صائین‌قلعه یكی از شهرهای استان زنجان است و به همراه مناطق خود با بیش از ۳۰۰۰۰ نفر جمعیت در بخش مركزی شهرستان ابهر قرار گرفته‌است. این شهر دارای چندین و چند روستای تابعه از جمله: پیرزاغه، خراسانلو، گاودره، كوه زین، چرگر، جدایقه، ارهان، الگیزیر، داشبلاغ، سروجهان، خلیفه لو (كبود چشمه) می‌باشد. فاصله صائین قلعه از مركز شهرستان ۲۴ و مركز استان ۶۵ كیلومتر می‌باشد. در ذكر مسافت از سلطانیه دارالملك مغول تاری مسافت بین ابهر وصائین قلعه را چهار فرسنگ ذكر كرده و دراین زمان یعنی قرن هفتم از هیدج و خرمدره آثاری نبوده كه مذكور افتد. از دیرباز باغ‌ها و زمینهای كشاورزی صائین قلعه زبان زد عام و خاص بوده و بسیاری از اهالی شهرها و روستاهای اطراف برای كار در این مزارع به این شهر مهاجرت كرده‌اند، از باغات و زمینهای زر خیز این شهر محصولاتی چون غلات و حبوبات، اكثر محصولات باغی شامل انواع سیب، انواع هلو، انواع آلو، گیلاس، آلبالو، بادام و گردو، گلابی، سنجد، انواع سبزی و سیفی جات، انواع گیاهان علوفه‌ای برداشت می‌شود خاص ترین محصول این شهر را می‌توان انگور دانست به طوری كه همه ساله بیش از ۳۰ نوع انگور در تاكستانهای صائین قلعه برداشت می‌شوند. شغل اهالی زراعت، صنعت، و فعالیت در بخش حمل و نقل (كامیون داری) و همچنین بخش خدمات است. زبان مردم این شهر تركی آذربایجانی و مذهبشان شیعه دوازده امامی می‌باشد. ایستگاه راه آهن در شمال شرقی شهر نزدیك جاده واقع است..این شهر در مشرق سلطانیه واقع شده و نام قدیمی آن قهود بوده است. در مورد وجه تسمیه یا علت تغییر نامش به صایین قلعه یك روایت تاریخی وجود دارد كه گویا پس از حمله مغولان به دلیل مقاومت دلیرانه اهالی مهاجمان لقب “صایین قالا” یا قلعه استوار و مورد احترام را بر این شهر نهادند، امروزه نیز در زبان تركی “صایین” برای بیان احترام و ارادت گوینده نسبت به شخص مقابل به كار می‌رود.
آثار و ابنیه تاریخی و گردشگری
به دلیل تاریخ دیرین صائین قلعه، محوطه و آثار باستانی متعددی در گوشه و كنار شهر به چشم می‌خورد كه بسیاری از آنها اكتشاف نشده و از آن جمله می‌توان به تپه باستانی علی یورد، تپه باستانی موجود در محوطه امامزاد یحیی، محوطه قدیمی طالیب ایوانی (ایوان طالب)، حوض باستانی گاودره. همچنین بقعه‌های متبركه چند امامزاده از جمله امامزداه یعقوب، امام زاده یحیی، ینگه امام (سارا و قاسم)، امامزداه عبدالله اشاره كرد. تپه علی یورد این تپه یا محوطه باستانی در میان دشت حاصل خیز “اولیاجو” (شكل تغییر یافته نام الجایتو شاه مغول) قرار داشته و حدود ۲۶ متر ارتفاع داردو به علت ریخت و شكل ظاهری احتمالاً به دست بشر ایجاد شده است. “یورد” در زبان تركی یورد هم به معنای “ملك و زمینهای علی” می‌باشد اما از علت دقیق و تاریخ به وجود آمدن این محوطه اطلاع دقیقی در درسترس نیست. امروزه به دلیل نا مهربانی‌هایی كه با تاریخ این منطقه می‌شود توجه چندانی به این محوطه نمی‌شود و سارقان فرهنگ هر روز بخشی از آن را كنكاش می‌كنند اما علی‌رغم حفاری‌های غیر مجاز و تخریب‌های فراوان ناشی از آن این اثر در تاریخ دوازدهم دی ۱۳۸۶ با شماره ثبت ۲۰۴۵۱ در دفتر ثبت آثار ملی ایران به ثبت رسید. پس از ثبت این محوطه دانشجویان باستان شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر با مجوز پژوهشكده باستان شناسی پژوهشگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و با سر پرستی دكتر امیر صادق نقشینه، این تپهٔ تاریخی را مورد نظارت قرار داده و حفاری‌ها و كاوشهای باستانی توسط تعدادی از باستان شناسان در حال انجام است.
از مكانهای گردشگری شهر نیز علاوه بر امامزاده یعقوب، می‌توان به پیست موتور كراس شهید رحمت‌الله جعفری اشاره كرد كه با تكمیل این طرح با توجه به موقعیت مكانی مناسب انتظار می‌رود این پیست به نمونه بسیار جالب و منحصربه‌فردی در سطح استان تبدیل شود. “دربند و آبشار خراسانلو” در شمال صائین قلعه سلسله كوهایی وجود دارد كه دارای طبیعت بسیار جالب و خیره كننده‌ای می‌باشند از جمله جاذبه‌های طبیعی این كوها دربند و اوجاق (مكان زیارتی در كمركش كوه) و همچنین آبشار در خراسانلو و سد چرگر را می‌توان برشمرد. همچنین در كوههای شمالی دهها معدن فعال گرانیت و سنگ آهك وجود دارد.
