ریپورتاژ آگهی
مقبره پیر پالان دوز

مقبره پیر پالان دوز

این مقبره متعلق به محمد عارف عباسی از عرفای بزرگ قرن دهم هـ . ق است و در شمال شرقی مجموعه حرم مطهر رضوی در ابتدای
  • 1400/11/13
  • استان : خراسان رضوي
  • شهر : مشهد
  • دسته : آرامگاه های ایران
آدرس : خراسان رضوی- مشهد-خیابان نواب صفوی- شمال شرقی حرم مطهر رضوی
تلفن : 66059000-021

این مقبره متعلق به محمد عارف عباسی از عرفای بزرگ قرن دهم هـ . ق است و در شمال شرقی مجموعه حرم مطهر رضوی در ابتدای خروجی زیرگذر خیابان نواب صثفوی قرار دارد . بنای مزبور چهار ضلعی بوده و دارای گنبدی پیازی شكل و ایوان آجری زیبایی است . در داخل بقعه و برنمای سقف ها بقایای نقاشی هایی از دوران صفویه وجود دارد . این بنا با كاشی های ساده فیروزه ای تزیین شده و تاریخ بنیان آن به سال ۹۸۵ هـ . ق باز می گردد. اخیراً رواق ها و ایوان ورودی و صحن نیز به این آرامگاه افزوده شده است.

مقبره پیر پالان دوز-hysMjEqgvT

مقبره پیر پالان‌دوز (محمد عارف عباسى)
این مقبره در قسمت شمال شرقى مجموعه حرم حضرت رضا (ع) قرار دارد و شامل بنایى چهارگوش با گنبدى بر فراز آن، ‌و ایوانى آجرى در مقابل است. در داخل بقعه، شاه‌نشینى است كه در بالاى آن، یزدى‌بندى‌هایى اجرا شده كه در اصل داراى نقاشى بوده است، و به داخل بقعه جلوه ی خاصى مى‌بخشیده است. بدنه‌هاى بنا، از دوران صفویه، داراى تزئینات نقاشى بوده كه بر اثر گذشت زمان و نفوذ رطوبت، جز بخش كمى از آن كه مرمت و ثابت گردیده، بقیه از میان رفته است. در زیر كاسه ی گنبد نیز ترنج زیبایى با نگاره‌هاى گیاهى نقش‌اندازى شده است.


نماى خارجى بنا به ایجاد طاق‌نماهاى تیزه‌دار آجرى و پشت‌‌بغل‌هاى كاشى و قاب‌هاى مستطیل تزئینى بر فراز آن‌ها، در عین سادگى، منظره‌اى زیبا دارد. سطح گنبد پیازى شكل فراز بنا كه بر روى گردنى استوانه‌اى شكل استوار شده، داراى پوشش ساده‌اى از كاشى فیروزه‌اى است. شكل كلى بنا و بازمانده‌‌هاى نقاشى‌هاى درون آن، بنا را اثرى از دوران صفوى معرفى مى‌كند كه در سال 985 هـ.ق ساخته شده است. تاریخ مزبور، بر كتیبه ی سنگ سفید مربعى كنده شده است.


شخصیت به خاك سپرده شده در این بقعه، با توجه به نوشته ی سنگ مزارش، «محمد عارف عباسی»، از عرفاى سلسله ی ذهبیه‌ است. لقب «پالان‌دوز» از این رو به او داده شده كه براى گذران زندگى خود، با وجود مقام والایى كه نزد مردم داشته، به كار پالان‌دوزى اشتغال داشته است. از این‌ شخصیت، قرآن هفت‌سوره‌اى در دست است كه به خط خوش ثلث نوشته شده است و حكایت از توانایى او در كار خطاطى دارد.

مقبره پیر پالان دوز-PlJfrMWbEX
آنچه بهتر است بدانیم:
ذهبیه شاخه ای عرفانی از پیروان معروف كَرخی و نجم الدین كفبری بوده اند كه از سده هفتم قمری به بعد شیوخی چون میر سید علی همدانی، خواجه اسحاق خَتَلانی و سید عبدالله برزش آبادی پیشوایی این فرقه را بر عهده داشته اند. سید عبدالله كه از اعقاب امام سجاد علیه السلام و نسل بیستم وی بوده عمده عمرش را در قریه بفرزش آباد مشهد گذرانیده و به سال 872 قمری درگذشته و در همان روستا مدفون شده است.

از زمان سید عبدالله به بعد پیروان وی خصوصاً به ذَهَبیه شهرت یافته و عمدةً روی به تشیّع نهاده اند. ششمین قطب سلسله ذهبیه پس از سید عبدالله برزش آبادی همین شیخ محمد كارندهی بوده است، چنان كه در این باره گفته اند:

                هم زختـلانی بـه عبدالله رسید   برزش آبادی است آن شاه جدید
                شیخ رشید الدین بفدوازی دگـر     شیخ شاه اسفـرایینی برشمـر

               شیخ حاجی محمد آمد شـاه كل      آن خبوشانی است یا بستان گل
               شیخ غلامعلی دگـر من بعد او      شیخ تاج الدین حسین آمد از او
                شیـخ درویش محمد كـارندهی       بود خفـاف آن شهنشـاه ولی