شهر داراب

شهر داراب یكی از شهرهای استان فارس و مركز شهرستان داراب است. داراب با قدمتی چندهزارساله در جنوب شرقی استان فارس ایران واقع است. فاصله شهر داراب تا شیراز ۲۴۰ كیلومتر می‌باشد. این شهرستان باجمعیتی یكصد و هشتادو نه هزار و سیصد و چهل وپنج نفر كه نقاط شهری شامل هشتادو هزار و دویست و سه نفر و و نقاط روستایی شامل یكصدو هشت هزار و چهارصدو پنجاه ویك نفر می‌باشد، داراب به شهرستان‌های زرین‌دشت، استهبان، نیریز، فسا لارستان و حاجی آباد در استان هرمزگان همجواراست. وسعت شهرستان داراب حدود ۷٬۵۰۰ كیلومتر مربع و ارتفاع آن از سطح دریا ۱٬۱۸۰ متر می‌باشد.
تاریخچه شهرستان داراب

این منطقه یكی از قدیمی‌ترین مناطق ایران و جهان به شمار می‌رود.
باستان‌شناسی

براساس پژوهش‌های باستان‌شناسی قدمت این منطقه كه در گذشته دارابگرد نامیده می‌شده به هزارهٔ پنجم قبل از میلاد(عصرسفال نخودی و مقارن با تمدن سیلك ۲ كاشان) می‌رسد. تپه هاوتل‌های باستانی مناطق مادوان و خسویه ازجمله آثار زیستگاه‌های انسانی در دوران ماقبل تاریخ درناحیه دارابگرد می‌باشند. بنای شهركهن دارابگرد كه آثارآن در ۷ كیلومتری جنوب شهر كنونی داراب قراردارد، بر اساس شواهد موجود به اوایل دوران هخامنشیان می‌رسد.

هخامنشیان و اشكانیان

برمبنای روایات تاریخی ونوشته مورخین و نویسندگان متقدم مانند طبری، حمزه اصفهانی، یعقوبی، ثعالبی، بلعمی، ابن اثیر و… شهردارابگرد توسط دارای بزرگ كه در ادبیات پهلوی و اسلامی از وی به نام داریوش بزرگ یادشده ایجاد می‌شود و فردوسی شاعر نامور ایران دراین باره می‌گوید:
چو بگشاد داننده زآن آب بند یكی شهر فرمود بس سودمند
بفرمود كزهند وز رومیان بیارند كارآزموده ردان
چو دیوار شهر اندر آوردگرد ورا نام كردند دارابگرد
یكی آتش افروخت از تیغ كوه پرستیدن آذر آمد گروه
ز هرپیشه‌ای كارگر خواستند همه شهر ازایشان بیاراستند

شهر قدیم دارابگرد دردوران هخامنشیان منطقه‌ای آبادان و پررونق بوده‌است. ظاهراً این منطقه تحت حكومت آریامنه قرار داشته‌است. در دوران سلوكیان و اشكانیان ولایت دارابگرد دارای حكومت نیمه مستقلی بوده كه پادشاهان آن از حاكم پارس اطاعت می‌كرده‌اند. نام آخرین امیر دارابگرد در عصر اشكانیان پیری یا تیری بوده‌است و اردشیر بابكان سرسلسله ساسانیان در نزد وی پرورش می‌یابد.
ساسانیان

آخرین امیر دارابگرد درعصر اشكانیان پیری نام داشته و پس از وی اردشیر بابكان براین شهر تسلط می‌یابد و سپس با كنترل سراسر ایران امپراتوری ساسانی را تأسیس می‌نماید. از این جهت دارابگرد نخستین مقر حكومتی ساسانیان بوده‌است. دارابگرد در عصر ساسانیان اهمیت فراوانی داشته‌است و بیشنهٔ آثار تاریخی این شهرستان متعلق به این دوره می‌باشد. ضرابخانه بزرگی نیز در دارابگرد دایر بوده كه در دوران اسلامی فعال بوده‌است.
ورود اسلام

این منطقه در سال ۲۳ هجری توسط سپاهیان مسلمان فتح می‌شود و حكومت آن در اختیار سرداران عرب و سپس در كنترل خاندان شبانكاره قرار می‌گیرد. پس از ورود اسلام این شهر تا قرن پنجم هجری قمری، همواره آبادان بوده‌است.
سلجوقیان

در سدهٔ پنجم هجری و به دلیل تهاجم گسترده سلجوقیان دچارآسیب و ویرانی می‌شود و اهالی به ناحیه جدیدی در شرق شهر فعلی بنام تنگ رمبه كوچ می‌نمایند و پس از حمله مجدد سلاجقه به ناحیه جدید و تصرف قلعه مستحكم رمبه كه با دسیسه سلاجقه صورت گرفت، اهالی به ناچار به محل فعلی داراب عزیمت می‌كنند.
حملهٔ مغولان

شهر فعلی نیز در دوران ایلخانان مغول و تیموریان مورد حمله قرار می‌گیرد و خسارات زیادی می‌بیند.
صفویان و زندیان

اما در عصر صفویه با توجه حكام وقت و قرارگرفتن اراضی این شهر تحت عنوان «اراضی خاصه» رو به آبادانی می‌گذارد و به نوشته منابع تاریخی این دوره یكی از پنج وزیرنشین فارس محسوب می‌شده‌است. این شهر تا دوران زندیه از ولایات مهم فارس بوده‌است.
قاجار

درعصر قاجار شهر داراب به دلیل دارا بودن اراضی وسیع و حاصلخیز مورد توجه حكام ایالتی قرارمی گیرد با استقرار ایلات ترك و عرب در اطراف این شهر به صحنه منازعات و درگیری‌های حكومت و ایلات تبدیل می‌شود و از این رهگذر دچار صدمات جدی می‌گردد و از توسعه و پیشرفت باز می‌ماند.

آب و هوا

بشتر مناطق شهرستان داراب از نظر آب وهوایی گرمسیری است كه بارش در آن بیشتر به صورت باران است و در طول سال از ۳۵۰ میلیمتر تجاوز نمی‌كند.در قسمتی از داراب كه به كوهستان مشهور می باشد آب و هوا حدوداً سرد و كوهستانی می باشد و در زمستان در بیشتر مناطق كوهستان برف می بارد . شغل بیشتر مردم درروستاها كشاورزی است . مركبات آن شهره شهرهای دیگر و حتی كشورهای حوزه خلیج فارس می‌باشد.البته محصولات باغی دیگر داراب نیز شهرت دارند مانند انار تنگ طه، خصوصاً انار شیرین شهوار كه از شهرت بالایی برخوردار بوده و بیشتر به كشورها دیگر صادر می گردد . گل محمدی منطقه كوهستان یا سركوه، از جمله روستاهای نوایگان و لایزنگان نیز از كیفیت بسیار بالایی برخوردار است، و در سطح كشور هم از نظر میزان تولید وهم كیفیت محصول، به دلیل كشت دیم و ارگانیك بودن، بی نظیر است.

مكان‌های گردشگری

در این شهرستان بنای تاریخی دارابگرد مربوط به دوره هخامنشیان واقع است كه هر ساله شمار زیادی از آن بازدید می‌كنند.دارابگرد بنای شهر قدیم داراب بوده است كه به صورت دایره ای بزرگ بوده است و اكنون دیگر از آن بناها اثری نیست جز تلی از خاك و خندقی كه به دور شهر كشیده بودند تا در مواقعی كه شهر مورد حمله قرار می گرفت آنرا پر آب نمایند تا دشمن نتواند از خندق و دیوار شهر كه بعد از خندق قرار داشت و اكنون به صورت خاكریزی باقی‌مانده عبور نماید . همچنین بقعه دحیه كلبی از اصحاب پیامبر اسلام و امامزاده پیرمراد در این شهرستان قرار دارد. از مناطق زیبای طبیعی می‌توان به منطقه رودبال اشاره كرد كه در ایام مختلف سال به‌ویژه در فروردین ماه پذیرای جمع كثیری از مردم می‌باشد.

آتشكده آذرخش (مشهور به مسجد سنگی)در فاصله هفت كیلومتری جنوب شرقی شهر داراب و در دامنه كوهی مشهور به كوه پهنا بنایی در دل كوه وجود دارد كه در نزداهالی مشهور به مسجد سنگی می‌باشد این بنا كه به اعتقاد برخی در ابتدا معبد مهر پرستان آریایی بوده در عصر ساسانبان (یا قبل از آن) تبدیل به آتشكده می‌شود. و در زمره آتشكده‌های مهم زردشتیان بوده‌است.پس از اسلام نیز برای این معبد در قسمت جلوی آن محرابی می سازند وآنرا به مسجد تبدیل می كنند . در كنار معبد قسمتی وجود دارد كه مخصوص استراحت خادمان معبد بوده است
نقش شاپور در فاصله چهار كیلومتری جنوب شهر داراب و در دامنه جنوبی كوه پهنا نقش مهمی از دوران ساسانیان قرار دارد كه در نزد اهالی به نقش رستم و یا نقش شاهپور مشهور می‌باشد این نقش كه در ارتفاع ۷ متری از سطح زمین نقر گردیده صحنه پیروزی پادشاه ساسانی بر سپاه روم را نشان می‌دهد مساحت نقش حدود ۶۳ متر مربع می‌باشد و در وسط آن تصویر پادشاه سوار بر اسب دیده می‌شود و در مقابل آن تصویر اسرای رومی با سرهای برهنه همراه با فرماندهانشان و یك كالسكه همراه با غنائم جنگی قرار دارد فرمانده سپاه روم از پادشاه ایران طلب عفو می‌نماید و پادشاه به علامت بخشش دست خود را بر سر وی قرار داده‌است.
آتشكده آذرجوی یكی از آتشكده‌های عصر ساسانی، در فاصله ۱۰ كیلومتری غرب شهر قرار گرفته‌است این آتشكده كه بنا به گفته مسعودی در مورج الذهب از مقدس ترین و مهمترین آتشكده‌های زردشتیان محسوب می‌شده همانند اكثر آتشگاه‌های این دوره به سبك چهار تاقی با گنبد مدور و بر روی صفحه عظیمی بنا شده‌است.
قصر بهرام در ۲۶ كیلومتری شمال داراب.
قصر آئینه (قصر دختر) (تنگ چك چك) كه به آن قصر دختر هم می‌گویند در هشت كیلومتری روستای رستاق و در جنوب شرقی آن قرار دارد.
برج شاه نشین و یا قلعه طلوع شجراین قصر در جنوب روستای رستاق قرار دارد. بر قله كوهی در این محل آثار برج بزرگی دیده می‌شود كه این برج بنام «شاه نشین» معروف است. در نزدیكی آن آثار آسیابی دیده می‌شود كه با باد كار می‌كرده و اینك به «آسیاب بادی» شهرت دارد.
آسیاب سنگی در قسمت شمالی مسجد سنگی یا آتشكده آذرخش دارابگرد آسیاب سنگی بزرگی قرار دارد كه در دل كوه ساخته شده‌است این آسیاب دارای دو استوانه سنگی عظیم در بالای كوه‌است كه از طریق آنها آب مورد نیاز آسیاب تامین می‌شده‌است.
قصر كیامرث این قصر در نزدیكی روستای نصیر آباد فورگ(داراب) و در شرق داراب قرار دارد آثار ساختمان گلی و آجری در آنجا دیده می‌شود قصر كیامرث یا كیومرث توسط بهمن پسر اسفندیار، پسر لهراسب ساخته شده‌است آثار آن موجود و در جوار روستای شاهمرز فرگ قرار دارد. در كنار جاده آسفالته قدیم داراب به بندرعباس قرار دارد و كسانی كه از داراب به بندر عباس مسافرت می‌كنند آن را می‌بینند.این قصر كه از دور به شكل كوهی خودنمایی می كند در بین اهالی به كوه بهمنی مشهور است .
لایزنگان روستای هدف گردش استان فارس وتولیدكننده بیشترین گل محمدی كشور
روستای نوایگان كه به عنوان روستای نمونه گردشگری استان فارس انتخاب شده و تغییراتی در بافت روستا جهت هرچه بیشتر سنتی شدن روستا انجام داده‌اند كه از جمله سنگ فرش كردن بیشتر كوچه‌ها به جای آسفالت می‌باشد. البته به جز خود روستا آبادی‌هایی كه در كوههای اطراف روستا قرار دارد نیز از جمله مناطقی است كه گردشگران زیادی را به خود جلب می‌كند .

آبشارهای تنگه رغز داراب

در موقعیت جغرافیایی E5417 N۲۸۵۳ در استان فارس واقع است. تنگه رغز در ۳۰ كیلومتری شهرستان داراب و در جنوب استان فارس قرار دارد. این تنگه كه از دو طرف با دیواره هایی بلند محصور شده است. به دلیل وجود چشمه های فراوان در این دره ۶۴ آبشار جاری شده كه از این تعداد ۱۲ آبشار نیازمند فرود با طناب است. ارتفاع فرود ها حداقل ۶ تاحداكثر ۶۵ متر و مابقی آبشار ها با پرش در آب قابل گذر است. حوضچه های زیر آبشار ها حداقل ۶ و حداكثر ۲۰ متر عمق دارند.
دره رغز به طول تقریبی ۴ كیلومتر در امتداد شمال به جنوب از سرچشمه رغز تا دره جنوب ۶۰ آبشار و حوضچه طبیعی را در خود جای داده است كه تنها ۱۴ آبشار و آبگیر دره جنوبی مورد توجه عموم مردم و كوهنوردان بوده است و با رسیدن به آخرین آبشار دره جنوبی به ارتفاع ۳۵ متر دره جنوبی به بن بست می رسد . منطقه سرچشمه رغز نیز كه از مسیر دیگری پیمایش می گردد ، جنگلی زیباست كه محل آغاز آب رغز است رسیدن به این منطقه نیز با ۳ ساعت كوهپیمایی امكان پذیر است .آب رغز كه از این منطقه آغاز می گردد با ایجاد حوضچه ها و آبشارهای طبیعی تا دره جنوبی امتداد و نهایتاً در آبگیرهای انتهایی به زمین باز می گردد.
از منطقه سرچشمه نیز بدون وسایل فنی امكان بازدید از چندین حوضچه و آبشار مسیر است و نهایتاً با رسیدن به آبشار بلندی به طول ۲۳ متر كوهپیمایان متوقف می شوند در حد واسط منطقه سرچشمه و دره جنوبی رغز ده ها آبشار و آبگیرهای زیبا و طبیعت بكر تنها با استفاده از وسایل فنی امكان پیمایش می یابد.
آبشارهای این تنگه عبارتند از: آبشار نگین به ارتفاع ۱۶ متر، عمق آب ۸ متر و طول حوضچه ۴۱ متر، آبشار بوم رنگ به ارتفاع ۷ متر، عمق آب ۸ متر و طول حوضچه ۳۱ متر، آبشار مسعود به ارتفاع ۸ متر، عمق آب ۱۲ متر و طول حوضچه ۱۵ متر، آبشار گلاب حوضچه به ارتفاع ۱۱ متر، عمق آب ۷ متر و طول حوضچه ۱۲ متر، آبشار فتح به ارتفاع ۸ متر، عمق آب ۱/۵ متر و طول حوضچه ۶ متر، آبشار حكمت به ارتفاع ۱۱ متر، عمق آب ۱۵ متر و طول حوضچه ۳۲ متر، آبشار كبوتر به ارتفاع ۲۵ متر، عمق آب ۲۰ متر و طول حوضچه ۶ متر، آبشار جام به ارتفاع ۹ متر، عمق آب ۶ متر و طول حوضچه ۳۶ متر، آبشار دماغه(فراز) به ارتفاع ۱۲ متر، عمق آب ۲ متر و طول حوضچه ۴ متر، آبشار آذرخش به ارتفاع ۶۵ متر، عمق آب ۶ متر و طول حوضچه ۱۱ متر، آبشار یادگار به ارتفاع ۴ متر، عمق آب ۸ متر و طول حوضچه ۱۱ متر، آبشار وداع به ارتفاع ۴۶ متر، عمق آب ۱۰ متر و طول حوضچه ۷ متر

ره آوردها

میوه دارابی كه گونه خاصی از مركبات است.نام دیگر آن بتابی می باشد .
شیرینی سمبوسه كه با مغز بادام یاگردو و یا پودر نارگیل و شكر ساخته می شود .
شیرینی كماج
شیرینی غرابی
رب انار تنگ‌طه

اقتصاد

مردم علاوه بر كشت محصولاتی مانند گندم، جو، بنشن و پنبه، به باغداری نیز اشتغال دارند. فراورده‌های باغی آن نیز پرتقال، لیمو، نارنگی، گل محمدی لایزنگان .انگور، انار و خرماست. فرش‌بافی، با طرح كاشان، نیز در داراب رواج دارد. بافت فرش بیشتر در روستاهای نوایگان و تنگ طه انجام می گیرد و اعضای شركت فرش نیز بیشتر از این روستاها می باشند .از نظر صنعت متأسفانه این شهرستان چندان پیشرفتی نداشته است و در این شهرستان دو كارخانه مهم یكی كارخانه سیمان و دیگر تولید لوله پلی اتیلن وجود دارد .
شهرها

جَنَّت‌شهر، شهری در بخش جنت شهرستان داراب در استان فارس است. این شهر در دهستان قریه‌الخیر، از نواحی قدیمی فارس، در هجده كیلومتری جنوب‌شرقی شهر داراب، در ارتفاع ۱۵۰، ۱ متری و در كوهپایه قرار دارد. كوههای مروارید در یك كیلومتری شمال، ته سرن در یك كیلومتری جنوب (هر دو از رشته‌كوه زاگرس جنوبی)، دره خرچنگ در دو كیلومتری و غار آب در شش كیلومتری شمال آن واقع‌اند. چند مزرعه موقت به آن وابسته‌است، از جمله ابراهیم‌آباد در سه كیلومتری شمال‌غربی و اسلام‌آباد در دو كیلومتری جنوب‌شرقی آن. آب مصرفی شهر از چشمه و چاه تأمین می‌شود. فاصله جنّت‌شهر با شیراز از شمال‌غربی حدود ۲۷۸ كیلومتر است. این شهر در مسیر شهرهای داراب ـ حاجی‌آباد (مركز شهرستان حاجی‌آباد در شمال استان هرمزگان) قرار دارد و با آبادی ده خیر سفلا، در فاصله حدود چهار كیلومتری مغرب، نیز در ارتباط است.

جنّت‌شهر پیش از ۱۳۷۲ ش، ده‌خیر نام داشت و در ۳ اسفند ۱۳۷۲، به موجب مصوبه هیئت وزیران آبادی ده‌خیر به شهر بدل شد و جنّت‌شهر نام گرفت. در سرشماری عمومی ۱۳۷۵ ش، جمعیت آن ۸۱۲، ۹ تن ذكر شده‌است. بیشتر اهالی آن شیعه دوازده امامی‌اند و به فارسی سخن می‌گویند. همچنین عده‌ای از اهل تسنن، كه به بلوچی گفتگو می‌كنند، در آنجا به‌سر می‌برند.

ناحیه‌ای كه جنّت‌شهر در آن واقع شده، كمابیش منطبق بر كوره دارابگرد است. در سده چهارم، در ذكر مسافت شیراز ـ جزومِ كرمان از رَمّ مهدی، میان دارابگرد و رستاق‌الرستاق، در فاصله پنج فرسخی از هریك، نام برده كه تقریباً مطابق با جنّت‌شهر كنونی است. به نوشته شوارتس، محقق معاصر آلمانی، باتوجه به جزء اول رمّ مهدی، به نظر می‌رسد كه آبادی كردنشین بوده‌است. ویرانه‌های شهر جنّت قدیمی نزدیك جنّت‌شهراست كه هم اكنون آنجا روستایی وجود دارد به نام كوه سفید كه اهالی آن از قشقائیانی هستند كه از حدود صد سال پیش در آنجا یكجا نشین شده‌اند و به زبان تركی قشقایی صحبت می‌كنند. كه هم اكنون آنجا روستایی وجود دارد به نام كوه سفید كه اهالی آن از قشقایی‌هایی هستند كه از حدود ۱۰۰ سال پیش در آنجا یكجا نشین شده‌اند و به زبان تركی قشقایی صحبت می‌كنند. در قرن ششم قلعه‌ای به نام رُنْبه در نزدیكی تنگی به همین نام را معرفی كرده‌است، مكان قلعه مزبور مطابق با اطراف جنّت‌شهر است.

این قلعه دست كم تا سده نهم از قلاع مهم فارس شمرده می‌شد. به گفته ابن‌بلخی، حاكم دارابگرد كسی بود كه این قلعه را در اختیار بگیرد. حافظ ابرو (متوفی ۸۳۳) نیز از تنگ رنبه در كوره دارابجرد/ دارابگرد نام برده‌است در سده سیزدهم، خورموجی (ص ۴۸۹ـ۴۹۰) از ده خیر یاد كرده و در اواخر سده سیزدهم، قلعه رنبه را در چهار فرسخی و ده خیر را در سه فرسخی مشرق شهر داراب، در بلوكی به همین نام، ضبط كرده‌است. در ۱۳۲۳ ش، این آبادی مركز دهستان قریه‌الخیر بود و ۹۱۷، ۲ تن جمعیت داشت. در حدود ۱۳۳۰ ش نیز قصبه ده‌خیر علیا همین دهستان بود، ساكنان آن كشاورز بودند و از صنایع‌دستی، قالی‌بافی در آنجا رواج داشت . امروزه طوایفی از ایل خمسه * در پیرامون این شهرِ رو به رشد، ییلاق و قشلاق می‌كنند.