سد شُمو در ( دَرواه شُمو ) نام سدی است در شمال كوخرد، این دره در ۲ كیلومتری شمال دهستان كوخرد و از توابع بخش كوخرد شهرستان بستك و در غرب استان هرمزگان در جنوب ایران واقع میباشد.«درواه» در گویش لارستانی و به ویژه كوخِردی در جنوب ایران به پدیدههای طبیعی درهمانندی كه بیشتر نقش مسیل را دارد «دَرواه» میگویند. درواه (دره) یا وادی: گشادگی میان دو كوه كه شامل زمینی است دراز. كشیده كه غالباً رودی در آن جریان دارد ویا معبر سیل است. درواه شمو از سَرگرد كوه ناخ شروع مییابد.
آبخیز دره شمو
در قله این كوه چُك بلندی وجود دارد كه بنام «چُك تُرُه» معروف است دقیقاً از پائین این چُك «درواه شمو» آغاز میشود. این دره بزرگ و دراز بطول تقریبی ۲۵ تا ۳۰ كیلومتر ابتداء از بن كوه ناخ «شمال كوخرد» و از «سَرگرد گری زامردان» سرازیر میشود از سمت مغرب «تنگیرد» و به طول مایل وپر پیچ وخم از دامنهٔ كوهستان میگذرد و از منطقه درازو عبور میكند ودر مغرب «شلگیر جاوید» به رودخانه مهران میریزد.
مسیر دره شمو
بعد عبور درواه شمو از «گری زامردان» به گری «سنگ بُندبنِ» میرسد، پس از گذر از سنگ بُندبنِ یك چشمه كوچكی و گریوه تنگی وجود دارد كه بنام «گری چَپان» معروف است میرسد. پس از عبور از گری چَپان به پُشت پر دراخی و سَرگرد تنگه شُمو وارد تنگه شمو میشود، درواه در مسیر خود ادامه مییاید تا اینكه به سد شمو میریزد.
دره شمو و خرابی كوخرد
سیل «درواه شمو» چهار بار كوخرد را خراب كردهاست.
اولین بار كه سیبه «كوخرد» توسط سیل دره شمو ویران شدهاست در سال ۸۱۵ میلادی برابر با سال ۱۹۲ هجری قمری بوده كه هنوز اسلام وارد سیبه نشده بودهاست. درآن زمان سیبه كوخرد زرتشتینشین بودهاست و در آن دوران كوخرد بنام سیبه معروف بودهاست.
بار دوم هنگامی بوده كه كوخرد محلهای مشهوری بنام «محله بنجرون» داشته ودر آن هنگام مسجدی بوده كه آن را روی خرابههای «معبد سیبه» بنا نهاده بودند و در اثر شدت سیل مسجد كاملاً ویران میشود، ومحله سیبه قدیم تماماً باخاك یكسان میشود، روایت است كه سیل به اندازهای شدید بودهاست كه بچه را با گهواره اش از بالای ستون چاه عالی پرتاب میكردهاست.
اما بار سوم در حدود ۵۹ سال پیش بوده، در روز چهارشنبه ۱۰ محرم سال ۱۳۶۷ هجری قمری و در اثر باران پی در پی سیل شدیدی در دره شمو جاری میشود محله قبله ومحله شمال وقسمتی از محله قبله كه ۲۰ باب خانه مسكونی داشت كاملاً ویران میشود كه اكنون آثاری از آنها برجای ماندهاست وبنام «پَرَكن» معروف است.
تمام مردم كوخرد خانههاشان را ترك میكنند و به «مسجد جامع قبله» پناه میبرند، چون قرص مسجد در حدود ۳ متر از سطح زمین بلندتر بود و از ورود آب در امان بود. این سیل ویران كننده این قدر روی مردم كوخرد تأثیر داشته بوده كه كسانی كه در همان سال تولد شده بودند بعدها مردم سال تولد آنان بانام سیل یاد میكردند، وقتی صحبتی از سن وسال پیش میآمد مثلاً میگفتند فلان كس سال «اَوِ گُوتُو» تولد شدهاست. و (گوتو به گویش كوخردی یعنی بزرگ) یعنی سال آب بزرگ یعنی فلان كس سالی كه سیل آمد تولد شدهاست. حالا كه ۵۹ سال از این حادثه میگذرد هنوز در ذهن پیر مردها و پیر زنها این سیل ویران كنند باقیمانده و است و این سال بنام «سال او گوتو» نزد مردم معروف است.
بار چهارم در سالهای ۱۳۵۹ یا ۱۳۶۰ خورشیدی نیز در اثر جریان سیل شدید دره شمو قسمتی از خانههای دهستان كوخرد خراب میشود كه باكمك اهالی ومردمان خیر مرمت می گردیدهاست، ولی تلفات جانی ندادهاست.
در سال ۱۹۸۶ میلادی اهالی كوخرد و با كمك اهل خیر سدی در دهانه دره شمو ساختند كه جلوگیری از آب كند و دهستان كوخرد درامان باشد، و همچنین از آب سد نیز برای كشتزارها استفاده نمایند.