ۵۶۳ سال پیش فوت كرده و همچنین تاریخ فوت شهاب الدین الیاسی لنبكی در سال ۶۹۴ هجری قمری یعنی ۷۴۴ سال پیش بوده است.

معضلات

آثار تاریخی شهرستان

این شهرستان دارای آثار و بناهای تاریخی مانند بنای دو امامزاده معروف به باباعباس و حیات الغیب با قلعه مخروبه و پل مخروبه مهم كنگان كه پایه‌ های آن باقی است، می‌ باشد. پل تاریخی “كشكان” مربوط به دوره ساسانی و غارهای مربوط به دوره پارینه سنگی و تپه‌ های باستانی و قلعه تاریخی سزلب ناوه كش (نایه كش)، از جمله اماكن تاریخی و فرهنگی به عنوان جاذبه ‌های گردشگری این شهرستان است.

اماكن دیدنی منطقه نیز عبارتند از: مقبره امام زاده حیات الغیب، مقبره شهاب الدین الیاس لنبكی از اتابكان لر كوچك، شالیزارهای ویسیان، سد خاكی دوگر، آبشار فصلی تئن قلا، سراب باغله، سراب ویسیان علیا یا زهراكار، رودخانه‌های كشكان و خرم‌آباد، باغات مركبات روستای سبزوار، پارك جنگلی شوراب.