آرامستان ظهیرالدوله آرامگاه كوچكی است بین امامزاده قاسم و تجریش در شمال تهران كه علاوه بر علیخان ظهیرالدوله چندتن از هنرمندان، شاعران و چهرههای سرشناس ایران در آن مدفونند.
تاریخچه
وقتی كه علی خان ظهیرالدوله در روز سه شنبه بیست و چهارم ذیقعده سال ۱۳۴۲ هجری قمری در اثر سكته قلبی در باغ خود در جعفرآباد شمیران در گذشت، در جوار باغ خود در قبرستان عمومی كه بین تجریش و امام زاده قاسم واقع بود، دفن گردید. سابقاً در این محل گورستان كهنهای قرار داشت و بعدها خانقاه ظهیرالدوله نیز به همین محل منتقل شده بود. اما پس از دفن ظهیرالدوله، مریدانش، این گورستان قدیمی و خانقاه را «آرامگاه ظهیرالدوله» خواندند.
محل دفن ظهیرالدوله، درست در زیر درختی بود كه داغداغان نامیده میشد و ظهیرالدوله در طی ایام حیات خود، اغلب در سایه همین درخت مینشست. وی قبل از دفن، به وسیله مولوی رشتی كه بعدها خود او هم در همین جا دفن گردید، تغسیل گردید و انجمن اخوت، این قبرستان عمومی را محصور ساخته و قبرستان (ظهیرالدوله) نامیدند.
از آنجا كه ظهیرالدوله مورد قبول اكثر طبقات اجتماعی بود، بسیاری از هنرمندان، سیاستمداران و دانشمندان وصیت كردند كه در این آرامگاه دفن شوند و به همین جهت متولیان خانقاه و مریدان ظهیرالدوله، از جهت فروش زمینهای مقبره، عواید سرشاری بدست آوردند.
از سالهای ۱۳۴۰ به بعد دفن اموات در این مجموعه ممنوع شد و دفن افراد در سالهای ۴۰ تا ۵۰ با اجازهنامه خاص و آنهم بصورت محدود انجام میشد. آخرین تدفین درآرامگاه ظهیرالدوله در سال ۱۳۵۹ انجام شدهاست.
وضعیت كنونی
محوطه آرامگاه ظهیرالدوله پوشیده از درختهای سبز و خرم و درهم تنیدهاست و سنگ اكثر گورها متأسفانه در حال تخریب میباشند. از سال ۱۳۶۶ تاكنون پیرزنی متولی حفظ و نگهداری این گورستان و خانقاه است. آخرین متولی از سوی انجمن اخوت، درویش رضا بود كه پس از درگذشت او همسرش عهدهدار این مسئولیت شد.بازدید از این مكان فقط پنجشنبهها (از ساعت ۱۰-۱۲ بانوان و از ساعت ۱۳-۱۶ آقایان) امكانپذیر است. متولی گورستان ظهیرالدوله هم اكنون پایگاه بسیج امامزاده صالح است.
مدفونان در ظهیرالدوله
علی ظهیرالدوله در سال ۱۳۰۳ به خاك سپرده شد. ایرج میرزا در سال ۱۳۰۴ و درویشخان در سال ۱۳۰۵ نخستین هنرمندانی بودند كه در این گورستان به خاك سپرده شدند و پس از آن بسیاری از هنرمندان در این مكان به خاك سپرده شدند