قیر شهری است در استان فارس در جنوب ایران. این شهر در بخش مركزی شهرستان قیر و كارزین قرار گرفته و مركز شهرستان می‌باشد.
این شهر در ۱۸۵ كیلومتری شهر شیراز مركز استان فارس واقع گردیده‌است آب و هوایی گرم و نسبتاً ملایم دارد. ارتفاع آن از سطح دریا ۷۵۰ متر و میانگین بارندگی ۲۵۰ میلیمتر در سال می‌باشد.
وجه تسمیه
وجه تسمیه شهر قیر را به دلایل وجود جوشش قیر، داشتن درختان انبوه و فشرده كه از دور بصورت سیاهی بزرگ به نظر می‌رسیده و یا روایت‌های دیگر نسبت می‌دهند مانند جمعیت بسیار زیاد. باتوجه به آثار باستانی و تاریخی بجا مانده از عهد ساسانیان و قدمت این شهر نقل می‌كنند از دلایل انتخاب اسم «قیر» برای آن این است كه در گذشته‌های دور نیز این شهر همواره دارای جمعیت زیاد و درخوری بوده‌است بطوریكه نمای این شهر از دور به سیاهی و انبوهی می‌زده‌است و به همین دلیل نام قیر را برای آن برگزیده‌اند.
فرهنگ فارسی معین از كتاب راحه الصدور در صفحه ۲۷۶۶ خود در مودر كلمه قیر چنین می‌نویسد قیر در تركی به معنی سرحد و ثغر است. محافظ سرحد مملكت و آن ظاهراً عنوانی بوده مثل قیر خان و مانند آن.
مردم‌شناسی
جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۱۷٫۴۲۹ نفر بوده‌است.
تاریخچه
شهرقیر سابقه‌ای نسبتاً كهن دارد و مورخین و سیاحانی همچون ابن حوقل بغدادی، اصطخری، ابن بلخی، مستوفی و… بدین شهرستان اشاراتی داشته‌اند
نقش پارتی در فاصله ۳ كیلومتری قیر مربوط به دوره پارت‌ها و قلعه‌های به جامانده از زمان پیش از اسلام نشان دهندهٔ قدمت این شهر است. (قلعهٔ شاپریون (=پرگون) و قلعه گبری)
اقتصاد
از پتانسیلهای اقتصادی كه سبب توسعه روزافزون و نسبی شهر قیر و كلیه شهرستان شده‌است و در اینده نیز می‌تواند موجبات ترقی آن فراهم كند علاوه بر كشاورزی و باغداری می‌توان به وجود سد سلمان فارسی قیروكارزین اولین سد بتنی قوسی وزنی ایران واقع در حدود ۲۰ كیلومتری شمال شرقی شهرستان قیر وكارزین و میادین بزرگ گاز و ذخایر انرژی در منطقه اشاره نمود. محصولات خرمای این شهرستان نیز از لحاظ كمّی قابل توجه وبه لحاظ كیفی از بهترین خرماهای منطقه‌است.
آثار دیدنی
نقش رستم (قیر) یا نقش برجسته سرباز پارتی در فاصله ۳ كیلومتری قیر مربوط به دوره پارت‌ها. این اثر در سه كیلومتری شهر قیر در بین گردنه گلومشك و گردنه سم دلدل در جاده قیر-فیروزآباد نقش برجسته یك سرباز پارتی باتیروكمان كشیده و تیردان و كلاه‌خود مربوط به دوران پارتی در صفحه‌ای به طول ۲۴۰ cm وعرض ۱۷۰cm برروی قطعه سنگی به شكل مكعب كه هرجانب آن حدود ۴ متر است حكاكی شده‌است كه توسط اداره باستانشناسی به شماره ۹۳۹ به ثبت رسیده‌است و قدمت آن به بیش از دو هزار سال می‌رسد و در منطقه به نقش رستم معروف است و درقدیم به آن قدمگاه می‌گفته‌اند.
قلعه گبری: در فاصله ۵۵۰ متری شهر قیر، در دامنه كوه مشرف به شهر، قلعه‌ای كه قدمت آن به قبل از اسلام و احتمالا مربوط به دوران ساسانیان است.
قلعه پرگان: علامه دهخدا درمورد این قلعه چنین آورده‌است مردم منطقه به آن قلعه پرگون یا پریون یا پریان نیز می‌گویند. این قلعه در دو كیلومتری شهر قیراست و هم اكنون به صورت تپه‌ای از دور در میانه دشت نمایان است. با وقوع زلزله ۱۳۵۱ ه. ش تعدادی از برجكهای داخل قلعه كه هنوز پابرجا بود ویران شد.
مسجد كردشول
مسجد و حمام قدیمی كارزین
مقبره سید تاج الدین محمد
امامزاده سبزپوشان
قلعه شاه بربر
آب انبارهای متعدد قدیمی
مسجد بلال: درشرق قیر قدیم و فاصله ۵۰۰ متری غرب قلعه پرگان مخروبه‌ای است كه به مسجدبلال معروف است. نقل می‌كنندكه فردی به نام بلال قبل اززلزله ۱۳۵۱ ه. ش هرروز درآن اذان می‌گفته ودارای شبستان ومحراب بوده‌است.
تفرجگاه و چشمه سرآسیاب: در فاصله چندصدمتری شرق شهرك الهادی شر قیر واقع شده‌است.
