شاهین‌شَهر از شهرهای استان اصفهان است. این شهر در شهرستان برخوار و میمه قرار دارد. شاهین‌شهر در ۱۷ كیلومتری شمال شهر اصفهان و در حد فاصل دو اتوبان معلم و آزادگان كه از دو جهت جاده اصفهان را به تهران متصل می‌كند، واقع شده‌است.
این شهر شهری تقریباً جدید است، اما با وجود تازگی رشد زیادی داشته‌است. شاهین‌شهر در منطقه‌ای به نام امیرآباد بنیان نهاده شده، به علت اینكه نقشه آن به صورت یك شاهین بود، شاهین شهر نامیده شد. دانشگاه صنعتی مالك اشتر و نیز هواپیما سازی ایران در این شهر قرار گرفته‌است. بسیاری از مردم را مهاجران خوزستانی زمان جنگ ایران و عراق تشكیل می‌دهند. لهجه مردم بیشتر لهجه فارسی معیار است. زبان‌های رایج فارسی معیار و لری بختیاری است.
شاهین شهر.jpg
ارامنه مسیحی نیز از اقلیتهای قومی این منطقه به‌شمار می‌آیند كه با حدود ۸۰۰۰ نفر جمعیت (به همراه زرتشتیان و بهائیان) از ساكنین قدیمی این شهرستان می‌باشند.
قلعه مورچه خورت
در فاصله پنجاه كیلومتری اصفهان یا یك منزلی این‌شهر درمیان دشتی وسیع كه اطراف و جوانب آنرا كوهها و تپه‌های مرتفعی احاطه كرده است قصبه‌ای وجود دارد كه آنرا مورچه‌خوار یا مورچه خورتش می نامند. وجه تسمیه آن معلوم نیست. البته حكایتی در میان اهالی معروف است كه هرچند دور از ذهن به نظر می رسد اما شنیدن آن خالی از لطف نیست:
می گویند كه در زمان خلافت حضرت امیر (ع) حاكمی در این منطقه زندگی می كرد كه سر عناد با اسلام داشت. به دستور حاكم فرزندان حضرت امیر (ع) دزدیده شده و به این منطقه آورده می شوند. چون حضرت علی (ع) از این واقعه مطلع می شود به سوی حاكم حركت كرده و قصد بازپس گرفتن فرزندان را می كند. حاكم به خیال شكست دادن سپاه اسلام تمام انبارهای گندم و جو را در داخل قلعه پر كرده بود به نحوی كه برای ۷ سال آذوغه وجود داشت. چون حضرت علی از این موضوع مطلع می شود، مورچه ها را مامور تخلیه انبارها می كند. روز بعد كه مامورین با انبارهای خالی مواجه می شوند موضوع را به حاكم اطلاع می دهند كه در نهایت مجبور به بازپس دادن فرزندان می شود.
شاهین شهر در منطقه ای به نام امیر آباد در نزدیكی منطقه تاریخی مورچه خورت تاسیس شده است. نقشه كلی این شهرستان شبیه به شكل شاهین بوده و از این رو آن را شاهین شهر نامیده اند.
این شهر به علت ساخت هسا ( هواپیما سازی ایران) و فعالیت بل هلیكوپتر محل سكونت ارتش ایران و آمریكا بوده است.
بر اساس اطلاعات آماری سال 1393 این شهرستان به عنوان با سواد ترین شهر كشور شناخته شد.
ساكنان این شهر عمدتا از مهاجران شهرهای مختلف هستند كه عمده ترین آن ها مردم اهالی خوزستان و چهار محال بختیاری و كهگیلویه و بویر احمد هستند كه اغلب از بازنشستگان شركت نفت و یا كارمندان هستند. ارمنی های مسیحی نیز جزو اقلیت های قومی این شهر هستند.
تاریخچه شاهین شهر
شهر ابتدا كاربری كشاورزی داشته و مسكونی نبوده است. در سال 1350 تعدادی از مالكین بزرگ با هدف تولید مسكن انبوه در این منطقه و به منظور اسكان مهاجران و اتباع خارجی شاغل در صنایع نظامی و هلیكوپتر سازی این شهر را تاسیس كردند. این شهر دقیقا در محل اراضی كشاورزی و دو روستای مجاور آن ساخته شد و جمعیتی بالغ بر 200 تا 300 هزار سكنه را در خود جای می داد.
این شهر بعدها به لحاظ موقعیت و جمعیت به عنوان مركز شهرستان برگزیده شد. شاهین شهر به علت مجاورت با اصفهان و موقعیت ارتباطی با تهران و همچنین قیمت پایین زمین ها به سرعت توسعه یافت.
شاهین شهر در سال 1368 به عنوان مركز شهرستان برخوار و میمه برگزیده شد و در سال 1386 پس از جدایی بخش برخوار به عنوان مركز شهرستان شاهین شهر و میمه انتخاب شد.
شاهین شهر، شهر صنعتی
این شهرستان بعد از شهر اصفهان دومین شهر صنعتی این استان است. دانشگاه صنعتی مالك اشتر و هواپیما سازی (هسا)، پالایشگاه و پتروشیمی اصفهان، نیروگاه شهید منتظری، گروه توسعه سرمایه گذاری انتخاب و اسنوا و گیتی پسند و شهرك صنعتی مورچه خورت و شهرك صنعتی محمود آباد و تعداد زیادی از مجتمع های صنعتی بزرگ در این شهرستان قرار دارند و این شهر را به یكی از قطب های مهم صنعتی تبدیل كرده اند.
آب و هوای شاهین شهر
این شهر دارای آب و هوای خشكی است. اما با وجود صنعتی بودن این شهر و قرار گرفتن آن در مجاورت نیروگاه شهید منتظری و پالایشگاه پتروشیمی این شهر هوای نسبتا پاكی دارد. ارتفاع این شهر از سطح دریا 1895 متر می باشد.
مكان های دیدنی و گردشگری شاهین شهر
همان طور كه گفتیم این شهر شهری نسبتا نو بنیاد بوده و اماكن تفریحی و تاریخی خاصی در داخل شهر ندارد و مردم شهر اغلب برای تفریح و گذراندن اوقات فراغت به خیابان ها و پاركها و فضاهای سبز زیبای این شهر میروند. یكی از این خیابان ها خیابان فردوسی است.
اما گفتیم كه شاهین شهر ابتدا مركز شهرستان گز برخوار و میمه و سپس مركز شاهین شهر و میمه بوده است. بخش میمه بخش تاریخی این شهرستان بوده و دارای آثار دیدنی و تاریخی ارزشمند زیادی است.
• مسجد جامع گز برخوار
این مسجد تاریخی در فاصله ده كیلومتری شمال شهر اصفهان و در مركز شهر گز برخوار و در محل بقایای آتشكده ساسانی مروف به آتشكده بهمن ابن اسفندیار بنا شده است.
این مسجد یكی از قدیمی ترین بناهای این شهرستان است و قدمت آن به زمان آل بویه و سلجوقی بر می گردد. مسجد جامع از آجر ساخته شده و قدیمی ترین بنای آجری این منطقه است.
محراب و مناره سلجوقی این مسجد از ویژگی های مهم این بنا هستند. مناره مسجد دارای دو راه پله مجزا است است كه در هنگام بالا رفتن و پایین آمدن از پله ها امكان برخورد با هم را ندارند.
• فرهنگسرای ادیب برومند
این فرهنگسرا یكی از خانه های تاریخی زمان قاجار است و از خاندان برومند در شهر گز برخوار به یادگار مانده است. این خانه تاریخی توسط نوه مرحوم حاج حیدر علی خان برومند یعنی آقای همایون برومند كه یكی از شاعران و نویسندگان خوش ذوق می باشد به عنوان فرهنگسرا و كتابخانه در اختیار مردم و هنرمندان و انجمن های ادبی و فرهنگی این منطقه برای استفاده قرار گرفته است.
• موزه مردم شناسی گز و بُرخوار
این موزه اولین موزه خصوصی است كه توسط یكی از اهالی شهرستان با همكاری میراث فرهنگی در سال 1383 و در بخشی از فرهنگسرای ادیب برومند تاسیس شد. این موزه اشیائی از لوازم كشاورزی و توزین و نجاری، لوازم حمام، وسایل و چرخ سفالگری، پوشاك و لباس محلی، لوازم ریسندگی، كتاب ها و اسناد خطی و عكس های قدیمی و ... را به نمایش می گذارد.
در این موزه همچنین دو خمره سفالی مكشوف از تخریب تپه باستانی در هنرستان شیخ بهایی به صورت موقت و امانت نگهداری می شود.
شهر گز با دارا بودن بیش از 1000 كوره آجر پزی تامین كننده بیش از 40 درصد آجر و سفال كشور است.
• كاروان سرای عباسی
این كاروانسرا در شهر گز و در كنار مسیر تهران-اصفهان قرار گرفته است. این كاروان سرا به سبك چهار ایوانی با طول و عرض حدود 90 متر ساخته شده است. سر در این بنا به ارتفاع 10 متر است و با كاشیكاری مزین شده است. این كاروانسرا 36 اتاق در چهار ضلع خود جای داده است. چهار فضای سه اتاقی و همچنین راهروهایی برای نگهداری چهارپایان در این بنا تعبیه شده كه از نمونه های جالب كاروانسراهای دوران صفوی است.
این كاروانسرا دارای یك بخش مسقف با تزئینات كاشیكاری در گوشه شمال شرقی می باشد كه برای دیده بانی و نگهبانان استفاده می شده است.
• روستای مورچه خورت و ارگ تاریخی خشتی
این روستای زیبای تاریخی در فاصله 50 كیلومتری شمال شهر اصفهان قرار دارد.
مهمترین آثار تاریخی این روستا ارگ خشتی و كاروانسرای عباسی مورچه خورت است.
ارگ خشتی در فضایی در حدود 1500 متر مربع ساخته شده است و قدمت آن به قبل از دوران صفوی می رسد. این ارگ در مركز روستا قرار دارد و پس از ارگ بم بزرگترین و كاملترین بنای خشتی است. در هر ضلع این بنا سه برج دیدبانی ساخته شده است. در این مجموعه بزرگ حمام، مسجد، امامزاده، خانه های اربابی بزرگ و راسته بازار وجود دارد.
این مجموعه تا زمان صفوی و قاجار مركز حیات وحش اصفهان بوده و محل زندگی حیواناتی مانند آهو، گوزن، كركس، بز كوهی و قوچ و... بوده است.
• كاروانسرای مادر شاه
این كاروانسرا به عنوان دومین منزلگاه در فاصله 40 كیلومتری شمال اصفهان و در مسیر اصفهان به تهران ساخته شده است. مساحت آن 6500 متر است و در زمان شاه سلیمان و شاه عباس دوم صفوی ساخته شد. این كاروانسرا نیز به صورت چهار ایوانی ساخته شده و دارای اتاق هایی در چهار ضلع می باشد. پشت این اتاق ها راهروهایی برای نگهداری چهارپایان وجود دارد. همچنین دارای اصطبل هایی برای نگهداری فیل ها بوده است.
این كاروانسرا توسط میراث فرهنگی بازسازی شده و امروزه به عنوان هتل و محل اقامت از آن استفاده می شود و تبدیل به یك جاذبه گردشگری شده است.
• روستای كلهرود
این روستای تاریخی در فاصله نود كیلومتری اصفهان و در مسیر اصفهان به كاشان قرار دارد. روستای كلهرود دارای آثار تاریخی زیبا و آب و هوای دلپذیر در بهار و تابستان می باشد و محل بازدید گردشگران است. این روستا نیز مانند روستای زیبای ابیانه در دل كوه های كركس و در دره ای زیبا بنا شده است. از جاهای دیدنی كلهرود می توان غار آهكی، خانه های تاریخی برومند و مظاهری، مسحد حاجی و مسجد سر بیشه نام برد.
این روستای زیبا از زمان صفوی تا كنون محل تفریح و استراحت تابستانه خاندان برومند بوده است.
• روستای سُه
روستای سُه نیز یكی از زیباترین روستاهای گردشگری اصفهان است و در 30 كیلومتری شرق جاده اصفهان به تهران واقع شده است.این روستا دارای آثار تاریخی و دیدنی مانند امامزاده یوسف و چشمه زیر امام زاده، كاروانسرای عباسی سُه و حمام قدیمی و خانه های تاریخی می باشد.
• روستا و كاوانسرای جهاد آباد
این روستا در غرب شاهین شهر قرار دارد. مهمترین اثر تاریخی این روستا كاروانسرای عباسی معروف به كاروانسرای شیخ علی زنگنه می باشد و در زمینی به مساحت 7000 متر مربع بنا شده است كه محل استراحت كاروان هایی كه در مسیر شمال غرب برای زیارت كربلا می رفتند مورد استفاده قرار می گرفت.
این كاروانسرا نیز دارای اتاق هایی است كه در چهار ضلع تعبیه شده با راهروهایی در پشت آنها برای نگهداری حیوانات.این بنا دارای دو حیاط كوچك در دو طرف هشتی ورودی است و در پشت اتاق های ضلع جنوبی قرار دارد.
در بالای هشتی ورودی اتاقی تعبیه شده كه فضای دو طرف هشتی را به پشت بام متصل می كند.
این كاروانسرا سالها میزبان شاهان صفوی و قاجار برای شكارگاه قمشلو بوده است.
این بنا اكنون تحت مالكیت میراث فرهنگی است و آماده واگذاری به بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری در گردشگری می باشد.
• حمام میمه
این بنای تاریخی دارای مساحتی بیش از 500 متر مربع است و در مجاورت مسجد جامع بنا شده است. حمام میمه در اواخر قاجار در فهرست آثار ملی به ثبت رسده است و اخیرا توسط سازمان میراث فرهنگی مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است تا به موزه و كلاس های آموزش صنایع دستی و هنر های سنتی تبدیل شود.
این حمام مانند سایر حمام های قدیمی دارای سه بخش سربینه (رختكن)، میان دری و گرمینه است. این حمام مانند حمام های دیگر دارای بخش های مجزا نبوده و به صورت زمان بندی مورد استفاده مردان و زنان قرار می گرفته است.
• امامزاده سیده الصالحه خاتون
سیده صالحه خاتون از فرزندان امام موسی بن جعفر (ع) است كه زیارتگاه آن در جنوب روستای اذان از توابع بخش میمه قرار دارد. ساختمان این زیارتگاه دارای گنبد مخروطی شكل است و مزین به تزئینات كاشیكاری است و از معماری و هنر ایرانیان در دوره های قبل می باشد.
• تخته سُرخی – دَرّه دوزخی – تختِ محمد جعفر
حیات وحش موته در بخش میمه یكی از نمونه های زیبا و دیدنی حیات وحش و مناظر طبیعی ایران می باشد. این منطقه دیدنی در دل كوه ها و دشت های پهناور آن با صخره هایی زیبایی كه از دل دشت بیرون آمده است قرار دارد. یكی از این كمین گاهها صخره ای به نام تخت محمد جعفر است. كه بر روی آن چاهی كنده شده است. این دره ی زیبا با رنگ خاكستری و سیاه جلوه ای پر ابهت و وحشتناك دارد و توجه هر بیننده ای را به خود جلب می كند. اما متاسفانه به علت استخراج معدن این منطقه نیز در حال نابودی است.
• وزوان
وزوان از دیگر شهرهای تاریخی میمه است و دارای آثار تاریخی با ارزش مانند قنات تاریخی، برج و قلعه، خانه های تاریخی و قلعه اعظمی ها می باشد.
از دیگر شهرها و روستاهای بخش میمه می توان ونداده و حمام قدیمی آن، اذان،لای بید، خسروآباد، زیادآباد، مراوند و... را نام برد كه دارای آثار تاریخی و جاذبه های كوهستانی و گردشگری با غارهای آهكی زیبا می باشد.