شهر زیبای پاوه با قدمتی بیش از سه هزار سال در شمال‌غربی استان كرمانشاه با فاصله نزدیك به ۱۱۲ كیلومتر از مركز استان و ۴۵ كیلومتری نقطه مرزی ایران و كشور عراق جای گرفته است. سازه‌ها و منازل مسكونی این شهر به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند كه در بیشتر موارد پشت‌بام خانه‌ای كه در ارتفاع كمتری از دامنه كوه ساخته شده است، حیاط منزل خانه‌ای است كه چند متر بالاتر از آن بنا شده است.
به‌دلیل شباهت معماری این شهر به شهر ماسوله در استان گیلان آن را شهر «هزار ماسوله» نیز می‌نامند.
۳ روستای دیدنی پاوه
روستای نسمه
روستای نسمه در فاصله ۵ كیلومتری پاوه و ۱۲۰ كیلومتری كرمانشاه قرار دارد. این روستا كه از جاهای دیدنی پاوه به حساب می‌آید، از شمال به جاده ارتباطی پاوه كرمانشاه و كوه‌های شاهو، از جنوب به مراتع بین روستای نسمه و مزیدی و كوه‌های بین دو روستا، از شرق به روستای دره بیان و باغات آن روستا و از غرب به روستاهای چورژی و سركران و تپه لاقلعه محدود می شود. كوه‌های سنگی و عظیم، چشمه‌ها و رودهای باطراوت، مسیرهای كوهستانی و پوشش گیاهی انبوه، چشم‌اندازهای طبیعی این روستا را تشكیل می‌دهند.
همچنین تپه قلعه در نزدیكی روستا با قدمتی كه به سده‌های میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام بازمی‌گردد، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
روستای شمشیر
روستای شمشیر در ۶ كیلومتری پاوه و ۱۱۰ كیلومتری كرمانشاه قرار دارد و جاده پاوه كرمانشاه از میان آن عبور می‌كند. با قرارگیری در دامنه رشته‌كوه زاگرس و كوهستان شاهو، خانه‌های روستا به شیوه معماری پلكانی بنا شده‌اند.
طبق برخی شواهد كشف شده در این منطقه، قدمت روستا را به ۳۵۰۰ سال پیش نسبت می‌دهند. علاوه بر ارزش تاریخی و زیبایی معماری، باغات سرسبز گردو، چشمه‌های جاری و آب و هوای خنك نیز روستای شمشیر را به یكی از جاذبه های گردشگری پاوه تبدیل كرده‌اند.
روستای خانقاه
روستای خانقاه در فاصله دو كیلومتری جنوب شهر پاوه، روبروی كوه آتشگاه قرار دارد و از هر چهار طرف توسط درختان باغی محصور می‌شود. طبق برخی برآوردها، قدمت این روستا را به دوره یزدگرد سوم ساسانی نسبت می‌دهند. با برخورداری از آب‌وهوای مطبوع، بافت سنتی و معماری پلكانی روستا و چشم‌اندازهای دیدنی طبیعی، روستای خانقاه یكی از مكان های دیدنی پاوه به‌شمار می‌رود.
روستای هجیج؛ جالب و تماشایی
روستای هجیج در ۳۴ كیلومتری شهر پاوه و ۱۲۳ كیلومتری كرمانشاه در بخش نوسود قرار گرفته است. پاوه از شهرهای مرزی استان كرمانشاه است كه در ۱۲۲ كیلومتری شمال غربی این استان قرار دارد.
این شهرستان از شمال و شمال شرقی به شهرستان مریوان در استان كردستان، از شرق و جنوب به شهرستان جوانرود و از غرب به كشور عراق (اقلیم كردستان) منتهی می‌شود.
بعد از گذر از مسیری پرپیج‌وخم با چشم‌اندازهای بی‌نظیر و منحصربه‌فرد در منطقه‌ی اورامان پاوه، هجیج در انتظار شما است. روستایی با معماری و طبیعت شگفت‌انگیز كه وقتی پای بر آن بگذارید، شما را به دنیایی بكر و حیرت آور می‌برد.
در این روستای شگفت‌انگیز همه چیز پر از صفا و صمیمیت است، حتی خانه‌ها. روستایی كه شكل خاص معماری و بافت آن نشان از نزدیكی و اتحاد مردمانش دارد. خانه‌های هجیج به‌گونه‌ای شكل گرفته‌اند كه بام خانه‌ایی، حیاط خانه‌ی همسایه است. خانه‌های سنگی‌ای كه هرچند بزرگ نیستند اما خبر از بزرگی دل‌های مهربان ساكنانش می‌دهند.
این روستا ۵۳ هكتار مساحت دارد و یكی از زیباترین و پاكیزه‌ترین روستاهای اورامان به شمار می‌رود. شمال، غرب و جنوب هجیج را كوهستان و شرق آن را روستای سیروان احاطه كرده است. هجیجی‌ها مكان زندگی‌شان را با سنگ و بدون ملاط، به‌صورت خشكه‌چین در دو طبقه و رو به رود سخاوتمند و حیات‌بخش سیروان و در پناه دره‌ای كه با مهربانی آن‌ها را در آغوش خود جای داده است، ساخته‌اند.
البته امروزه خانه‌هایی با مصالح مقاوم‌تر و جدید نیز دیده می‌شود. خیابان‌ها نیز سنگ‌فرش شده و به‌صورت نیم دایره ایجاد شده‌اند. در شكل‌گیری بافت این مكان، شیب و خط قعر دره به‌عنوان آبراه و كمبود زمین، تأثیر گذار بوده است.
همه‌چیز برای قابی از خاطرات رویایی و دلنشین آماده است؛ چراكه هجیج پر از زیبایی و چشم‌اندازهای تماشایی است كه می‌توانند بهترین سوژه‌های شما برای عكاسی و ثبت لحظه‌های به‌یادماندنی باشد. هجیج مجموعه‌ای دیدنی از جاذبه‌های گردشگری تاریخی، طبیعی، مذهبی، آبی و صنایع دستی را در خود جای داده است. كوسه هجیج، رودخانه‌ی سیروان، چشمه بل و غیره، از دیدنی‌های این روستا است كه در ادامه با این مكان‌ها آشنا می‌شوید.
رودخانه سیروان: رودخانه‌ی سیروان یكی از جاذبه‌های طبیعی هجیج و از رودخانه‌های پر آب این منطقه است. حواشی این رودخانه و مناظر و چشم‌انداز سرسبز آن، از تفرجگاه‌های گردشگران در فصل‌های بهار و تابستان محسوب می‌شود.
سد داریان: داریان، نام سد روستای هجیج است، سدی خاكی كه روی رودخانه‌ی سیروان ساخته شده و در مجاورت هجیج و روستای داریان قرار دارد. وجود این سد و رود سیروان امكان قایق‌رانی گردشگران را فراهم كرده و میتوانید لذت این تفریح را در هجیج داشته باشید.
چشمه بل: بل، چشمه‌ای خروشان است كه همچون آبشار از دل كوه بیرون می‌آید و راهی رودخانه‌ی سیروان می‌شود. این چشمه دارای خواص درمانی و معدنی است و جالب آن كه در تمامی فصول سال پر آب است. فاصله‌ی هجیج تا بل، دو كیلومتر است.
ارتفاعات شاهو: شاهو از ارتفاعات هجیج است كه بخشی از رشته كوه‌های زاگرس به‌شمار می‌رود و دارای طبیعت بكر و تماشایی به‌همراه مراتع و چراگاه‌های سرسبز مثل پیاز، دول میشا و گاول است.
در دامنه‌ی ارتفاعات شاهو چشمه‌های فراوانی وجود دارد كه آب كشاورزی و آشامیدنی شهرها و روستاهای پیرامون را تأمین می‌كنند. گونههای گیاهی به‌ویژه دارویی مانند گل گاوزبان، ختمی، گون و شنگ در شاهو رشد می‌كنند. خرس، شغال، گرگ و روباه نیز از جانورانی نیز كه در این ارتفاعات دیده می‌شوند.